พบฟอสซิลชิ้นสำคัญเชื่อมวิวัฒนาการ “ปลา” สู่ “สัตว์บก”

เอเยนซี/เนเจอร์ – นักวิชาการด้านพืชและสัตว์ยุคโบราณสหรัฐค้นพบซากฟอสซิลชิ้นสำคัญที่แสดงให้เห็นว่า สัตว์บกในปัจจุบันมีวิวัฒนาการมาจากปลากว่า 375 ล้านปีก่อน โดยหลักฐานชิ้นนี้แสดงให้เห็นอย่างชัดเจนถึงการวิวัฒนาการ ซึ่งแตกต่างจากหลักฐานที่เคยค้นพบ ซึ่งมีจำนวนน้อยและยังไม่ชัดเจนนัก

ทฤษฎีที่ว่า “สัตว์บก” มีวิวัฒนาการจากปลา นั้นนับว่าเป็นหนึ่งในวิวัฒนาการที่มีความสำคัญมากของสิ่งมีชีวิตบนโลก และจากหลักฐานชิ้นใหม่ที่เพิ่งค้นพบ บ่งบอกถึงสิ่งมีชีวิตที่คล้ายปลาแต่อาศัยอยู่บนบก ซึ่งแตกต่างจากหลักฐานชิ้นก่อน ๆ ที่ทำให้นักวิทยาศาสตร์ยังไม่แน่ใจว่าเป็นเพียงการขึ้นมาจากน้ำเพียงชั่วคราวหรือไม่

ทั้งนี้ เนล ชูบิน (Neil Shubin) นักวิชาการด้านพืชและสัตว์ยุคโบราณหนึ่งในทีมสำรวจจากมหาวิทยาลัยชิคาโก (University of Chicago) รายงานผ่านวารสาร “เนเจอร์” (Nature) พร้อมด้วยเพื่อนร่วมทีมสำรวจคือเท็ด เดสเชอร์ (Ted Daeschler) สถาบันธรรมชาติ (Academy of Natural Sciences) ฟิลาเดเฟีย และ ฟาริช เจนคินส์ จูเนียร์ (Farish A. Jenkins Jr.) จากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด (Harvard) ว่า ซากดึกดำบรรพ์ (ฟอสซิล) ที่เขาค้นพบเหล่านี้เป็นโครงกระดูกที่มีความสมบูรณ์และยังอยู่ในสภาพดี โดยสามารถบ่งบอกข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับการวิวัฒนาการจากสัตว์น้ำมาอาศัยอยู่บนดิน

ฟอสซิลดังกล่าว เป็นซากของสิ่งมีชีวิตชนิดหนึ่ง ความยาวประมาณ 1.2-2.7 เมตร พบที่เกาะเอลส์เมียร์ (Ellesmere Island) ทางตอนเหนือของเขตอาร์คติก เซอร์เคิล (Arctic Circle) ในแคนาดา ลักษณะของฟอสซิลมีครีบส่วนหน้าคล้ายกับเท้าและข้อเท้า ที่เหมาะสมกับการอยู่บนพื้นดิน จึงเป็นไปได้ว่า สัตว์โบราณชนิดนี้อาจอาศัยอยู่ในลำน้ำตื้น ๆ ที่สามารถขึ้นมาอยู่บนพื้นดินได้ โดยการเคลื่อนไหวของมันคล้าย ๆ กับการเคลื่อนไหวของแมวน้ำ อย่างไรก็ดี เมื่อ 375 ล้านปีก่อน ได้มีหลักฐานปรากฏถึงสิ่งมีชีวิตที่มีลักษณะคล้ายระหว่างจระเข้กับปลา แหวกว่ายอยู่ตามน้ำตื้น ที่บริเวณใกล้เขตร้อน สัตว์เหล่านั้นเป็นสัตว์กินเนื้อ และมีอยู่มากที่สุดตามหนองน้ำต่างๆ

ส่วนซากฟอสซิลดังกล่าว ทีมสำรวจตั้งชื่อให้ว่า “ทิคทาลิก” (Tiktaalik) ซึ่งเป็นภาษาพื้นเมืองที่ใช้เรียกปลาขนาดยักษ์ที่อาศัยอยู่ตามน้ำตื้นในแถบนั้น โดยทิคทาลิกยังมีลักษณะหัวเหมือนกับจระเข้ในระยะแรกๆ มีฟันและปากเหมือนปลา แต่สามารถขยับท่อนหัวได้อย่างอิสระ มีกระดูกเชื่อมต่อเป็นเหมือนหัวไหล่คล้ายกับสัตว์บก อีกทั้งยังมีกระดูกสันหลังเพื่อให้ร่างกายพยุงตัวต้านกับแรงโน้มถ่วงของโลกได้ แสดงให้เห็นถึงวิวัฒนาการที่เชื่องช้าของปลาชนิดนี้

อย่างไรก็ดี การรู้ขั้นตอนของการเปลี่ยนผ่านจากปลาสู่สัตว์บกนั้น เป็นประโยชน์ต่อนักวิทยาศาสตร์อย่างยิ่งในแง่ที่ว่าทำไมสัตว์เหล่านี้ถึงต้องมีวิวัฒนาการ และเหตุใดถึงต้องหนีขึ้นจากน้ำเพื่อมาเดินบนพื้นดิน

“มันเป็นไปไม่ได้เลยที่จะบอกว่าทิคทาลิกมีความเกี่ยวข้องโดยตรงกับสิ่งมีชีวิตดึกดำบรรพ์ที่มีกระดูกสันหลัง แต่ก็สามารถนำไปเป็นส่วนหนึ่งของความเชื่อมโยงอื่นๆ ได้” เจนนิเฟอร์ แคลก (Jennifer Clack) ผู้เชี่ยวชาญทางด้านโบราณคดีจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ (Cambridge University) แสดงความเห็นต่อการค้นพบครั้งนี้