Paul Cezanne เกิดที่ Aix - en - Provence ในฝรั่งเศสเมื่อวันที่ 19 มกราคม พ.ศ. 2382 (รัชสมัยพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว) บิดาเป็นพ่อค้าหมวกที่ประสบความสำเร็จจนสามารถซื้อกิจการธนาคารได้ ครอบครัว Cezanne จึงมีฐานะดี เมื่ออายุ 9 ขวบ Cezanne หนุ่มน้อยเจ้าอารมณ์ ถูกบิดาส่งตัวไปเรียนหนังสือที่โรงเรียนประจำจังหวัด และขณะเรียนที่นั่น Cezanne ได้รู้จัก Emile Zola ผู้ในเวลาต่อมาคือนักประพันธ์ผู้มีชื่อเสียงของฝรั่งเศส เด็กทั้งสองชอบเดินเล่นในชนบท สนทนาศิลปะ และเขียนกวีนิพนธ์ และเมื่อ Zola ต้องพยายามตามมารดาไปปารีส Cezanne ก็ยังติดต่อถึงเพื่อนรักโดยทางจดหมาย
เมื่ออายุได้ 21 ปี การตัดสินใจของ Cezanne ว่าจะมีอาชีพเป็นจิตรกร ทำให้บิดาขุ่นเคืองใจมาก เพราะต้องการให้บุตรชายเรียนกฎหมายและการคลังที่มหาวิทยาลัย Aix มากกว่า และเพื่อเอาอกเอาใจบิดา Cezanne ได้ลงทะเบียนเรียนกฎหมายและศิลปะ แต่ได้พบในเวลาต่อมาว่า เขาอ่านตำรากฎหมายน้อยลง ๆ และใช้เวลาวาดภาพมากขึ้นๆ ทุกวัน จนในที่สุดบิดาก็ได้อนุญาตให้ Cezanne ไปเรียนศิลปะที่ปารีสได้ตามที่ต้องการ
ขณะเรียนที่ Atelier Suisse ในปารีสนั้น Cezanne ใช้เวลา 5 ชั่วโมงทุกเช้า คือ ตั้งแต่เวลา 06.00 - 11.00 น. วาดภาพ และใช้เวลาบ่ายเยี่ยมพิพิธภัณฑ์ Louvre แต่ภาพที่ Cezanne วาดไม่มีใครชื่นชมนอกจาก Camille Pissaro เพราะใครๆ ก็พูดว่าดูไม่สวย Cezanne จึงรู้สึกเศร้าใจ ทำให้ต้องหลบออกจาก Paris หลังจากที่อยู่ได้ 6 เดือน เพื่อกลับไปทำงานกับบิดาที่ Aix ต่อ แต่ก็ไม่รู้สึกสนุกหรือสุขกับงานที่บิดาให้ทำ จึงเดินทางกลับไปปารีสอีก คราวนี้ได้เพื่อนใหม่หลายคน เช่น Claude Monet, Frederick Bazille และ Pierre Auguste Renoir จิตรกรอ่อนหัดกลุ่มนี้มักใช้เวลาสนทนาศิลปะที่ Caf'e Guerbois แต่ Cezanne เป็นคนไม่ชอบถกเถียงกับใคร ดังนั้น เวลามีความขัดแย้งเกิดขึ้น เขาจะเดินออกจากวงสนทนาทันที
เมื่ออายุได้ 26 ปี Cezanne ได้ทดลองวาดภาพของลุง พ่อ โดยใช้เกรียง (เกรียงเป็นเครื่องมือเขียนที่เป็นแผ่นโลหะคล้ายใบมีดขนาดเล็ก) และใช้สีที่จัดจ้าน หนักแน่น ทึบ และภาพที่วาดหลังจากนั้นก็เริ่มมีจินตนาการมากขึ้น และมีเนื้อหาทางเพศด้วย แต่ภาพที่ Cezanne วาดก็ขายไม่ค่อยได้ เพราะถึงแม้เพื่อนจิตรกรจะยอมรับ แต่คนทั่วไปไม่ชอบ และนักวิจารณ์ศิลปะก็ไม่ชอบ จนขณะนำบางภาพออกแสดงที่ร้านในเมือง Marseilles เจ้าของร้านเดือดร้อนต้องรีบดึงภาพออก เพราะผู้คนที่ผ่านไปผ่านมารู้สึกทุเรศจนมีการห้ามไม่ให้คนมีครรภ์ดู โดยเชื่อว่าจะทำให้ลูกที่คลอดเป็นไข้เหลือง
