อ.พญ.อวยพร เค้าสมบัติวัฒนา
ภาควิชาอายุรศาสตร์
ในช่วงหน้าร้อน โรคระบบทางเดินอาหารที่พบบ่อย คือ โรคอุจจาระร่วง ซึ่งมีสาเหตุส่วนใหญ่มาจากการได้รับเชื้อโรคหรือพิษของเชื้อที่ปนเปื้อนมาในอาหารและน้ำดื่ม เป็นเหตุให้ถ่ายอุจจาระบ่อย ๆ
อาหารที่มีเชื้อโรคทำให้อุจจาระร่วง ได้แก่ อาหาร ที่ไม่สะอาด ปิดไม่มิดชิดมีแมลงวันตอม หรือมีเชื้อโรคเจือปน อาหารสุก ๆ ดิบ ๆ อาหารกระป๋องที่ชำรุด หรือเสื่อมคุณภาพ น้ำดื่มที่ไม่ได้ผ่านการฆ่าเชื้อ บรรจุในภาชนะไม่สะอาด นอกจากนี้ ยังรวมถึงการปนเปื้อนของเชื้อโรคจากอุจจาระสู่อาหารและน้ำ อาจเกิดขึ้นได้ระหว่างการเตรียมและการปรุงอาหารได้เช่นกัน ก็ทำให้เกิดอุจจาระร่วงได้
อาการอุจจาระร่วง คือ ถ่ายอุจจาระบ่อยครั้ง เกินวันละ 3 ครั้ง ถ่ายเหลวเป็นน้ำผิดไปจากที่เคย หรือถ่ายมีมูกเลือดปน ปวดท้อง ปวดเบ่ง กระหายน้ำ ปากแห้ง อ่อนเพลีย อาจมีอาเจียน หรือมีไข้สูงร่วมด้วย และถ้าถ่ายอุจจาระบ่อย ๆ จะทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำมาก อาจจะรู้สึกหน้ามืดเป็นลม หรือช็อกหมดสติเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้
ในผู้ป่วยที่ติดเชื้อ เช่น จากเชื้อไวรัส อาจมีไข้ต่ำ ๆ เป็นหวัด ต่อมามีอาการคลื่นไส้ อาเจียน และถ่ายอุจจาระเหลวตามมา โดยทั่วไปผู้ป่วยจะมีอาการอยู่นาน 1 - 6 วัน หากเป็นเชื้อแบคทีเรีย อาการถ่ายอุจจาระมีหลายลักษณะ ตั้งแต่ถ่ายเหลว เล็กน้อยจนเป็นน้ำปริมาณมาก รายที่รุนแรงถ่ายอุจจาระเป็นมูกปนเลือดได้ ทั้งนี้การรักษาแพทย์จะให้การรักษาตามอาการก่อน เช่น ให้น้ำเกลือทดแทนการสูญเสียน้ำในร่างกาย ร่วมกับการให้ยาฆ่าเชื้อหากมีอาการรุนแรง
ข้อควรปฏิบัติเมื่อเกิดอาการอุจจาระร่วง เริ่มจากงดอาหารรสจัด เช่น เผ็ดจัด เปรี้ยวจัด ของหมักดองต่าง ๆ แล้วรับประทานอาหารอ่อน ๆ ย่อยง่าย เช่น ข้าวต้ม หรือ โจ๊กร้อน ดื่มน้ำเกลือแร่บ่อย ๆ น้ำเกลือแร่อาจเตรียมจาก ผงเกลือแร่ซึ่งสามารถซื้อหาได้ตามร้านขายยา หรือเตรียมเองโดยวิธีทำ คือ ใช้น้ำต้มสุก 1 ขวด (3 แก้วหรือ 750 ซีซี) ผสมเกลือแกงครึ่งช้อนชา และน้ำตาลทราย 2 ช้อนโต๊ะ ผู้ป่วยที่มีอาการท้องร่วงรุนแรง หรือมีอาการปวดเกร็งท้องร่วมกับถ่ายปนมูกเลือด ต้องรีบนำผู้ป่วยไปพบแพทย์โดยด่วน
การป้องกันที่ดีที่สุด คือ การรับประทานอาหารที่ปรุงสุขถูกสุขลักษณะ เนื่องจากเชื้อโรคจะถูกทำลายด้วยความร้อนในอุณหภูมิที่สูง 70 องศาเซลเซียสขึ้นไป ล้างมือให้สะอาดเป็นประจำ และทุกครั้งก่อนปรุงอาหาร ก่อนรับประทานอาหารและหลังเข้าส้วม รับประทานอาหารที่สุกใหม่ ๆ ไม่มีแมลงวันตอมและดื่มน้ำสะอาด เช่น น้ำต้มสุก รักษาสุขอนามัยเรื่องอาหาร เช่น ผัก ผลไม้ และน้ำดื่ม ตลอดจนความสะอาดของภาชนะที่ใช้ เพื่อลดการติดเชื้อหรือการแพร่กระจายสู่ผู้อื่น การขับถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะให้เป็นที่ ห้ามเทอุจจาระ ปัสสาวะ หรือทิ้งขยะลงในแม่น้ำลำคลอง ให้ใช้วิธีฝังดินหรือเผา การเล่นน้ำในแม่น้ำลำคลอง ระวังไม่ให้น้ำเข้าปาก หากสงสัยว่าจะติดเชื้อควรรีบพบแพทย์ ไม่ควรซื้อยารับประทานเอง
