สดร.เผย 9 พ.ค.นี้ เกิดปรากฏการณ์ “ดาวพุธผ่านหน้าดวงอาทิตย์” ประเทศไทยสังเกตได้ในช่วงแรกของปรากฏการณ์ ประมาณ 25 นาที ก่อนดวงอาทิตย์ตกลับขอบฟ้า และอาจมองเห็นได้ยากเนื่องจากดวงอาทิตย์อยู่ต่ำ ย้ำห้ามมองด้วยตาเปล่าอาจเกิดอันตรายต่อดวงตาได้
ดร.ศรัณย์ โปษยะจินดา รองผู้อำนวยการสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (สดร.) เปิดเผยว่า ในวันที่ 9 พ.ค.59 จะเกิดปรากฏการณ์ดาวพุธผ่านหน้าดวงอาทิตย์ เป็นปรากฏการณ์ที่ดาวพุธเคลื่อนที่ผ่านแนวเส้นตรงที่เชื่อมระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ ทำให้ดวงอาทิตย์ ดาวพุธ และโลก เรียงตัวอยู่ในแนวเดียวกัน
เมื่อสังเกตจากโลกจะเห็นดาวพุธปรากฏเป็นจุดกลมเล็กเคลื่อนที่ผ่านดวงอาทิตย์ ถ้าเปรียบเทียบขนาดปรากฏของดวงอาทิตย์เท่ากับลูกบาสเกตบอล ขนาดของดาวพุธที่ปรากฏผ่านหน้าจะมีขนาดปรากฏเล็กกว่าเม็ดถั่วเขียว โดยปรากฏการณ์ดาวพุธผ่านหน้าดวงอาทิตย์ในครั้งนี้ จะสังเกตเห็นได้ในประเทศแถบยุโรป เอเชีย อเมริกาเหนือ อเมริกาใต้ มหาสมุทรแปซิฟิค มหาสมุทรแอตแลนติก มหาสมุทรอินเดีย ทวีปอาร์คติก และแอนตาร์คติกา
“สำหรับประเทศไทยสามารถสังเกตเห็นได้ตั้งแต่เวลาประมาณ 18:10 น. จนถึง 18:35 น. ตามเวลาประเทศไทย ณ กรุงเทพมหานคร รวมทั้งสิ้นประมาณ 25 นาที เนื่องจากดาวพุธมีขนาดปรากฏเล็กมาก ประกอบกับเป็นช่วงดวงอาทิตย์ใกล้ลับขอบฟ้า อยู่บริเวณใกล้ขอบฟ้ามาก และจะตกลับขอบฟ้าในเวลาประมาณ 18:36 น. จึงสังเกตปรากฏการณ์ดาวพุธผ่านหน้าดวงอาทิตย์ได้ค่อนข้างยากมาก และสังเกตเห็นได้เพียงช่วงเวลาสั้นๆ ก่อนดวงอาทิตย์ตกเท่านั้น”
ดร.ศรัณย์ กล่าวเพิ่มเติมว่า ปรากฏการณ์ดาวเคราะห์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ เกิดได้เฉพาะดาวเคราะห์วงใน ได้แก่ดาวพุธ และดาวศุกร์เท่านั้น ปรากฏการณ์ดาวพุธหรือดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ เป็นปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ที่มนุษย์ให้ความสนใจมาช้านานแล้วไม่น้อยกว่าปรากฏการณ์จันทรุปราคาหรือสุริยุปราคา เห็นได้จากบันทึกทางประวัติศาสตร์ที่มีการกล่าวถึงการสังเกตปรากฏการณ์ดังกล่าวตั้งแต่ศตวรรษที่ 16 เป็นต้นมา
นักดาราศาสตร์ใช้ปรากฏการณ์นี้ศึกษาระยะห่างระหว่างโลกและดวงอาทิตย์ ปรากฏการณ์ดาวพุธผ่านหน้าดวงอาทิตย์ จะเกิดขึ้นค่อนข้างบ่อย ประมาณ 13 ครั้งในรอบ 100 ปี เนื่องจากดาวพุธอยู่ห่างจากโลกมาก ประมาณ 77 ล้านกิโลเมตร ในขณะที่ดาวศุกร์อยู่ห่างจากโลกเพียง 38 ล้านกิโลเมตร และวงโคจรของดาวศุกร์มีขนาดใหญ่กว่าดาวพุธเกือบ 2 เท่า โอกาสที่ดาวศุกร์จะโคจรมาอยู่ข้างหน้าดวงอาทิตย์พอดีจึงมีน้อยกว่าดาวพุธ ทำให้ปรากฏการณ์ดาวศุกร์ผ่านดวงอาทิตย์เกิดขึ้นได้เพียงสองครั้งในช่วงเวลากว่า 100 ปี เท่านั้น
สำหรับปรากฏการณ์ดาวพุธผ่านหน้าดวงอาทิตย์ จะเกิดขึ้นในช่วงเดือนพฤษภาคม หรือพฤศจิกายน เท่านั้น และโดยเฉลี่ยมีอัตราการเกิดในเดือนพฤษภาคมต่อพฤศจิกายน เป็น 1 ต่อ 2 ปรากฏการณ์นี้เกิดขึ้นครั้งล่าสุดเมื่อ 9 พ.ย.49 และครั้งถัดไปจะเกิดขึ้นในวันที่ 11 พ.ย. 62
นอกจากนี้ ดร.ศรัณย์ ยังกล่าวย้ำว่า การสังเกตปรากฏการณ์ดาวพุธผ่านหน้าดวงอาทิตย์เป็นการสังเกตดวงอาทิตย์โดยตรง ดังนั้น เพื่อความปลอดภัยจึงไม่ควรมองดวงอาทิตย์ด้วยตาเปล่า เนื่องจากดวงอาทิตย์มีแสงสว่างจ้ามาก การจ้องมองดวงอาทิตย์โดยไม่มีอุปกรณ์ป้องกัน อาจนำอันตรายมาสู่ดวงตาถึงขั้นทำให้ตาบอดได้
การสังเกตการณ์ดวงอาทิตย์จึงจำเป็นต้องใช้ความระมัดระวังและใช้อุปกรณ์กรองแสงที่มีความปลอดภัยสูง เช่น กล้องโทรทรรศน์ที่ติดแผ่นกรองแสง แว่นดูดวงอาทิตย์ หรืออาจใช้อุปกรณ์สังเกตการณ์ทางอ้อม เช่น การฉายภาพดวงอาทิตย์บนฉากรับภาพจากกล้องโทรทรรศน์ เป็นต้น
“ขอให้ประชาชนระมัดระวังการบันทึกภาพดวงอาทิตย์ด้วยกล้องดิจิทัล เนื่องจากเลนส์ของกล้องต่างๆ เหล่านี้มีคุณสมบัติในการรวมแสง การมองภาพที่ส่องจากเลนส์ไปยังดวงอาทิตย์โดยตรง อาจทำให้ตาบอดอย่างเฉียบพลัน”
