กาฝาก

“นั่นเป็นทั้งหมดสำหรับคาบเรียนนี้แล้วพบกันใหม่สัปดาห์หน้า อย่าลืมเรื่องงานที่มีกำหนดส่งใกล้เข้ามาเรื่อยๆ นะครับ”

ผมกล่าวคำลาพร้อมกับเตือนย้ำถึงกำหนดงานมอบหมาย อันเป็นโครงงานแบบกลุ่มที่ให้นิสิตในตอนเรียนเลือกหัวข้อโครงงานและจัดทำรายงานพร้อมทั้งการนำเสนอหน้าชั้นเรียนในคาบเรียนสุดท้ายสำหรับเรียนการสอนในเทอมนี้ ก่อนที่จะลงมือจัดเก็บสัมภาระต่างๆ ลงกระเป๋าสะพายเพื่อเดินทางกลับยังที่พัก

ไม่ทันจะก้าวพ้นจากหลังคาของตัวอาคารรังสีความร้อนแรงของแสงแดดก็แผดเผาทักทายกันเกินกว่าที่จะเรียกได้ว่าอย่างสนิทสนม

บ่ายสามโมงครึ่งเป็นข้อมูลที่ได้รับจากการก้มดูนาฬิกาบอกเวลาบนข้อมือหลังจากที่ใช้แขนเสื้อข้างเดียวกันนั้นเช็ดเม็ดเหงื่อที่ไหลท่วมบนใบหน้าจากการเดินลงบันไดสี่ชั้นของตัวอาคารเรียนรวม

“ไหนๆ แล้ววันนี้มีพอจะมีเวลา ลองไปดูนกรอบๆ หน่อยน่าจะดี” ผมคิดพร้อมกับใช้แขนเสื้ออีกข้างหนึ่งเช็ดเม็ดเหงื่อบนใบหน้าที่ยังคงไหลออกมาไม่หยุดแม้ว่าเครื่องปรับอากาศภายในรถยนต์จะถูกเปิดใช้งานเต็มที่แล้วก็ตาม

เลนส์ที่มีระยะทางยาวโฟกัสมากที่สุดในกระเป๋ากล้องถูกเลือกใช้ประกอบเข้ากับกล้องถ่ายภาพด้วยหวังว่าพื้นที่เลือกจอดหยุดอยู่ใกล้ๆ นี้ จะพอมีเรื่องราวของความหลากหลายทางชีวภาพ และธรรมชาติที่น่าสนใจให้จดจำบันทึก ไม่ผิดจากที่คาดแม้จุดที่รถยนต์จอดอยู่จะเป็นเพียงบ่อบึงริมทางถนนขวักไขว่ด้วยการสัญจรของผู้คนมากมายด้วยยานพาหนะประเภทต่างๆ แต่ความหลากหลายของชนิดพันธุ์นกที่พบนั้น ไม่สามารถที่จะเรียกได้เลยว่าน้อย ซึ่งโดยส่วนใหญ่แล้วก็เป็นชนิดพันธุ์ที่ดำรงชีวิตอาศัยหากินอยู่ตามพื้นที่ชุ่มน้ำนั่นเอง

นกยางกรอก นกยางเปีย นกปากห่าง นกอีล้ำ นกอีโก้ง นกพริก นกกวัก นกกาน้ำเล็ก และเป็ดแดงสามารถพบเห็นได้โดยง่ายไม่ค่อยแสดงอาการตื่นกลัวเท่าใดนักตราบใดที่ล่วงล้ำเข้าไปยังระยะระวังภัยของพวกมัน นอกจากนี้นกชนิดพันธุ์อื่นๆ เช่น นกแซงแซวหางปลา นกปรอดสวน นกเขาชวา นกเขาใหญ่ นกยอดหญ้าหัวดำ นกเอี้ยงสาลิกา นกเอี้ยงหงอน นกกางเขนบ้าน นกอีเสือสีน้ำตาล นกอีแพร่ดแถบอกดำ นกกระจอกบ้าน นกกระจอกใหญ่ นกกระจาบทอง นกอีวาบตั๊กแตน เป็นต้น ก็พบอาศัยบินเดินเกาะเกี่ยวหากินอยู่ในบริเวณโดยรอบเช่นกัน และแน่นอนที่เมื่อเอ่ยถึงบ่อบึงน้ำข้างทางสัตว์เลื้อยคลานระดับพระเอกร้อยล้านชื่อกระฉ่อนที่มีคนพูดถึงไม่เว้นนาทีอย่าง ตัวเหี้ย ขนาดต่างๆ ทั้งใหญ่น้อยก็โผล่โฉมออกมาให้เห็นกันไม่ขาดสายตาทั้งจะเดินอาดๆ ส่ายตัวไปมาอยู่ขอบริมบ่อหรือจะว่ายน้ำนวยนาดสบายใจอยู่กลางบึงซึ่งดูแล้วสร้างความเพลินในอารมณ์ของผมยิ่งนัก