*****
กิจกรรมดี ๆ ที่ศิริราช
# คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล รับสมัครนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 หรือเทียบเท่า เข้าศึกษาหลักสูตรประกาศนียบัตรผู้ช่วยพยาบาล ประจำปี 2559 ตั้งแต่บัดนี้ถึง 17 เมษายน ดูรายละเอียดรับสมัครได้ที่ www.si.mahidol.ac.th/education/practicalnurse สอบถามเพิ่มเติม โทร. 0 2419 6465-6
# 8 เม.ย. 59 จัดให้ความรู้แก่ประชาชน ขอเชิญผู้สนใจเข้าร่วมงานฟรี @เรื่อง “ภูมิแพ้” เวลา 10.00 - 12.00 น. ณ ห้องประชุม 7009 ตึกสยามินทร์ ชั้น 7 รพ.ศิริราช สอบถามเพิ่มเติม โทร. 0 2419 7419 @เรื่อง “อุ้มบุญ หรือ อุ้มบาป” เวลา 1300 - 15.00 ณ ห้องประชุม 3A01 อาคารศรีสวินทิรา ชั้น 3A สอบถามเพิ่มเติม โทร. 0 2419 2673-8
# 8 เม.ย. 59 ขอเชิญญาติมิตร ศิษย์สหาย ร่วมมุทิตาจิต 80 ปี ศ.เกียรติคุณ นพ.เจริญ โชติกวณิชย์ อดีตหัวหน้าภาควิชาศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิคและกายภาพบำบัด เวลา 14.00 - 16.00 น. ณ ห้องประชุมจุฬาภรณ์ ตึกสยามินทร์ ชั้น 2
ติดตาม Facebook Fanpage ของ “Quality of Life” ได้ที่
ภาควิชาอายุรศาสตร์
ในช่วงหน้าร้อน โรคระบบทางเดินอาหารที่พบบ่อย คือ โรคอุจจาระร่วง ซึ่งมีสาเหตุส่วนใหญ่มาจากการได้รับเชื้อโรคหรือพิษของเชื้อที่ปนเปื้อนมาในอาหารและน้ำดื่ม เป็นเหตุให้ถ่ายอุจจาระบ่อย ๆ
อาหารที่มีเชื้อโรคทำให้อุจจาระร่วง ได้แก่ อาหาร ที่ไม่สะอาด ปิดไม่มิดชิดมีแมลงวันตอม หรือมีเชื้อโรคเจือปน อาหารสุก ๆ ดิบ ๆ อาหารกระป๋องที่ชำรุด หรือเสื่อมคุณภาพ น้ำดื่มที่ไม่ได้ผ่านการฆ่าเชื้อ บรรจุในภาชนะไม่สะอาด นอกจากนี้ ยังรวมถึงการปนเปื้อนของเชื้อโรคจากอุจจาระสู่อาหารและน้ำ อาจเกิดขึ้นได้ระหว่างการเตรียมและการปรุงอาหารได้เช่นกัน ก็ทำให้เกิดอุจจาระร่วงได้
อาการอุจจาระร่วง คือ ถ่ายอุจจาระบ่อยครั้ง เกินวันละ 3 ครั้ง ถ่ายเหลวเป็นน้ำผิดไปจากที่เคย หรือถ่ายมีมูกเลือดปน ปวดท้อง ปวดเบ่ง กระหายน้ำ ปากแห้ง อ่อนเพลีย อาจมีอาเจียน หรือมีไข้สูงร่วมด้วย และถ้าถ่ายอุจจาระบ่อย ๆ จะทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำมาก อาจจะรู้สึกหน้ามืดเป็นลม หรือช็อกหมดสติเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้
ในผู้ป่วยที่ติดเชื้อ เช่น จากเชื้อไวรัส อาจมีไข้ต่ำ ๆ เป็นหวัด ต่อมามีอาการคลื่นไส้ อาเจียน และถ่ายอุจจาระเหลวตามมา โดยทั่วไปผู้ป่วยจะมีอาการอยู่นาน 1 - 6 วัน หากเป็นเชื้อแบคทีเรีย อาการถ่ายอุจจาระมีหลายลักษณะ ตั้งแต่ถ่ายเหลว เล็กน้อยจนเป็นน้ำปริมาณมาก รายที่รุนแรงถ่ายอุจจาระเป็นมูกปนเลือดได้ ทั้งนี้การรักษาแพทย์จะให้การรักษาตามอาการก่อน เช่น ให้น้ำเกลือทดแทนการสูญเสียน้ำในร่างกาย ร่วมกับการให้ยาฆ่าเชื้อหากมีอาการรุนแรง
