เอเอฟฟี/เอเยนซี/เนเจอร์ – พิศวงและสงสัยกันมานานทั้งเกี่ยวกับพฤติกรรมและท่าทางการเดินตัวตรงของมนุษย์นั้นเกิดขึ้นก่อนหรือหลังจากที่บรรพบุรุษของเราย้ายบ้านจากบนต้นไม้ลงมาอยู่บนพื้นดินเมื่อหลายล้านปีก่อน ล่าสุดนักวิทยาศาสตร์ได้การสังเกตพฤติกรรมของลิงอุรังอุตังที่เดินยืดตัวด้วย 2 ขาเวลาอยู่บนต้นไม้จนได้ข้อสรุปว่าพฤติกรรมการเดินสองเท้าน่าจะมีมานานกว่า 20 ล้านปีแล้ว
ทีมนักวิทยาศาสตร์ของมหาวิทยาลัยลิเวอร์พูล (University of Liverpool) และมหาวิทยาลัยเบอร์มิงแฮม (University of Birmingham) ประเทศอังกฤษ ร่วมกันศึกษาพฤติกรรมการเดินของลิงอุรังอุตังที่อยู่ในป่าเพื่อหาคำตอบวิวัฒนาการของมนุษย์ในการเดินตัวตรง พบว่า การเดินตัวตรงน่าจะเกิดขึ้นครั้งแรกบนต้นไม้ และพบตั้งแต่เมื่อ 17-24 ล้านปีก่อน จากเดิมที่คาดว่าอยู่ในช่วง 4-8 ล้านปีก่อน ซึ่งได้เผยแพร่ผลการศึกษาเรื่องนี้ลงในวารสารไซน์ (Science)
นักวิจัยในทีมที่ศึกษาการวิวัฒนาการของสัตว์สองเท้าไปใช้เวลาอยู่ในป่าดิบชื้นบนเกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย เพื่อศึกษาพฤติกรรมการเคลื่อนที่และการดำรงชีวิตของลิงอุรังอุตังป่าอย่างใกล้ชิดเป็นเวลาถึง 1 ปีเต็ม โดยศึกษาจากลิงอุรังอุตังประมาณ 3,000 ตัว และเหตุที่เลือกศึกษาในลิงอุรังอุตังเพราะว่าลิงชนิดนี้มีการเคลื่อนที่ด้วยสองเท้าคล้ายมนุษย์และอาศัยอยู่บนต้นไม้มากกว่าลิงขนาดใหญ่ชนิดอื่นๆ ซึ่งเชื่อว่าน่าจะเป็นต้นแบบการเดินของมนุษย์
หลังจากใช้เวลาอยู่ในป่าเฝ้าดูการดำเนินชีวิตของอุรังอุตังบนต้นไม้ตลอด 1 ปี ซูซานนา ธอร์พ (Susannah Thorpe) หนึ่งในทีมวิจัยพบว่า อุรังอุตังทุกตัวจะเดินตัวตรง (upright walking) เวลาอยู่บนกิ่งไม้เล็กหรือบอบบางที่อาจจะหักได้ง่ายๆ และจะใช้มือจับกิ่งอื่นเพื่อช่วยในการทรงตัวหรือเก็บผลไม้ ส่วนเวลาที่อยู่บนกิ่งไม้ใหญ่และแข็งแรงจะเดินงอเข่าใช้ 4 ขาตามปกติ
ธอร์พสันนิษฐานว่า การที่บรรพบุรุษวานรหรือลิงขนาดใหญ่ต้องเปลี่ยนพฤติกรรมหันมายืนและเดินโดยใช้ขาเพียง 2 ข้างในบางเวลา อาจเป็นเพราะผลไม้ที่มีรสชาติดีเป็นที่ชื่นชอบของพวกเขามักจะอยู่ส่วนปลายบนกิ่งเล็กๆ จึงต้องค่อยๆ ไต่ไปด้วย 2 เท้าจึงจะสามารถเก็บเอามาได้โดยง่าย แต่หากใช้ 4 เท้าอาจเสี่ยงที่จะตกต้นไม้อีกด้วย
