แม้ยังไม่จบฤดูกาลแต่เด็กวิทย์จากจีนแผ่นดินใหญ่ก็คว้ารางวัล 11 เหรียญทองในการแข่งขัน "โอลิมปิกวิชาการ" ฟิสิกส์ เคมี ชีวะ ส่วนเด็กไทยก็โกยกันไป 4 ทอง ขณะที่คณิตศาสตร์และคอมพิวเตอร์ยังต้องลุ้นกันต่อไป
ช่วงนี้หลายคนอาจจะ "เป็นปลื้ม" กับเด็กไทยที่ไปคว้าเหรียญรางวัลในการแข่งขันโอลิมปิกวิชาการกันในหลายสาขาวิชา แต่การแข่งขันทางด้านความรู้-ความสามารถเฉพาะทางที่ไม่มีการถ่ายทอดสดให้แฟนๆ ได้ร่วมเชียร์นี้ จึงทำให้หลายคนนึกภาพไม่ค่อยออกว่าหน้าตาของสนามแข่งขันจะเป็นอย่างไร
"ผู้จัดการวิทยาศาสตร์" จึงขันอาสาเผยบางแง่มุมของการแข่งขันที่คุณไม่เคยรู้
หลังจากฤดูกาลฟิสิกส์โอลิมปิกวิชาการได้เริ่มต้นเมื่อกลางเดือน ก.ค. ขณะนี้ก็มีการแข่งขันที่เสร็จสิ้นไปแล้ว 3 เวทีคือ ฟิสิกส์โอลิมปิก ชีววิทยาโอลิมปิกและเคมีโอลิมปิก ขณะที่การแข่งขันคณิตศาสตร์โอลิมปิกกำลังขับเคี่ยวกันอยู่ที่กรุงฮานอย ประเทศเวียดนาม ซึ่งจะทราบผลผู้ได้รับเหรียญรางวัลกันปลายเดือนนี้ และต้องรอลุ้นผลคอมพิวเตอร์โอลิมปิกกันอีกในวันที่ 22 ส.ค. เป็นเวทีสุดท้าย
เราทราบกันดีแล้วว่า เด็กไทยได้รับเหรียญกลับบ้านกันทั้งหมดเท่าไหร่ และต่อไปนี้เป็นผลการแข่งขันใน 10 อันดับแรกจาก 3 สาขาวิชา
ผลการแข่งขันฟิสิกส์โอลิมปิก 10 อันดับแรก
| ทอง | เงิน | ทองแดง | |
| จีน | 3 | 1 | - |
| รัสเซีย | 3 | 1 | - |
| สหรัฐอเมริกา | 2 | 3 | - |
| ญี่ปุ่น | 2 | 2 | 1 |
| อิหร่าน | 2 | 2 | 1 |
| เกาหลี | 2 | 2 | - |
| เวียดนาม | 2 | 2 | - |
| อินเดีย | 2 | 2 | - |
| สาธารณรัฐเช็ค | 2 | 1 | 2 |
| ยูเครน | 2 | - | 3 |
สำหรับไทยนั้นได้ 1 เหรียญทอง 2 เหรียญเงินและ 2 เหรียญทอง (ดูผลการแข่งขันทั้งหมดได้ที่ http://www.ipho2007.ir/Results/Gold.pdf, http://www.ipho2007.ir/Results/Silver.pdf, http://www.ipho2007.ir/Results/Bronze.pdf )
ผลการแข่งขันชีววิทยาโอลิมปิก 10 อันดับแรก
| ทอง | เงิน | ทองแดง | |
| สหรัฐอเมริกา | 4 | - | - |
| จีน | 4 | - | - |
| เกาหลี | 3 | 1 | - |
| ไทย | 2 | 2 | - |
| สหราชอาณาจักร | 2 | 1 | 1 |
| ไต้หวัน | 2 | - | 2 |
| อินเดีย | 1 | 3 | - |
| อินโดนีเซีย | 1 | 1 | 1 |
| สิงคโปร์ | - | 4 | - |
| ตุรกี | - | 4 | - |
(ดูผลการแข่งขันทั้งหมดได้ที่ http://ibo2007.usask.ca/results.html)
ผลการแข่งขันเคมีโอลิมปิก 10 อันดับแรก
| ทอง | เงิน | ทองแดง | |
