ศิลา Rosetta คือ แผ่นหินแกรนิตสีเทาที่มีความสำคัญมากในวิทยาการด้านอียิปต์วิทยา เพราะคำจารึกที่ปรากฏบนแผ่นศิลานี้ช่วยให้โลกรู้อารยธรรมของอียิปต์เมื่อ 2,000 ปีก่อนอย่างสมบูรณ์ ณ วันนี้ ศิลา Rosetta ถูกประดิษฐานอยู่ที่ British Museum และนับเป็นวัตถุโบราณสำคัญที่ทุกคนที่เข้าชมพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ต้องเยี่ยมชม
สำหรับการที่อังกฤษได้มาซึ่งวัตถุโบราณชิ้นนี้ ก็มีตำนานเล่าขานมากมาย เช่น บางตำนานอ้างว่า นายพล Tomkyns Hilgrove Turner ผู้บังคับการของเรือรบ L’ Egyptienne บอกว่า เขาเป็นผู้นำแผ่นศิลา Rosetta ที่ยึดได้ในสงครามระหว่างอังกฤษกับฝรั่งเศสในอียิปต์มาอังกฤษเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ.2345 เพราะคิดว่า คำจารึกที่ปรากฏบนแผ่นศิลาจะไขปริศนาความลึกลับของอักษรภาพ (hieroglyph) ซึ่งถ้าอ่านได้ ก็จะบอกแหล่งซ่อนมหาสมบัติแห่งฟาโรห์ทุกองค์ อนึ่งในจดหมายที่ Turner เขียนถึงนายกสมาคม Society of Antiquities ในอีก 8 ปีต่อมา เขาได้อ้างว่า มีทหารฝรั่งเศสคนหนึ่งได้นำแผ่นศิลา Rosetta มามอบให้เขาที่ถนนเล็ก ๆ สายหนึ่งในเมือง Alexandria
ส่วน Edward Daniel Clark นักผจญภัยผู้เป็นสหายของ Lord Elgin ก็ได้อ้างว่า ใน พ.ศ. 2344 เมื่อฝรั่งเศสปราชัยอังกฤษในการสู้รบทางเรือที่อ่าว Aboukir ใกล้เมือง Alexandria คนทั้งสองได้รับการต้อนรับเป็นอย่างดีจากบรรดาปราชญ์ฝรั่งเศสที่ได้ติดตาม Napoleon มาสำรวจอียิปต์ และนักวิชาการกลุ่มนี้ได้แอบมอบศิลา Rosetta ให้ Clark โดยไม่มีใครอื่นได้รู้เห็นเช่นกัน
และในปี 2543 เมื่อนักประวัติศาสตร์ได้วิเคราะห์จดหมายของนายพล T. Marmaduke Wybourn ก็ได้พบว่า ข้อความที่ปรากฏในจดหมายฉบับนั้น ยิ่งทำให้ทุกคนงุนงง เพราะ Wybourn อ้างว่าเรือที่นำแผ่นศิลา Rosetta ไปอังกฤษ คือเรือรบชื่อ Madras
ความจริงของเหตุการณ์นี้เป็นเช่นไร
ในวารสาร History Today ฉบับเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2549 Richard Parkinson ได้รายงานว่า ในปี 2341 เมื่อจักรพรรดิ Napoleon ของฝรั่งเศสทรงปราชัยในการยึดครองเส้นทางเดินเรือระหว่างอังกฤษกับอินเดีย พระองค์ได้ทรงหลบหนีการจับกุมที่อ่าว Aboukir และเสด็จกลับถึงฝรั่งเศสโดยได้ทอดทิ้งบรรดาปราชญ์วิชาการจำนวน 167 คน ที่พระองค์ทรงนำไปด้วยในการเสด็จเยือนอียิปต์ให้เผชิญชีวิตโดยลำพัง และถึงแม้จะถูกปล่อยเกาะ บรรดาพหูสูตเหล่านั้นก็ยังเดินหน้าสำรวจดินแดนต่างๆ ในอียิปต์ต่อ เช่น ทำแผนที่ บันทึกข้อมูลวิทยาศาสตร์ ภูมิศาสตร์ ศิลปศาสตร์ สถาปัตยกรรมศาสตร์ และประวัติศาสตร์ จนได้ข้อมูลมากมาย และผลงานรวมเล่มก็ได้รับการตีพิมพ์เผยแพร่เป็นชุดหนังสือที่มี 24 เล่ม ชื่อ Description de l’ Egypte จนทำให้วงการวิชาการถือว่า นี่คือชุดตำราที่อุดมด้วยเนื้อหา และคุณภาพมาก
อนึ่งประวัติศาสตร์ยังได้บันทึกว่า ปราชญ์ฝรั่งเศสกลุ่มนี้มีศิลา Rosetta ในครอบครอง เพราะได้รับบริจาคจากคณะทหารฝรั่งเศส ซึ่งได้พบแผ่นศิลาที่หนัก 768 กิโลกรัม ในราวกลางเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2342 ว่าฝังอยู่ที่ชายฝั่งตะวันตกของแม่น้ำ Nile ที่ไหลผ่านเมือง Roshid (เพราะเมืองนี้มีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า Rosetta ดังนั้น ชื่อของศิลาจึงเรียกศิลา Rosetta) และในเวลาต่อมา นายพล Pierre Francois Xavier Bouchard ก็ได้นำศิลา Rosetta ไปมอบให้พิพิธภัณฑ์ที่ Cairo
ศิลา Rosetta ที่ทำด้วยหินแกรนิตนี้มีสีเทา - ดำ ยาว 1.44 เมตร กว้าง 72 เซนติเมตร และหนา 28 เซนติเมตร มีอักษรจารึก 3 ภาษา โดยภาษาที่ปรากฏบนสุดเป็นอักษรภาพ hieroglyph ส่วนกลางเป็นภาษาอียิปต์โบราณ (demotic) และล่างสุดเป็นภาษากรีก เมื่อศิลา Rosetta ถูกพบใหม่ ๆ ข่าวการพบได้ถูกนำออกเผยแพร่ในหนังสือพิมพ์ Courier de l’ Egypte ของอียิปต์ และได้รับความสนใจมาก เพราะนักข่าวเขียนว่า นี่คือแผ่นปริศนาภาษาอักษรภาพที่ถ้าใครอ่านออก เขาก็จะเป็นมหาเศรษฐีทันที เพราะจะล่วงรู้แหล่งซ่อนของมหาสมบัติแห่งองค์ฟาโรห์
สุทัศน์ ยกส้าน ผู้เชี่ยวชาญพิเศษ สสวท
ชุดวิทยาการแห่งอารยะ ศิลปินอัจฉริยะ โดย ศ.ดร.สุทัศน์ ยกส้าน กล่าวถึงประวัติ ผลงาน และความหมายของภาพที่วาดโดยจิตรกรผู้ยิ่งใหญ่ของโลก เช่น Tintoretto, El Greco, Rembsandt , Hogarth, Ingres, Manet, Degas, Munch, Prcasso... รวม 20 ท่าน มีจำหน่ายแล้วตามร้านหนังสือทั่วไป หรือสั่งซื้อได้ที่สำนักพิมพ์สารคดี 28-30 ถนนปรินายก แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 โทรสาร 0-2282-7003 หรือส่งธนาณัติสั่งจ่าย บริษัท วิระยะธุรกิจ จำกัด ปท.วังเทวะเวสม์ 10205