ท้องฟ้ายังคงสดใสไร้หมู่เมฆเมื่อผมตัดสินใจว่าจะยุติภารกิจเพราะผลประกอบการประสบความสำเร็จอย่างงดงามเป็นที่เกินกว่าจะพอใจ แต่ก่อนที่จะเดินกลับไปยังรถมีเสียงหนึ่งดังฟังชัดฉุดความสนใจผมระหว่างการรีบเร่งเดินกลับไปยังรถเพื่อเปิดเครื่องปรับอากาศภายในมาจากเรือนยอดไม้ด้านบน ฟังอยู่เพียงหนึ่งครู่ก็นึกได้ว่าเป็นเสียงคุ้นชินที่ไม่ได้ยินมาพักหนึ่งแล้ว เป็นเสียงของนกตัวน้อยๆ ตัวหนึ่งที่กำปั้นเล็กๆ ของเด็กทารกยังมีขนาดใหญ่กว่า

“นกสีชมพูสวน” นกกาฝากชนิดหนึ่งในจำนวนชนิดพันธุ์ของนกกาฝากนับสิบชนิดที่สามารถพบได้ในประเทศไทย สีขนปกคลุมลำตัวสดสวยงามด้วยขนลำตัวด้านบนสีดำขลับสลับกับขนส่วนท้องสีขาวสะอาด อีกทั้งโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์แตกต่างจากนกกาฝากชนิดพันธุ์อื่นๆ ด้วยแถบขนสีแดงสดใสขนาดใหญ่พาดผ่านตัวตั้งแต่ส่วนหัวยาวไปจนสุดโคนหางในเพศผู้ ส่วนเพศเมียนั้นแม้จะไม่สดสวยเท่าด้วยขนปกคุมลำตัวสีน้ำตาลอ่อนแต่ยังคงโดดเด่นด้วยขนปกคลุมโคนหางสีแดงสดเฉกเช่นในนกเพศผู้

สำหรับผมการพบเห็นนกในกลุ่มนกกาฝากนั้นไม่ค่อยง่ายนักเพราะนอกจากขนาดตัวที่เล็กกระจิ๋วหลิวแล้ว การอาศัยดำรงชีวิตที่มักจะมุดรุ่นหากินน้ำต้อยจากดอกไม้และผลไม้โดยเฉพาะของต้นกาฝากบนส่วนเรือนยอดสูงของต้นไม้ใหญ่ทำให้เรามักจะได้ยินเสียงร้องมากกว่าการพบเห็นตัว แต่นกสีชมพูสวนนั้นแตกต่างจากนกกาฝากชนิดอื่น ๆ เพราะความสามารถในการดำรงชีวิตอยู่ได้หลากหลายพื้นที่ของมันส่งผลให้พบเห็นตัวได้โดยง่าย เพียงแค่เริ่มใส่ใจมองหาเราก็สามารถพบกับมันได้แม้กระทั่งกลางเมืองหลวงอันแสนยุ่งเหยิงวุ่นวายลวงหลอก ช่างน่าลักลั่นย้อนแย้งที่ความง่ายในการพบเจอนั้นก็เป็นอีกภาพสะท้อนในแหล่งอาศัยของนกชนิดนี้ในเมืองหลวงโดยแค่ลองมองหาต้นกาฝากบนต้นไม้เท่านั้น