| จีน | 4 | - | - |
| รัสเซีย | 4 | - | - |
| โปแลนด์ | 3 | 1 | - |
| เกาหลี | 3 | 1 | - |
| ไต้หวัน | 2 | 2 | - |
| เยอรมนี | 2 | 1 | 1 |
| อินเดีย | 2 | 1 | - |
| ลิทัวเนีย | 2 | 1 | - |
| ไทย | 1 | 2 | 1 |
| ฮังการี | 1 | 2 | 1 |
(ดูผลการแข่งขันทั้งหมดได้ที่ http://www.icho39.chem.msu.ru/downloads/Olympiad_results.pdf)
ถ้าเป็นการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกคุณทราบแน่ว่าเขาให้เหรียญรางวัลกันอย่างไร แม้ว่าจะไม่คุ้นเคยกับกีฬาบางเภท ไม่ทราบกฎกติกา แต่ก็ทราบล่ะว่าสุดยอดทีมหรือนักกีฬาที่ชิงชัยได้เป็นอันดับ 1, 2 และ 3 จะได้รับเหรียญทอง เหรียญเงิน และเหรียญทองแดงตามลำดับ
หากแต่การแข่งขันโอลิมปิกวิชาการไม่ใช่อย่างนั้น เพราะเหรียญรางวัลจะถูกแบ่งให้กับผู้เข้าแข่งขันโดยคิดตามคะแนนแบบอิงกลุ่ม คิดง่ายๆ ก็คล้ายกับการ "ตัดเกรด" แบบอิงกลุ่มในชั้นเรียน และแต่ละสาขาวิชาก็จะมีเกณฑ์ในการให้รางวัลที่มีรายละเอียดปลีกย่อยแตกต่างกัน โดยมีเกณฑ์กว้างๆ ที่เหมือนกันคือจำนวนผู้ได้รับเหรียญรางวัลทั้งหมดจะต้องไม่เกิน 50% ของผู้เข้าแข่งขัน
เจนวิทย์ วงศ์บุญสิน นักเรียนชั้น ม.6 โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาที่เพิ่งไปคว้าเหรียญทองชีววิทยาโอลิมปิกด้วยคะแนนอันดับ 1 ในการแข่งขันที่ประเทศแคนาดา เปิดเผยว่าการให้เหรียญทองนั้นขึ้นอยู่ที่กรรมการว่าจะกำหนดผู้รับรางวัลไว้กี่คน สำหรับปีนี้กรรมการกำหนดไว้ 20 คน และเหรียญเงินก็ให้กับผู้ทำคะแนนได้ 40 อันดับถัดไป ส่วนเหรียญทองแดงก็ให้กับ 60 อันดับถัดไป
"กรรมการจะนำคะแนนดิบของแต่ละส่วนมาคิดน้ำหนัก (ทางสถิติ) ให้เท่ากัน แล้วคิดออกมาเป็นทีสกอร์(T Score) จากนั้นก็เรียงลำดับคะแนน" เจนวิทย์กล่าวถึงกระบวนการคิดคะแนนของกรรมการก่อนมอบเหรียญรางวัลให้กับผู้เข้าแข่งขัน
เหตุผลที่กรรมการต้องให้น้ำหนักคะแนนเพราะมีกรรมการหลายคนที่ค่อยให้คะแนน เช่นเดียวกับการแข่งขัน "ระบำใต้น้ำ" คะแนนที่สูงสุดและต่ำสุดจะถูกตัดออก แล้วนำคะแนนส่วนที่เหลือมาคิดคะแนนที่ผู้เข้าแข่งขันสมควรจะได้รับ
แม้เด็กไทยจะยังไม่เป็นเจ้าเหรียญทองในการแข่งขันโอลิมปิกวิชาการ แต่การคว้ารางวัลกลับมาบ้านก็ดูจะทำให้บรรยากาศทางวิชาการของไทยดูคึกคักขึ้นบ้าง และอย่างน้อยเวทีแข่งขันทางสมองนี้ก็ทำให้ใครหลายๆ คนได้ทราบว่า "วิทยาศาสตร์คือคำตอบ" สำหรับอนาคตพวกเขา