เหตุการณ์นี้ทำให้ Cezanne รู้สึกเศร้ามากขึ้นๆ ประจวบกับมีสงคราม Franco - Prussian เกิดในปี พ.ศ. 2413 Cezanne จึงหลบการเกณฑ์ทหารหนีไปอยู่นอกเมือง Marseilles ทางตอนใต้ของฝรั่งเศส และได้พบคนรักชื่อ Hortense Fiquest คนทั้งสองต้องอยู่กันอย่างปิดบัง เพราะบิดาของ Cezanne ไม่ยอมรับลูกสะใภ้
เมื่ออายุได้ 33 ปี Cezanne ได้อพยพไปอยู่ที่ Auvers - sur - Oise ทำให้อยู่ใกล้กับ Camille Pissaro ถึงตอนนี้ สไตล์การวาดภาพของ Cezanne เริ่มเปลี่ยน เพราะเขาต้องการศึกษาสไตล์การวาดภาพของจิตรกร Impressinist ที่ใช้แสดงความประทับใจ โดยไม่เพ่งเล็งรายละเอียดของภาพ และ Cezanne ก็ได้พยายามลอกเลียนวาดภาพของ Pissaro ด้วย ณ ที่นี่ Pissaro กับ Monet ได้พยายามจัดงานแสดงภาพของเหล่าจิตรกรที่ภาพถูกปฏิเสธที่ Salon และก็ได้เชิญให้ Cezanne นำภาพของตนออกแสดงด้วย
ถึงกระนั้น ภาพของเขายังขายไม่ได้ ทำให้ฐานะการเงินแย่ลง และเมื่อบิดารู้ว่า Cezanne ได้เข้าพิธีสมรสกับ Hortense Fiquest แล้ว บิดาจึงประกาศลดเงินสนับสนุน ทำให้มารดาต้องช่วยแบบส่งเงินลับ ส่วน Emile Zola คือ นักประพันธ์ก็ช่วยให้ยืมเงินบ้าง จนกระทั่งถึงปี 2429 เมื่อ Zola ออกหนังสือ เรื่อง “L’ Qeuvre” ซึ่งเล่าเกี่ยวกับจิตรกรผู้ล้มเหลวในชีวิต ทำให้ Cezanne รู้สึกเจ็บปวดมาก เพราะคิดว่า Zola เอาเรื่องชีวิตของตนไปตีแผ่เขียนขาย Cezanne จึงตัดสัมพันธ์กับ Zola ทันที
เมื่อถึงเดือนตุลาคม พ.ศ. 2429 บิดาของ Cezanne ตาย ทิ้งมรดกให้มากมาย Cezanne จึงกลับบ้านไปอยู่กับแม่ที่ Jas de Bouffan จนกระทั่งแม่เสียชีวิตในปี 2440 บ้านที่ Cezanne อยู่ก็ถูกนำออกขาย เพื่อตนจะได้กลับไปทำงาน และใช้ชีวิตที่ Aix ในปี 2444 Cezanne วัย 62 ปี มีสตูดิโอที่ Aix เป็นครั้งแรก และไม่ได้จาก Aix อีกเลย Cezanne ใช้ชีวิตวาดภาพทิวทัศน์ ภูมิประเทศที่มีแดดฉ่ำ มีลมทะเลเมดิเตอร์เรเนียนพัด และใช้สีน้ำวาดภาพที่เปี่ยมด้วยพลัง และความเคลื่อนไหว เสมือนคลื่นในทะเลอย่างมุ่งมั่นและใช้เวลา จนกระทั่งถึงวันที่ 15 ตุลาคม พ.ศ. 2449 ขณะวาดภาพที่เชิงเขา Sainte - Voctoire มีฝนตกหนัก อากาศหนาว ทำให้ Cezanne วัย 67 ปี หมดสติ ถูกหามกลับบ้าน แต่ในวันรุ่งขึ้นเขาก็ออกไปวาดภาพอีก ทั้งๆ ที่ไม่สบาย และล้มป่วยจนเสียชีวิตด้วยโรคปวดบวม ในวันที่ 22 ตุลาคม 2449 ที่ห้องพักบนถนน Boulegon และศพของ Cezanne ถูกนำไปฝังที่ Les Cabassols
