Rembrandt van Ryn เกิดเมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2149 (รัชสมัยสมเด็จพระเอกาทศรถ) ที่เมือง Leiden ในประเทศเนเธอร์แลนด์ บิดามีอาชีพขายขนมปัง ครอบครัวมีฐานะดี นามสกุล van Ryn แปลว่า of the Rhine (แห่งแม่น้ำ Rhine) Rembrandt เป็นลูกคนที่ 5 ใน 6 คนของครอบครัว เมือง Leiden ในสมัยนั้นเป็นศูนย์กลางด้านวัฒนธรรมของประเทศเนเธอร์แลนด์ และมีมหาวิทยาลัยที่มีชื่อเสียง เมื่ออายุ 14 ปี Rembrandt ได้เข้าเรียนวิชาวรรณคดีที่มหาวิทยาลัยในเมืองแห่งนี้ แต่ได้พบว่าตนมีความสามารถด้านการวาดภาพมากกว่าจึงลาออกหลังจากที่เรียนไปได้ 1 ปี เพื่อไปสมัครเป็นผู้ช่วยของจิตรกรผู้มีชื่อเสียงหลายคน จนกระทั่งอายุ 19 ปีจึงเดินทางกลับบ้านเกิดเมืองนอนเพื่อเปิดสตูดิโอกับเพื่อนๆ เพราะมารดาของ Rembrandt เป็นคนเคร่งศาสนา นางจึงปลูกฝังลูกชายให้รู้ และรักคำสอนในคัมภีร์ไบเบิล ดังนั้นผลงานระยะแรกของ Rembrandt จึงเป็นภาพที่เกี่ยวกับศาสนาคริสต์เป็นส่วนใหญ่
เมื่อฝีมือวาดภาพเก่งกล้าขึ้น เจ้าชาย Frederick Hendirk ทรงได้เข้ามาอุปถัมภ์ จากนั้นความเป็นอยู่ของ Rembrandt ก็เริ่มดีขึ้น จนกระทั่งอายุ 28 ปี Rembrandt ได้เข้าพิธีสมรสกับ Saskia van Uylenborch ผู้มีฐานันดรศักดิ์สูง การแต่งงานกับคนที่มีฐานะสูงกว่า ทำให้ Rembrandt ลืมตน ใช้จ่ายเงินซื้อบ้าน เครื่องประดับ และของสะสมต่างๆ จนทำให้เป็นหนี้สินมากมาย จึงต้องรับงานวาดภาพมากขึ้น ทำให้ชีวิตทำงานเริ่มลำบาก และชีวิตครอบครัวล้มเหลว หนำซ้ำลูกน้อยทั้ง 4 คน ล้มป่วยเสียชีวิตหมด และในที่สุด Saskia ก็ได้เสียชีวิตตามขณะ Rembrandt มีอายุ 38 ปี เขาจึงรู้สึกท้อแท้มาก เท่านั้นยังไม่พอ ภาพชื่อ The Night Watch ที่ Rembrandt วาดก็ทำให้เกิดปัญหาอีกเพราะ Rembrandt ให้น้ำหนักความสำคัญของบุคคลในภาพไม่เท่ากัน เช่น ให้บางคนเด่น และอีกหลายคนด้อย ดังนั้นคนเหล่านั้นจึงจ่ายค่าวาดตามสัดส่วนความสำคัญที่ Rembrandt ให้ และได้กล่าวโจมตีจริยธรรมในการทำงานของ Rembrandt ด้วย เมื่อขาดเงินในที่สุด Rembrandt วัย 50 ปีก็ต้องนำทรัพย์สมบัติออกขายทอดตลาด และถูกศาลสั่งให้เป็นบุคคลล้มละลาย