ผมหวนนึกถึงครั้งที่ยังเป็นนิสิตระดับปริญญาตรี อาจารย์สอนวิชาปักษีวิทยาได้เล่าให้ฟังว่าพฤติกรรมหนึ่งของนกกาฝากนั้นมีความน่าสนใจคือ เมื่อนกกาฝากถ่ายของเสีย มูลที่เหนียวเหนอะของมันมักจะติดอยู่ที่ก้นและยากจะหลุดออกไปเช่นนกกลุ่มอื่น ๆ ดังนั้นมันจึงมีพฤติกรรมในการเอาก้นของมันไปถูเข้ากับกิ่งไม้ที่มันเกาะอยู่เมื่อถ่าย เทียบแล้วคงเหมือนกับการเช็ดก้นเมื่อเสร็จธุระ แต่ส่วนสำคัญอยู่ตรงที่เมล็ดกาฝากจำนวนมากในมูลนั้นจะงอกและเจริญเติบโตเป็นต้นกาฝากบนกิ่งไม้นั้น

อย่างนี้แล้วนกกาฝากก็มีส่วนสำคัญในการแพร่กระจายพันธุ์ของต้นกาฝากและสัตว์อื่น ๆ ก็ได้ประโยชน์จากผลกาฝากที่เพิ่มขึ้นด้วยซึ่งก็เป็นเรื่องที่ดี แต่เมื่อมีด้านบวกไม่น่าแปลกใจที่จะเกิดด้านลบตามมาเพราะต้นไม้ต่าง ๆ จะถูกต้นกาฝากที่งอกเติบโตอยู่บนกิ่งก้านเบียนเบียดแก่งแย่งสารอาหารและน้ำมากขึ้น เมื่อพิจารณาระหว่างข้อดีข้อเสียของการมีต้นกาฝากเพิ่มมากขึ้นแล้วนั้นโดยส่วนตัวผมเองเห็นถึงประโยชน์ที่ได้ในสถานการณ์นี้ช่างมากมายกว่ายิ่งนัก

เอ่ยถึงนกสีชมพูสวน นกกาฝาก ต้นกาฝาก และต้นไม้ทั้งหลาย ประโยชน์และโทษที่มีต่อระบบนิเวศก็แตกต่างกันไป อันจะเกิดขึ้นมากบ้างน้อยบ้างตาม สถานการณ์ ตำแหน่ง บทบาทและหน้าที่ของสิ่งมีชีวิตแต่ละประเภท

คงมีแต่ “กาฝาก” อีกประเภทหนึ่งเท่านั้นที่รังแต่จะสร้างความเดือดร้อนเสียหายวอดวายทั้งกายใจให้ผู้อื่น ไม่ได้ก่อร่างสร้างประโยชน์อันใดใดให้ใครเลย แม้กระทั่งแก่กับตัวตนของตนเอง

ไม่แน่ใจว่าเมื่อไหร่แต่มั่นใจว่าคงไม่นานที่ผมจะได้ประสบพบเจอกับมันเหล่านั้น

เกี่ยวกับผู้เขียน

จองื้อที

แต่เดิมเป็นเด็กต่างจังหวัดจากภาคตะวันออก มุ่งมั่นเข้ามาศึกษาต่อในระดับปริญญาตรีที่คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ด้วยความสนใจส่วนตัวและถูกชักชวน จึงเลือกเข้าศึกษาในภาควิชาชีววิทยาป่าไม้ สาขาวิทยาศาสตร์สัตว์ป่าและทุ่งหญ้า ซึ่งระหว่างนั้นก็ได้มีโอกาสช่วยเก็บข้อมูลงานวิจัยสัตว์ป่าในหลายพื้นที่ หลังจากสำเร็จการศึกษาได้รับคำแนะนำให้ไปศึกษาต่อยังสถาบันอื่น จึงได้เข้ามาศึกษาต่อ ณ ภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในระดับปริญญาโทต่อมาถึงในระดับปริญญาเอก และยังคงมีสถานภาพเป็นนิสิตอยู่ในปัจจุบันขณะ

"เราพยายามเรียนรู้สิ่งต่างๆมากมาย เพื่อที่สุดท้ายแล้วเราจะได้รู้ว่า แท้จริงแล้งเราไม่ได้รู้อะไรเลย"

พบกับบทความ “จองื้อที” ได้ทุกวันที่ 1 และ 16 ของเดือน