ข้อควรปฏิบัติเมื่อเกิดอาการอุจจาระร่วง เริ่มจากงดอาหารรสจัด เช่น เผ็ดจัด เปรี้ยวจัด ของหมักดองต่าง ๆ แล้วรับประทานอาหารอ่อน ๆ ย่อยง่าย เช่น ข้าวต้ม หรือ โจ๊กร้อน ดื่มน้ำเกลือแร่บ่อย ๆ น้ำเกลือแร่อาจเตรียมจาก ผงเกลือแร่ซึ่งสามารถซื้อหาได้ตามร้านขายยา หรือเตรียมเองโดยวิธีทำ คือ ใช้น้ำต้มสุก 1 ขวด (3 แก้วหรือ 750 ซีซี) ผสมเกลือแกงครึ่งช้อนชา และน้ำตาลทราย 2 ช้อนโต๊ะ ผู้ป่วยที่มีอาการท้องร่วงรุนแรง หรือมีอาการปวดเกร็งท้องร่วมกับถ่ายปนมูกเลือด ต้องรีบนำผู้ป่วยไปพบแพทย์โดยด่วน
การป้องกันที่ดีที่สุด คือ การรับประทานอาหารที่ปรุงสุขถูกสุขลักษณะ เนื่องจากเชื้อโรคจะถูกทำลายด้วยความร้อนในอุณหภูมิที่สูง 70 องศาเซลเซียสขึ้นไป ล้างมือให้สะอาดเป็นประจำ และทุกครั้งก่อนปรุงอาหาร ก่อนรับประทานอาหารและหลังเข้าส้วม รับประทานอาหารที่สุกใหม่ ๆ ไม่มีแมลงวันตอมและดื่มน้ำสะอาด เช่น น้ำต้มสุก รักษาสุขอนามัยเรื่องอาหาร เช่น ผัก ผลไม้ และน้ำดื่ม ตลอดจนความสะอาดของภาชนะที่ใช้ เพื่อลดการติดเชื้อหรือการแพร่กระจายสู่ผู้อื่น การขับถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะให้เป็นที่ ห้ามเทอุจจาระ ปัสสาวะ หรือทิ้งขยะลงในแม่น้ำลำคลอง ให้ใช้วิธีฝังดินหรือเผา การเล่นน้ำในแม่น้ำลำคลอง ระวังไม่ให้น้ำเข้าปาก หากสงสัยว่าจะติดเชื้อควรรีบพบแพทย์ ไม่ควรซื้อยารับประทานเอง
*****
กิจกรรมดี ๆ ที่ศิริราช
# คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล รับสมัครนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 หรือเทียบเท่า เข้าศึกษาหลักสูตรประกาศนียบัตรผู้ช่วยพยาบาล ประจำปี 2559 ตั้งแต่บัดนี้ถึง 17 เมษายน ดูรายละเอียดรับสมัครได้ที่ www.si.mahidol.ac.th/education/practicalnurse สอบถามเพิ่มเติม โทร. 0 2419 6465-6
# 8 เม.ย. 59 จัดให้ความรู้แก่ประชาชน ขอเชิญผู้สนใจเข้าร่วมงานฟรี @เรื่อง “ภูมิแพ้” เวลา 10.00 - 12.00 น. ณ ห้องประชุม 7009 ตึกสยามินทร์ ชั้น 7 รพ.ศิริราช สอบถามเพิ่มเติม โทร. 0 2419 7419 @เรื่อง “อุ้มบุญ หรือ อุ้มบาป” เวลา 1300 - 15.00 ณ ห้องประชุม 3A01 อาคารศรีสวินทิรา ชั้น 3A สอบถามเพิ่มเติม โทร. 0 2419 2673-8
# 8 เม.ย. 59 ขอเชิญญาติมิตร ศิษย์สหาย ร่วมมุทิตาจิต 80 ปี ศ.เกียรติคุณ นพ.เจริญ โชติกวณิชย์ อดีตหัวหน้าภาควิชาศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิคและกายภาพบำบัด เวลา 14.00 - 16.00 น. ณ ห้องประชุมจุฬาภรณ์ ตึกสยามินทร์ ชั้น 2
ติดตาม Facebook Fanpage ของ “Quality of Life” ได้ที่