เมื่อ Rembrandt อายุมากขึ้น สายตาเริ่มเสื่อม ในขณะเดียวกันชนชั้นสูงในเนเธอร์แลนด์ ได้หันไปสนใจภาพวาดของจิตรกรฝรั่งเศสมากกว่าจิตรกรเนเธอร์แลนด์ ภาพศาสนาจึงไม่มีคนสนใจอีกต่อไป แต่ Rembrandt ก็ยังรับจ้างวาดภาพต่อ และได้วาดภาพเหมือนตนตั้งแต่วัยหนุ่มจนถึงวัยชรา Rembrandt เสียชีวิตที่เมือง Amsterdam ใน พ.ศ. 2212 ขณะมีอายุ 63 ปี ปีนี้นับเป็นปีครบสี่ศตวรรษแห่งชาตกาลของ Rembrandt รัฐบาลเนเธอร์แลนด์ได้จัดงานเฉลิมฉลองยิ่งใหญ่ จุดสนใจของงานคือ บ้านของ Rembrandt ที่เขาเคยอาศัยอยู่นาน 19 ปี ก่อนต้องขายเพื่อเอาเงินไปเปลื้องหนี้ และขณะนี้บ้านได้ถูกดัดแปลงเป็นพิพิธภัณฑ์สำหรับแสดงผลงานภาพวาดประมาณ 15% ของภาพทั้งหมดที่ Rembrandt วาด จุดประสงค์สำคัญของการนำผลงานออกแสดง ก็เพื่อให้ประชาชนรู้จัก Rembrandt ดีขึ้น และขจัดความเข้าใจผิดที่ว่า Rembrandt ยากจน และเป็นคนที่ชอบทำอะไรๆ ตามใจตนเอง ทั้งๆ ที่การวาดภาพทำให้ได้เงินมาก แต่ Rembrandt ขาดทักษะการจัดการเรื่องเงินๆ ทองๆ ความบกพร่องด้านนี้จึงทำให้ชีวิตลำบาก ในการพิจารณาภาพวาดที่จัดแสดง ผู้เข้าชมก็จะเห็นว่า Rembrandt สามารถวาดภาพได้หลายรูปแบบ บางภาพใช้เวลาวาดวันเดียว แต่บางภาพก็ใช้เวลาวาดนานถึง 10 ปี ภาพที่คลาสสิกมาก ได้แก่ภาพ The Sacrifice of Abraham ที่วาดเสร็จในปี พ.ศ. 2178 ภาพนี้ แสดงทูตสวรรค์จับมือของ Abraham ห้ามมิให้ Abraham ฆ่าลูกชายเพื่อบูชายัญถวายแด่พระเจ้า และภาพ Belshazzar's Feast ซึ่งเป็นภาพที่มีชื่อเสียงมากซึ่งแสดงให้เห็นกษัตริย์ Belshazzar แห่งกรุง Babylon เมื่อ 2,600 ปีก่อนขณะทรงจัดงานฉลองในราชสำนักให้เหล่านางสนม และข้าทาสบริวารสนุกสนานสำราญ เมื่อกษัตริย์ทรงดื่มน้ำจัณฑ์จนเมา พระองค์ได้มีบัญชาให้นำจอกศักดิ์สิทธิ์ที่พระองค์ทรงขโมยจากวิหารในกรุง Jerusalam มาให้พระองค์ทรงดื่มน้ำจัณฑ์ และพระองค์ก็ได้ตรัสวาจาดูหมิ่นพระเจ้า
ทันใดนั้น ก็มีมือปรากฏออกมา เขียนตัวอักษรบนกำแพง เป็นภาษาที่ไม่มีใครอ่านออก ทำให้กษัตริย์ทรงมีพระพักตร์ซีดด้วยความกลัว จึงทรงให้บรรดาปราชญ์ในอาณาจักรแปลข้อความที่พระองค์ทรงเห็น แต่ไม่มีใครแปลได้ พระองค์จึงทรงให้ Daniel ยิวผู้ถูกจับขังอยู่ในทะเลทราย Judaen อ่าน Daniel ได้อ่านถวายว่า "Mene mece tekel u-parsin" ซึ่งแปลว่า พระผู้เป็นเจ้าได้กำหนดวันสุดท้ายแห่งการครองราชย์ของพระองค์แล้ว และเมื่อถึงเวลาดึกของวันนั้นกษัตริย์ Belshazzar ก็ถูกปลงพระชนม์
ตลอดชีวิต Rembrandt ได้วาดภาพที่เกี่ยวกับคริสต์ศาสนาอย่างน้อย 32 ภาพ สำหรับขายคนยิว เพราะคัมภีร์ไบเบิลเป็นของคนยิว ซึ่งตามปกติเป็นคนร่ำรวยที่นับถือและศรัทธาพระเจ้ามาก ดังนั้น คนยิวจึงสนับสนุนจิตรกรให้วาดภาพเกี่ยวกับศาสนาคริสต์ เมื่อ Rembrandt ต้องการเงิน ดังนั้น เขาจึงชอบวาดภาพที่เกี่ยวกับตำนานในคัมภีร์ใบเบิลบ่อย
