สัตวแพทย์ยันทำหมันสุนัขตัวผู้ ด้วยการฉีดไข่ ช่วยลดก้าวร้าว ไม่เจ็บเท่าผ่าตัด ทางเลือกช่วยคุมประชากรสุนัขจรจัด ควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า ไม่ได้เป็นการทารุณ ชี้ทำในสุนัขจรช่วยลดการไปไล่กัดเด็กและคนทั่วไป และช่วยรักษาพื้นที่ป้องกันสุนัขจรจัดตัวอื่นเข้าพื้นที่
วันนี้ (20 มี.ค.) เมื่อเวลา 10.00 น. ที่อาคารภูมิสิริมังคลานุสรณ์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย มีการจัดเวทีอภิปรายหัวข้อ “ตอบโจทย์สังคม โรคพิษสุนัขบ้า” นสพ.พรพิทักษ์ พันธ์หล้า นายสัตวแพทย์ชำนาญการพิเศษ หัวหน้ากลุ่มโรคติดต่อระหว่างสัตว์และคน สำนักโรคติดต่อทั่วไป กรมควบคุมโรค (คร.) กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) กล่าวว่า สถานการณ์โรคพิษสุนัขบ้าในคนมีแนวโน้มสูงขึ้น โดยในสัตว์จากการตรวจหัวสุนัขก็พบมากขึ้น โดยในคนปี 2560 พบเสียชีวิต 11 ราย ส่วนปี 2561 ยังพบ 6 ราย ไม่ใช่ 7 ราย เพราะอีกรายถูกกัดในพม่า อย่างไรก็ตาม จากการลงพื้นที่พบว่า ยังมีประชาชนบางส่วนเข้าใจคลาดเคลื่อน โดยร้อยละ 60 คิดว่าโรคพิษสุนัขบ้าจะหายเองได้ เพราะเข้าใจว่าวัคซีนป้องกันและช่วยได้หมด แต่จริงๆ แล้วจะพบว่า กลุ่มคนเสียชีวิตทั้งหมดไม่ได้รับวัคซีน
นสพ.พรพิทักษ์กล่าวว่า นอกจากนี้ ประเด็นลูกสุนัขก็สำคัญ หลายคนคิดว่าสุนัขเล็กน่ารัก เวลามาขบกัดเล่นอาจไม่เป็นอะไร แต่ลืมไปว่าลูกสุนัขสามารถติดเชื้อได้จากแม่เช่นกัน อย่างไรก็ตาม สำหรับจังหวัดที่เกิดโรคจะถือเป็นพื้นที่เสี่ยง โดยเราจะเน้นในเรื่องค้นหาติดตามผู้สัมผัสให้ได้รับวัคซีน ลดจำนวนคนถูกกัดในพื้นที่เสี่ยง เวลาเราทำงานเราจะลงไปยังระดับตำบล ดึง รพ.สต. และ อสม.ไปเคาะประตูบ้านในพื้นที่ที่หลังเกิดเหตุขึ้น เพื่อค้นหาผู้สัมผัสรายอื่นๆ ให้ได้รับวัคซีน พ.ร.บ.โรคพิษสุนัขบ้าฯ จะมีผู้ว่าราชการจังหวัดดำเนินการ ซึ่งขณะนี้ก็มีการดำเนินการอยู่
ศ.นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา หัวหน้าศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอุบัติใหม่ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า ในปี 2560 มี 11 ราย แต่จริงๆ เราทราบมี 17 ราย ตรงนี้หายไปไหน หรือตัวอย่างมีการตกหล่นหรือไม่ และในปีนี้จริงๆ ก็ 7 ราย เพราะอีกรายจะบอกว่าเป็นสุนัขจากพม่า แต่จากการถอดรหัสพันธุกรรมพบว่าเป็นกลุ่มเดียวกับไทย
