เมื่อกล่าวถึงเส้นประธานสิบ หลายคนอาจจะฟังไม่คุ้นหู แต่หากใครที่ชื่นชอบการไปนวด หรือเคยเข้ารับการรักษาโรคต่างๆ ด้วยการนวด คงจะพอเห็นภาพว่า การนวดกดจุดเพื่อผ่อนคลายกล้ามเนื้อในบริเวณต่างๆ นั้น เป็นการกระตุ้นให้เลือดลมเดินสะดวก และสามารถช่วยบรรเทาอาการปวดเมื่อย ตลอดจนรักษาโรคต่างๆ ได้
อาจารย์บุญทำ กิจนิยม นายกสมาคมวิชาชีพการนวดไทย เปิดเผยว่า สิ่งที่เรียกว่าเส้นประธานสิบนั้น ในทางศาสตร์การแพทย์แผนไทยอธิบายว่า ร่างกายเราจะมีเกาะครอบรูปร่างตาข่ายที่ครอบรักษา มีลักษณะเป็นอากาศธาตุ ไม่มีรูป ไม่มีตัวตน ให้เห็นว่าเส้นเอ็น เป็นเอ็น หรือเป็นท่อเลือด ต่อให้ใช้กรรมวิธีของแพทย์ปัจจุบันมาผ่าตัดดู ก็ไม่สามารถมองเห็นได้ เพราะเป็นนามธรรม แต่มีความรู้สึกได้ว่า เจ็บ ปวด ร้อน หนาว เย็น มีอารมณ์ เกาะครอบร่างรูปตาข่ายนี่เองที่เป็นทางเดินของกระแสคลื่นพลังในร่างกายที่ แล่นไปตามส่วนต่างๆ ซึ่งเกราะครอบตาข่ายนี้ได้ถูกสมมติว่าเป็น "เส้น" หรือ “จุด” โดยจะมีทางเดินของกระแสพลังลมอยู่ที่ร่างกาย และจุดกำเนิดของเส้นพลังลมจะอยู่รอบนาภี (ท้อง) เป็นส่วนมาก
“โดยจุดศูนย์กลางอยู่ที่สะดือเพราะสะดือนั้น เป็นจุดกำเนิดชีวิตของมนุษย์ และสรรพสัตว์ผ่านทางเพศมารดาด้วยกันทั้งนั้น จุดกำเนิดของเส้นพลังลมทั้งหลายมีทั้งหมด 72,000 เส้น” อาจารย์บุญทำอธิบาย
ด้านอัจฉราภรณ์ ขุนรัตน์ แพทย์แผนไทยประยุกต์ วิทยาลัยการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร ให้ภาพแบบละเอียดของเส้นประธานสิบ ให้เข้าใจเพิ่มเติมอีกว่า คือเส้นซึ่งเป็นหลักสำคัญของวิชาการนวดไทย เป็นช่องว่างภายในร่างกาย ซึ่งเป็นทางเดินของลม โดยเป็นพลังภายในที่หล่อเลี้ยงร่างกายให้ทำงานได้ตามปกติ สามารถรับรู้ได้เมื่อกดจุดที่สัมพันธ์กับเส้นประธานนั้น ๆ มีความสำคัญ คือเป็นโครงสร้างที่สามารถใช้ ในการอธิบายถึงความเป็นปกติและความผิดปกติของร่างกายได้ โดยองค์ประกอบของเส้นประธานสิบ ได้แก่ เส้น ลม และจุด
“ทางวิทยาลัยการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร ได้ศึกษากระบวนการตรวจ วินิจฉัย และรักษาผู้ป่วย ตามทฤษฎีเส้นประธานสิบ และทฤษฎีธาตุของหมอนวดไทย พบว่า จากการศึกษาอาสาสมัคร จำนวน 200 คน อายุระหว่าง 32-70 ปี ซึ่งมีสาเหตุจากอิริยาบถและการทำงานเกินกำลัง กลุ่มอาการเจ็บป่วย โดยแบ่งเป็น การปวดหลัง, คอ และบ่า โดยวัดจากอาการเจ็บป่วยที่ลดลงภายหลังจากการรักษา พบว่าอาการเจ็บปวดลดลง ซึ่งจะเห็นว่าการรักษาด้วยเส้นประธานสิบนั้นมีประสิทธิผลสูง ใช้เวลาน้อย และได้ผลทันทีหลังการนวดในแต่ละครั้ง ซึ่งจะมีประโยชน์ต่อไปหากมีการนำมาใช้ทางการแพทย์"แพทย์แผนไทยสาวสวยทิ้งท้าย