ขณะวาดภาพ Belshazzar's Feast Rembrandt มีอายุ 30 ปี ภาพนี้มีขนาด 167 x 207 เซนติเมตร มุมสว่างที่สุดของภาพอยู่ที่มือกับตัวอักษร ซึ่งอยู่ตรงมุมบนขวา ตรงกลางภาพแสดงกษัตริย์ทรงกระโจนลุกขึ้นยืน ด้วยความตกพระทัย ทรงยกพระหัตถ์ซ้ายเสมือนปกป้องพระองค์เอง และทรงใช้พระหัตถ์ขวาช่วยในการทรงพระวรกายด้วยทรงจับขอบโต๊ะเสวย แต่ทรงจับพลาดไปบนจานเสวยและทรงหันพระพักตร์ที่ตกพระทัยไปข้างหลัง พระเนตรเบิกกว้าง พระขนงยกสูง สตรีที่อยู่ทางขวาของภาพก็ตกใจจนคนโทน้ำที่ถือในมือตก การไม่มีข้อมูลว่าผู้คนเมื่อ 2,600 ปีก่อน สวมใส่เสื้อผ้าอย่างไร หรืออะไร ทำให้ Rembrandt วาดภาพตามความคิดฝันของตนเอง เช่น ให้กษัตริย์มีผ้าโพกศีรษะแบบอินเดีย ส่วนสตรีก็ให้สวมใส่เสื้อผ้าเหมือนกับที่สตรีใน Amsterdam สมัยนั้นใส่
ข้อสังเกตอีกประการหนึ่ง คือ ตาของคนในภาพ เช่น ชายคนมีเครา และสตรีผู้มีสร้อยมุกประดับที่ศีรษะทุกคนตาเบิกกว้าง Rembrandt เป็นคนที่สนใจเรื่องตามาก เพราะบิดาของตนตาบอด และตัวเองก็กลัวตาจะบอดด้วย ภาพนี้จึงแสดงให้เห็นสภาพของตาที่ Rembrandt สนใจ นอกจากนี้ Rembrandt ก็ได้วาดพระโอษฐ์ของกษัตริย์หุบ ในขณะที่วาดปากของคนธรรมดาอ้า ทั้งนี้เพราะกษัตริย์ต้องไม่แสดงพระอารมณ์กลัว แต่คนวรรณะต่ำสามารถแสดงได้เต็มที่ และข้อสังเกตสุดท้ายคือ ใบหน้าของสตรีในภาพนั้นมีลักษณะคล้าย Saskia ผู้เป็นภรรยาที่ Rembrandt รักมาก เพราะการแต่งงานกับนางเปิดโอกาสให้ Rembrandt ได้เข้าสังคมชั้นสูง และมีเงินมากพอที่จะซื้อบ้านที่ถนน Breestraat ในกรุง Amsterdam ได้ วงการจิตรกรรมในสมัยนั้นจึงถือว่าภาพประวัติศาสตร์ภาพนี้เป็นงานจิตรกรรมระดับสูงสุด
ความแตกต่างระหว่างภาพ Belshazzar's Feast ที่ Rembrandt วาดกับภาพเดียวกันนี้ที่จิตรกรคนอื่นวาด คือ ในกรณีจิตรกรคนอื่น ตัวอักษรไม่ปรากฏ ทั้งนี้เพราะจิตรกรคนอื่นๆ อ้างว่า ไม่มีใครเห็นตัวอักษร นอกจาก Belshazzar กับ Daniel ดังนั้น เมื่อไม่มีใครเห็นตัวอักษรเขาจึงอ่านความประสงค์ของพระเจ้าไม่ได้ Rembrandt เป็นคนเดียวเท่านั้นที่เขียนตัวอักษรเป็นภาษา Hebrew ซึ่งเป็นภาษาของคนยิว ทั้งนี้ก็เพื่อมุ่งหวังจะขายภาพนี้ให้แก่เศรษฐียิวนั่นเอง ขณะนี้ภาพ Belshazzar's Feast อยู่ที่ National Gallery ในกรุง London ครับ
สุทัศน์ ยกส้าน ผู้เชี่ยวชาญพิเศษ สสวท