ภญ.วรสุดา ยูงทอง ผู้อำนวยการกองส่งเสริมการประกอบการผลิตภัณฑ์สุขภาพ อย. กล่าวว่า แม้วัคซีนจะเป็นเครื่องมือป้องกันโรคในสุนัข แต่ใช้วัคซีนอย่างเดียวคงไม่พอ การคุมกำเนิดในสุนัขก็เป็นอีกส่วนหนึ่ง ทางสภากาชาดไทยเสนอนวัตกรรมการฉีดอัณฑะสุนัขเพศผู้เข้ามา เพื่อขอขึ้นทะเบียนตำรับยา อย.จึงนำมาพิจารณาเปรียบเทียบการทำหมันสุนัขในหลายๆ ทางแล้ว อย.จึงได้อนุมัติ แต่มีเงื่อนไขคือ การฉีดต้องทำโดยผู้เชี่ยวชาญ และต้องมีการดูแลหลังฉีดในเรื่องต่างๆ เป็นต้น
สพ.ญ.นัยนา อภิชาติพันธุ์ นายสัตวแพทย์เชี่ยวชาญเทศบาลนครสมุทรปราการ กล่าวว่า ในพื้นที่มีการดำเนินการฉีดวัคซีนพิษสุนัขบ้าและทำหมันสุนัขมานาน ตั้งแต่ปี 2535 โดยเทศบาลนครสมุทรปราการมีสุนัขจรจัดประมาณ 2,500-2,700 ตัว มั่นใจว่าเราฉีดครอบคลุมถึง 70% เพราะทำมากว่า 20 ปี จนรู้จักเจ้าของสุนัข รู้ว่าตัวไหนใครเป็นเจ้าของ ส่วนการทำหมันเนื่องจากมีสัตวแพทย์คนเดียวจึงทำได้ไม่เกิน 200 ตัวทั้งตัวเมียและตัวผู้ เมื่อทราบเรื่องการฉีดอัณฑะทำหมันสุนัขตัวผู้ จึงได้ไปเรียนและนำนวัตกรรมนี้มาทดลองใช้ 16 เดือน จากจำนวนหมา 79 ตัว เป็นทั้งสุนัขจรจัด สุนัขมีเจ้าของ และสุนัขที่อยู่ในศูนย์พักพิง และควบคุมปริมาณจำนวนสุนัขให้ได้ 50% เพื่อให้ประชากรสุนัขคงที่ หลังฉีดมีการติดตามโดย 7 วันแรกพบว่าไม่มีสัตว์ตาย และหลังจาก 16 เดือนได้สอบถามไปยังเจ้าของว่าชอบการทำหมันแบบนี้หรือไม่ ปรากฏว่าทุกวันนี้มีเจ้าของนำสุนัขเพศผู้มาทำ
“การฉีดอัณฑะเราทำมาตั้งแต่ปี 2550 โดยมีโครงการทำหมันฟรีในสุนัขตัวผู้ ตั้งเป้าจะทำให้มากที่สุด โดยปี 2552-2553 มีสุนัขตัวผู้ 600 กว่าตัว ตัวเมียมี 1,000 กว่าตัว โดยเมื่อใช้ยาฉีดเราได้เพิ่มสุนัขตัวผู้อีก 200 กว่าตัว รวมแล้ว 400 กว่าตัว จากเดิมได้ไม่ถึงจำนวนดังกล่าว จากการดำเนินการทำให้เห็นว่าในตลาดเราก็ไม่เห็นสุนัขเกิดใหม่เลย เป็นการควบคุมปริมาณประชากรสุนัขได้ ส่วนเรื่องของการทารุณนั้นไม่ได้เป็นการทารุณเลย หากเทียบกับการผ่าตัดแล้วสุนัขก็เจ็บตัวเหมือนกัน แต่การฉีดแทบไม่ต้องใช้เวลาพักฟื้นเลย กลับบ้านไปก็ปกติ นอกจากนี้ เมื่อเวลาสุนัขตัวผู้ติดสัดจะมีความก้าวร้าว แต่เมื่อฉีดอัณฑะไปแล้วทำให้ลดความก้าวร้าวลง ตรงนี้ถือว่ามีเมตตาต่อสัตว์ด้วยซ้ำ เพราะเมื่อติดสัดเขาทำไปตามฮอร์โมน ทั้งเรื่องของความก้าวร้าว การกัดคนอื่น ซึ่งงจริงๆ สัตว์เขาไม่ได้อยากจะทำก็ได้ นอกจากนี้ ในสุนัขจรจัดหากทำหมันด้วยวิธีนี้ นอกจากลดความก้าวร้าวไม่ไปไล่กัดคนอื่น ยังสามารถปกป้องพื้นที่ไม่ให้มีสุนัขจรจัดตัวอื่นหลงเข้ามาได้ด้วย” สพ.ญ.นัยนากล่าว