ประวัติศาสตร์ศิลปะจารึกว่า Cezanne เป็นจิตรกรผู้มีสไตล์การวาดภาพเฉพาะตัว คือ มีลักษณะคล้ายกับ Paul Gauguin และ Vincent van Gogh ยิ่งกว่า Claude Monet, Camille Pissaro และเขาคือบุคคลที่ Pablo Picasso ยกย่องว่า เป็นครูคนเดียวของข้าพเจ้า ทั้งนี้เพราะศิลปะของ Cezanne เชื่อมโยง Impressionism กับ Cubism และแตกต่างจาก Impressionism ตรงที่ใช้เรขาคณิตที่มีเหลี่ยมทรงกลม ทรงกระบอก สันแสดงความคมชัด รวมทั้งใช้สีราบ ที่เร้าอารมณ์รุนแรงยิ่งกว่าการใช้พู่กันธรรมดา และผลงานของ Cezanne นั้นเป็นที่ยอมรับหลังจากที่เจ้าตัวได้ตายไปแล้ว
ในด้านอุปนิสัยส่วนตัวของ Cezanne นั้น ใครๆ ก็รู้ว่าเขาเป็นคนเอาใจยาก ไม่ชอบเดินทางไกล และเวลาวาดภาพเหมือน หากนางแบบเคลื่อนไหว Cezanne จะมีอารมณ์ฉุนเฉียวทันที ดังนั้น เพื่อกำจัดอารมณ์ขุ่นมัว Cezanne จึงชอบวาดภาพทิวทัศน์แทน เช่น ภาพบ้านเมือง เนินเขา ทะเล โดยเฉพาะทิวทัศน์รอบ Aix เช่น ที่ภูเขา Sainte - Victoire ป่า เหมืองที่ Bibemus และหมู่บ้าน I’ Estaque เป็นต้น โดยเฉพาะภาพภูเขา Montaigne Sainte - Victoire นั้น Cezanne ได้วาดไว้กว่า 60 ภาพ
ภาพที่มีชื่อเสียงของ Cezanne คือ ภาพชุดคนเล่นไพ่ ที่วาดในปี 2433 ภาพชุดคนอาบน้ำ ที่ทำให้คนดูรู้สึกและเข้าใจในความสุข สมัย Cezanne เป็นเด็ก ภาพ Curtain, Jug, and Fruit Bowl ที่วาดในปี 2436 ซึ่งเมื่อถูกนำออกประมูลที่ Sotheby ในกรุง New York ในปี 2543 ได้ราคาถึง 2,400 ล้านบาท
ปีนี้เป็นปีครบหนึ่งศตวรรษแห่งการจากไปของ Cezanne ในหลายประเทศมีงานเฉลิมฉลองผลงานของจิตรกรผู้ยิ่งใหญ่ท่านนี้ เช่น ที่ Washington ในอเมริกามีงาน Cezanne in Provence ซึ่งแสดงภาพของ Cezanne 117 ชิ้น จากผลงานทั้งหมดร่วม 900 ชิ้น และงานแสดงนี้ได้ถูกนำไปแสดงต่อที่ Musee Granet ที่ Aix - en - Provence ตั้งแต่วันที่ 9 มิถุนายน - 17 กันยายน ส่วนที่ Berlin ในเยอรมนี เมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม ที่ผ่านมานี้ ผู้คน 12,000 คน เข้าฟังคอนเสิร์ต โดยวงดุริยางค์ Phil harmonic Orchestra เพื่อระลึกถึง Cezanne
เมือง Provence เองก็มีงานเฉลิมฉลองใหญ่ เช่น ให้มีการนำเที่ยวให้นักทัศนาจรได้ไปดูสถานที่ต่างๆ ที่ Cezanne เคยอยู่ เคยเยี่ยม และเคยวาดภาพ
สำหรับ Aix ก็มีการจัดสร้างอนุสาวรีย์ของ Cezanne กำลังจ้องดูภูเขา Sainte - Victoire ที่เขารัก เพราะถึงแม้ Aix - en - Provence จะมีอายุถึง 2,000 ปี และถูกสร้างโดยพวกโรมัน แต่ Aix - en - Provence ก็รู้ว่ายังไม่มีคนใดที่รัก Aix - en - Provence มาก และมีชื่อเสียงมากที่สุดเท่า Cezanne ครับ
สุทัศน์ ยกส้าน ผู้เชี่ยวชาญพิเศษ สสวท