อาจารย์บุญทำ กิจนิยม นายกสมาคมวิชาชีพการนวดไทย เปิดเผยว่า สิ่งที่เรียกว่าเส้นประธานสิบนั้น ในทางศาสตร์การแพทย์แผนไทยอธิบายว่า ร่างกายเราจะมีเกาะครอบรูปร่างตาข่ายที่ครอบรักษา มีลักษณะเป็นอากาศธาตุ ไม่มีรูป ไม่มีตัวตน ให้เห็นว่าเส้นเอ็น เป็นเอ็น หรือเป็นท่อเลือด ต่อให้ใช้กรรมวิธีของแพทย์ปัจจุบันมาผ่าตัดดู ก็ไม่สามารถมองเห็นได้ เพราะเป็นนามธรรม แต่มีความรู้สึกได้ว่า เจ็บ ปวด ร้อน หนาว เย็น มีอารมณ์ เกาะครอบร่างรูปตาข่ายนี่เองที่เป็นทางเดินของกระแสคลื่นพลังในร่างกายที่ แล่นไปตามส่วนต่างๆ ซึ่งเกราะครอบตาข่ายนี้ได้ถูกสมมติว่าเป็น "เส้น" หรือ “จุด” โดยจะมีทางเดินของกระแสพลังลมอยู่ที่ร่างกาย และจุดกำเนิดของเส้นพลังลมจะอยู่รอบนาภี (ท้อง) เป็นส่วนมาก
“โดยจุดศูนย์กลางอยู่ที่สะดือเพราะสะดือนั้น เป็นจุดกำเนิดชีวิตของมนุษย์ และสรรพสัตว์ผ่านทางเพศมารดาด้วยกันทั้งนั้น จุดกำเนิดของเส้นพลังลมทั้งหลายมีทั้งหมด 72,000 เส้น” อาจารย์บุญทำอธิบาย
ด้านอัจฉราภรณ์ ขุนรัตน์ แพทย์แผนไทยประยุกต์ วิทยาลัยการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร ให้ภาพแบบละเอียดของเส้นประธานสิบ ให้เข้าใจเพิ่มเติมอีกว่า คือเส้นซึ่งเป็นหลักสำคัญของวิชาการนวดไทย เป็นช่องว่างภายในร่างกาย ซึ่งเป็นทางเดินของลม โดยเป็นพลังภายในที่หล่อเลี้ยงร่างกายให้ทำงานได้ตามปกติ สามารถรับรู้ได้เมื่อกดจุดที่สัมพันธ์กับเส้นประธานนั้น ๆ มีความสำคัญ คือเป็นโครงสร้างที่สามารถใช้ ในการอธิบายถึงความเป็นปกติและความผิดปกติของร่างกายได้ โดยองค์ประกอบของเส้นประธานสิบ ได้แก่ เส้น ลม และจุด
“ทางวิทยาลัยการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร ได้ศึกษากระบวนการตรวจ วินิจฉัย และรักษาผู้ป่วย ตามทฤษฎีเส้นประธานสิบ และทฤษฎีธาตุของหมอนวดไทย พบว่า จากการศึกษาอาสาสมัคร จำนวน 200 คน อายุระหว่าง 32-70 ปี ซึ่งมีสาเหตุจากอิริยาบถและการทำงานเกินกำลัง กลุ่มอาการเจ็บป่วย โดยแบ่งเป็น การปวดหลัง, คอ และบ่า โดยวัดจากอาการเจ็บป่วยที่ลดลงภายหลังจากการรักษา พบว่าอาการเจ็บปวดลดลง ซึ่งจะเห็นว่าการรักษาด้วยเส้นประธานสิบนั้นมีประสิทธิผลสูง ใช้เวลาน้อย และได้ผลทันทีหลังการนวดในแต่ละครั้ง ซึ่งจะมีประโยชน์ต่อไปหากมีการนำมาใช้ทางการแพทย์"แพทย์แผนไทยสาวสวยทิ้งท้าย
