นักวิจัยวิเคราะห์ “หวย” ชี้มีแต่ “เสีย” มากกว่า “ได้”

ทุกๆ วันที่ 1 และ 16 ของเดือน ไม่บอกใครหลายๆ คนก็จับจองพื้นที่หน้าจอโทรทัศน์ลุ้นโชคใหญ่ประจำเดือนกันแล้ว ซึ่งก็คือ “ลอตเตอรี่” หรือสลากกินแบ่งรัฐบาล และถ้าเป็นเมื่อก่อนก็ยังจะมีสลากเลขท้ายอีกชนิดหนึ่ง หรือก็คือ “หวยบนดิน 2 ตัว และหวยบนดิน 3 ตัว” นั่นเอง แต่โชคใหญ่ที่ว่าหากนำหลักสถิติมาจับแล้วก็อาจพบว่ารางวัลใหญ่นั้นช่างดูไกลเกินเอื้อม และมี “เสีย” มากกว่า “ได้” ซ่อนอยู่

งานวิจัย “ผลตอบแทนที่คาดว่าจะได้รับจากการซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาล และสลากเลขท้าย” โดย ผศ.วราฤทธิ์ พานิชกิจโกศลกุล ภาควิชาคณิตศาสตร์และสถิติ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต ซึ่งจัดแสดงในงานการนำเสนอผลงานวิจัยแห่งชาติ 2550 ของสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) เมื่อปลายสัปดาห์ที่ผ่านมาก็ได้พิสูจน์ให้เห็นด้วย “ตัวเลข” ว่าเป็นจริงเช่นนั้น

อีกทั้งยังไม่คุ้มที่จะเสี่ยงโชคเลย ทั้งลอตเตอรี่ หวยบนดินที่กำลังอยู่ระหว่างการพิจารณาของรัฐบาลว่าจะจัดให้มีหรือไม่ หรือแม้แต่หวยใต้ดินที่ยังคงมีอยู่อย่างลับๆ และมีอัตราได้-เสียไม่แตกต่างจากหวยบนดินนัก

ที่มาของงานวิจัยชิ้นนี้ นักวิจัยเผยว่า สลากกินแบ่งรัฐบาล และสลากเลขท้ายซึ่งมีในสมัยรัฐบาลที่ผ่านมานั้นต่างเป็นการเสี่ยงโชคเช่นกัน แต่มีอัตราผลตอบแทนไม่เท่ากัน จึงสนใจว่าสลากแบบใดจะให้ผลตอบแทนมากกว่ากัน ด้วยการนำหลักทางสถิติมาคำนวณโอกาสการได้รางวัลจากการเสี่ยงโชคทั้ง 2 แบบข้างต้น

นักวิจัยพบว่า โอกาสได้รางวัลเลขท้าย 2 ตัวของสลากกินแบ่งรัฐบาลจะมีโอกาสเพียง 1 ใน 100 ขณะที่โอกาสถูกรางวัลที่หนึ่งพิเศษมูลค่า 30 ล้านบาทก็จะมีโอกาสถูกรางวัลเพียง 1 ใน 30 ล้านเท่านั้น ซึ่งผู้เสี่ยงโชคจะมีโอกาสเสียเงิน 40 สตางค์ต่อราคาสลาก 1 บาททีเดียว

ส่วนผลตอบแทนที่คาดว่าจะได้รับจากการซื้อสลากเลขท้าย แบ่งเป็นชนิด 3 ตัวตรง ผู้เสี่ยงโชคอาจขาดทุนถึง 50 สตางค์ต่อราคาสลาก 1 บาท ชนิด 3 ตัวโต๊ดเลขไม่ซ้ำกัน ผู้เล่นจะมีโอกาสขาดทุน 40 สตางค์ต่อราคาสลาก 1 บาท ชนิด 3 ตัวโต๊ดเลขซ้ำกัน 2 ตัว ผู้เล่นอาจขาดทุน 70 สตางค์ต่อราคาสลาก 1 บาท ขณะที่การเสี่ยงโชคสลากเลขท้าย 2 ตัว ผู้เล่นจะมีโอกาสขาดทุน 35 สตางค์ต่อราคาสลาก 1 บาท

ทั้งนี้ ผลวิจัยยังเปรียบเทียบผลได้-ผลเสียจากการเสี่ยงโชคอย่างชัดเจนด้วยว่า การซื้อสลากทุกประเภท ผลตอบแทนที่คาดว่าจะได้รับมีค่าน้อยกว่าศูนย์ หมายความว่า โดยเฉลี่ยแล้วการซื้อสลากทุกประเภทจะทำให้ผู้เล่นสูญเสียเงินหรือขาดทุนนั่นเอง ซึ่งเมื่อพิจารณาภาพรวม การซื้อสลากเลขท้าย 3 ตัวและ 2 ตัว ซึ่งโยงไปถึงหวยใต้ดินจะมีโอกาสทำให้สูญเสียเงินโดยเฉลี่ยมากกว่าการซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาลด้วย

“การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อคำนวณผลตอบแทนที่คาดว่าจะได้รับจากการซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาลและสลากเลขท้าย โดยหาค่าความคาดหวังของผลตอบแทน ผลการศึกษาสรุปได้คือ การซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาลจะทำให้ผู้ซื้อสูญเสียเงินโดยเฉลี่ย 40 สตางค์ต่อราคาสลาก 1 บาท ส่วนการซื้อสลากเลขท้ายจะทำให้ผู้ซื้อสูญเสียเงินโดยเฉลี่ยอย่างน้อย 35 สตางค์ และมากที่สุด 70 สตางค์ต่อราคาฉลาก 1 บาท” นักวิจัยสรุป

สุดท้ายนี้ ผู้รักการเสี่ยงโชครายใดคิดจะเสี่ยงโชคในคราวต่อไปก็อาจต้องคิดหนักมากขึ้น หรืออาจลด ละ เลิก การเสี่ยงโชคไปเลยก็ได้