หนุนใช้สมุนไพรตำราโบราณ พร้อมพัฒนาสู่ยารักษาโรคระบาดในไทย

นักวิจัยพิสูจน์แล้ว พืชสมุนไพรในตำรายาโบราณมากมายให้สารออกฤทธิ์ที่สามารถรักษาโรคได้หลายชนิด มุ่งสนับสนุนให้ประชาชนหันมาใช้ยาสมุนไพรมากขึ้น แต่ต้องเลือกจากแหล่งที่เชื่อถือได้ หรือได้รับการขึ้นทะเบียนยาแล้ว พร้อมทั้งเดินหน้าวิจัยสารสกัดจากสมุนไพรรักษาโรคตกขอบ

การประชุมวิชาการ "การค้นพบและพัฒนายา" ครั้งที่ 2 ที่จัดขึ้นโดยสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ร่วมกับมหาวิทยาลัยนเรศวร (มน.) มีการอภิปรายถึงจุดเชื่อมโยงของการค้นพบสารออกฤทธิ์ในพืชสมุนไพร สู่การพัฒนาเป็นยารักษาโรค (From Drug Discovery to Development) เนื่องจากได้พิสูจน์แล้วว่าสมุนไพรหลายชนิดสามารถรักษาโรคได้จริงดังที่ระบุไว้ในตำรับยาโบราณ

ภญ.ดร.ปราณี ชวลิตธำรง ผอ.สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กล่าวว่า ปัจจุบันการรักษาโรคด้วยยาสมุนไพร หรือผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรกำลังเป็นที่นิยมมากขึ้น เนื่องจากผู้คนต้องการใช้ผลิตภัณฑ์ที่มาจากธรรมชาติ และต้องการหลีกเลี่ยงสารเคมีที่อาจสะสมในร่างกายได้ง่ายกว่า

“มีงานวิจัยมากมายที่ศึกษาสารออกฤทธิ์ในพืชสมุนไพรที่เขียนเอาไว้ในตำหรับยาโบราณ ซึ่งก็พบว่าสมุนไพรหลายชนิดสามารถรักษาอาการของโรคต่างๆ ได้จริง โดยนักวิจัยจะสกัดสารสำคัญจากพืชสมุนไพรด้วยตัวทำละลายชนิดต่างๆ แล้วนำมาทดสอบทั้งในหลอดทดลองและสัตว์ทดลอง หากสมุนไพรชนิดไหนให้ผลดี ก็จะนำไปทดสอบต่อในคนปกติ ก่อนที่จะมีการทดสอบในผู้ป่วยจริง” ภญ.ดร.ปราณี แจง

ภญ.ปราณี อธิบายว่า นอกจากทดสอบผลการรักษาแล้ว ยังต้องทดสอบความปลอดภัยในการใช้ยาสมุนไพรด้วย ทั้งความเป็นพิษแบบเฉียบพลันสำหรับยาที่ใช้เป็นครั้งคราว เช่น ยาแก้ไข้ หรือพิษแบบเรื้อรังสำหรับยาที่ต้องกินติดต่อกันเป็นเวลานาน อย่างเช่น ยาลดไขมัน

ทั้งนี้ การวิจัยของสถาบันวิจัยสมุนไพรนี้ ภญ.ปราณี บอกว่า มีจุดประสงค์เพื่อเผยแพร่งานวิจัยและสนับสนุนให้ประชาชนใช้พืชสมุนไพรกันมากขึ้น ทั้งในรูปแบบของยาสมุนไพร เครื่องดื่มจากสมุนไพร หรือปลูกพืชสมุนไพรไว้รับประทานในครัวเรือน เพราะได้ศึกษาแล้วว่าหลายชนิดใช้ได้ผลดีจริง อีกทั้งยังมีราคาถูกกว่า เช่น เจลพญายอรักษาโรคเริมที่ไม่ทำให้กลับมาเป็นซ้ำได้อีก เมื่อเทียบกับยาสังเคราะห์ทางเคมีที่มีใช้กันอยู่ ซึ่งรักษาได้ช้ากว่าและมีราคาแพง

อย่างไรก็ดี จะเห็นว่ามียาสมุนไพรจำหน่ายมากมายตามท้องตลาด และประชาชนก็ให้ความสนใจกับยาสมุนไพรหรือการแพทย์แผนไทยกันมากขึ้น ภญ.ดร.ปราณี แนะนำว่า หากจะซื้อมาใช้ควรเลือกซื้อจากแหล่งผลิตที่เชื่อถือได้ ทั้งนี้เพราะบางแห่งที่ไม่ได้รับการรับรองมาตรฐานอาจมีกระบวนการผลิตไม่ดีพอ ซึ่งอาจเกิดเชื้อราได้ แต่หากเป็นการรักษาภายนอกยังไม่น่าห่วงมากเท่าไหร่

นอกจากนี้ ทางสถาบันวิจัยฯ ยังมุ่งหน้าค้นคว้าหาสารออกฤทธิ์ในพืชสมุนไพรเพื่อหายารักษาโรคตกขอบที่ไม่ได้รับความสนใจจากบริษัทยาเอกชน เช่น โรคมาลาเลีย ไข้เลือดออก ซึ่ง ภญ.ดร.ปราณี เผยว่า ขณะนี้พบสารที่ให้ผลดีในหลอดทดลองหลายชนิดแล้ว

ด้าน รศ.ดร.สาธิต พุทธิพิพัฒน์ขจร จากภาควิชาเภสัชอุตสาหกรรม คณะเภสัชศาสตร์ ม.มหิดล กล่าวว่า พืชสมุนไพรถือเป็นความท้าทายกับนักวิจัยอย่างมากที่ต้องทราบข้อมูลเพื่อวิเคราะห์คุณสมบัติต่างๆ ที่มีอยู่มากมาย และสิ่งสำคัญที่จะขาดไม่ได้คือ สารมาตรฐานสำหรับนำมาใช้ในการวิเคราะห์ ซึ่งหากซื้อจากต่างประเทศก็จะมีราคาแพง ดังนั้นจึงควรส่งเสริมนักวิจัยด้านเคมีวิเคราะห์และการพัฒนาสารมาตรฐานควบคู่กันไป พร้อมทั้งร่วมมือกันในการพัฒนายาสมุนไพรในอนาคต