ด้านโรบิน ครอมพ์ตัน (Robin Crompton) นักวิทยาศาสตร์ทีมเดียวกับธอร์พ กล่าวว่า ผลไม้ที่อร่อยถูกใจมักจะอยู่บนกิ่งเล็กๆ แล้วการที่เดิน 2 ขา ทำให้มีอีก 2 มือที่เหลืออยู่สามารถเก็บผลไม้ได้ง่ายและสบายกว่าเพราะไม่ต้องใช้เป็นที่รองรับน้ำหนักร่างกาย และข้อดีอีกอย่างหนึ่งคือ พวกเขาสามารถเดินข้ามไปยังกิ่งของต้นไม้ที่อยู่ใกล้ๆ กันได้โดยไม่ต้องลงไปข้างล่างก่อนแล้วค่อยปีนเพื่อขึ้นไปยังอีกต้นหนึ่ง
อุรังอุตังจัดเป็นลิงขนาดใหญ่ที่พบเฉพาะบนเกาะสุมาตราและเกาะบอร์เนียว ประเทศอินโดนีเชียเท่านั้น กินผลไม้และใบอ่อนเป็นอาหาร อยู่วงศ์เดียวกันกับชิมแปนซี, โบโนโบ และกอริลลา ซึ่งทั้งหมดนี้เป็นสัตว์ที่มีวิวัฒนาการใกล้ชิดกับมนุษย์เรามาตลอด
ทั้งนี้ นักวิชาการเชื่อว่า พวกวานรเริ่มเผชิญกับภาวะระยะห่างระหว่างต้นไม้ในป่าแถบแอฟริกาตะวันออกและแอฟริกากลางที่เกิดขึ้นในช่วงที่สภาพอากาศของโลกมีการเปลี่ยนแปลงก่อนจะสิ้นสุดยุคไมโอซีน (Miocene) ซึ่งเป็นช่วงปลายของมหายุคซีโนโซอิค (Cenozoic) ทำให้บรรพบุรุษของมนุษย์เริ่มลงมาใช้ชีวิตบนพื้นราบ โดยยังคงพฤติกรรมเดิน 2 เท้าเอาไว้ ขณะที่บรรพบุรุษของชิมแปนซีและกอริลลายังคงใช้ชีวิตอยู่ทั้งบนพื้นดินและบนต้นไม้ควบคู่กันไป ซึ่งส่วนใหญ่เดิน 4 เท้า และจะเดิน 2 เท้าในบางครั้ง การเดินในลักษณะนี้เป็นแบบโยกเยกทิ้งน้ำหนักตัวลงข้อเท้าและข้อมือเพื่อช่วยพยุง (knuckle walking) จะไม่เดินตัวตรงเหมือนมนุษย์ (upright walking)
อย่างไรก็ดี นักมานุษยวิทยาบางคนก็ยอมรับข้อสรุปจากการศึกษาในครั้งนี้เพราะเห็นว่ามีความเป็นไปได้ที่ลักษณะท่าทางการยืนและเดิน 2 ขา เกิดขึ้นจากความจำเป็นในการหาอาหารเพื่อดำรงชีวิต ขณะที่บางคนก็แย้งว่าโครงกระดูกของมนุษย์ยุคโบราณแสดงว่าพวกเขามีสิ่งที่ทำได้คล้ายกับลิงอุรังอุตัง มี 2 มือ และ 2 เท้า ที่ทำให้ปีนป่ายได้อยู่ก่อนแล้ว และพัฒนามาเป็นพวกเราเช่นทุกวันนี้
ดานียล เลเบอร์แมน (Daniel Leberman) นักมานุษยวิทยาชีวภาพ จากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด (Harvard University) สหรัฐฯ ตั้งคำถามถึงงานวิจัยชิ้นนี้ว่า ถ้าเป็นตามที่ทีมวิจัยจากอังกฤษสรุปแล้ว ฉะนั้นในไม่ช้าเราก็จะเห็นวิวัฒนาการของชิมแปนซีและกอริลลาเดินตัวตรงคล้ายมนุษย์ เพราะสัตว์ 2 ชนิดนี้มีความสัมพันธ์เชื่อมโยงกับมนุษย์มากกว่าอุรังอุตังเสียด้วยซ้ำ
อย่างไรก็ดี ปัญหาใหญ่ที่ต้องตีให้ออกตามที่เลเบอร์แมนทิ้งไว้คือ มนุษย์ผ่านช่วงเดินแบบใช้มือพยุงในระยะเวลาสั้นๆ จากนั้นก็เดินตัวตรง ทำไมและอะไรถึงทำให้มนุษย์ได้โอกาสพัฒนาให้เดินตัวตรงได้ก่อนบรรดาสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ที่คล้ายคน หรือพวกโฮมินิดส์ (Hominids)
