รายงานพิเศษ
สุกัญญา แสงงาม
มองผ่านหน้าต่างเข้าไปภายในอาคารชั้นเดียว ศูนย์การเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา แม่ฟ้าหลวง บ้านปิตุคี จ.เชียงใหม่ สังกัดสำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) ซึ่งมีลักษณะโล่ง ไม่มีฝากั้น มุมหนึ่งครูกำลังสอนนักเรียนอ่านเขียนวิชาภาษาไทย อีกมุมครูกำลังอธิบายการใช้ยาสามัญประจำบ้านและสรรพคุณ อีกมุมอบอุ่น น่าประทับใจนักเรียนรุ่นพี่ทำหน้าที่พี่เลี้ยงช่วยดูแลน้องเล็กๆ จับมือน้องขีดเขียน เมื่อน้องเริ่มเบื่อผู้พี่ก็หันไปร้องเพลง หรือเล่านิทานให้น้องฟัง
กิจกรรมอยู่ในพื้นที่เดียวกัน
ครั้นเสียงออดดัง เป็นสัญญาณหมดเวลาเรียน เด็กเล็กจะเข้าแถวอย่างเป็นระเบียบเดินไปห้องน้ำ เพื่อให้ครูอาบน้ำให้ ส่วนเด็กโตแยกย้ายกันไปทำหน้าที่ตามที่ได้รับมอบหมาย บ้างไปรดน้ำผัก ให้อาหารปลา อาหารไก่ เสร็จเรียบร้อยแล้วจะมารวมกันที่โรงอาหาร เพื่อดื่มนมก่อนแยกย้ายกันกลับบ้าน
“อิสริยาพร ศิริเจริญ” ครูผู้สอน เล่าให้ฟังว่า ศูนย์แห่งนี้มีครู 3 คน มีนักเรียนกว่า 100 คน เปิดสอนตั้งแต่เตรียมความพร้อม จนถึง ป.6 จัดการเรียนการสอนแบบบูรณาการ ตามหลักสูตรของกระทรวงศึกษาธิการ(ศธ.) ส่วนสื่อการเรียนการสอนจะเน้นการเรียนรู้จากสิ่งใกล้ตัว แต่จุดหมายปลายทาง คือ เด็กสามารถอ่านออกเขียนได้ตามที่ ศธ.กำหนด พร้อมกันนี้ยังบ่มเพาะอาชีพเกษตรกรรมที่ถูกวิธีให้แก่นักเรียนด้วย
“ทุกวันนี้ชาวไทยภูเขามีอาชีพทำการเกษตร เลี้ยงสัตว์ เป็นหลัก จะสอนกันแบบปากต่อปาก ทำให้ได้ผลผลิตต่ำ ศูนย์ของเราจึงเป็นศูนย์ถ่ายทอดความรู้ ขั้นตอนการเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์แบบผสมผสาน ตามทฤษฎีเพาะปลูกแบบเศรษฐกิจพอเพียง ให้แก่นักเรียน และผู้ใหญ่”
อิสริยาพร เล่าไปพร้อมพาเดินไปดูพื้นที่จริง ที่เริ่มตั้งแต่สอนปรับสภาพดินก่อนลงมือเพาะปลูก สอนทำปุ๋ยหมักชีวภาพโดยใช้วัสดุในท้องถิ่น ปลูกผักนานาชนิด เลี้ยงไส้เดือน เลี้ยงไก่ เลี้ยงปลา เลี้ยงกบ ฯลฯ
“เราต้องการให้เด็กได้เรียนรู้และสัมผัสของจริง เพราะเด็กส่วนใหญ่เมื่อโตขึ้นจะสืบทอดอาชีพจากพ่อแม่ มีเด็กน้อยรายที่เรียนต่อในระดับสูง แต่ก็พยายามผลักดันให้เด็กเรียน โดยเด็กคนไหนต้องการเรียนต่อ จะส่งไปเรียนที่ศูนย์การเรียนรู้ อ.อมก๋อย ซึ่งปัจจุบันมีลูกศิษย์ของเราเรียนทางไกลจนจบ ม. 6 กลับมาเป็นครูผู้ช่วยและกำลังศึกษาต่อในระดับปริญญาตรี”
อิสริยาพร กล่าวด้วยว่า ศูนย์นี้ไม่ได้สอนเฉพาะเด็กที่อยู่ในวัยเรียนเท่านั้น วันหยุดเสาร์ อาทิตย์ ครูผู้สอนจะไปเคาะประตูบ้าน สอนหนังสือให้แก่ผู้ใหญ่ หวังให้ชาวไทยภูเขาอ่านออกเขียนได้ รวมไปถึงการให้ความรู้เกี่ยวกับสุขอนามัย และเชิญวิทยากรท้องถิ่น มาให้ความรู้เกี่ยวกับการเพาะปลูกพืชพันธุ์ใหม่ๆ การเลี้ยงสัตว์ที่ถูกวิธี อีกทั้งสอนเย็บปักถักร้อย และสอนวิชาชีพต่างๆ ให้แก่ชาวไทยภูเขา เพื่อนำมาบริโภคภายในครัวเรือน และเพื่อจำหน่ายด้วย
“ตอนแรกชาวบ้านไม่ค่อยให้ความสนใจมากนัก เพราะคิดว่าเสียเวลาทำมาหากิน แต่พอกลุ่มหนึ่งมาอบรมแล้วลองทำ ผลผลิตของชาวบ้านเพิ่มขึ้น ทำให้ชาวบ้านหันมาสนใจมาเรียนมากขึ้น” น.ส.อิสริยาพร กล่าว
ด้าน “จุฑารัตน์ อุนจะนำ” ครูผู้ช่วยสอน กล่าวว่า เธอเป็นศิษย์เก่าของศูนย์แห่งนี้แต่มีโอกาสได้เรียนทางไกล ของ กศน.ที่ อ.อมก๋อย จนกระทั่งจบ ม. 6 แล้วกลับมาเป็นครูผู้ช่วยสอนได้ปีเศษแล้ว คงต้องบอกว่าเธอเป็นตัวอย่างดีในเรื่องการศึกษา ทำให้หลายครอบครัวหันมาสนับสนุนลูกให้เรียนต่อมากขึ้น และพ่อแม่เองสนใจเข้าอบรมเกี่ยวกับอาชีพทำกิน และเชื่อว่าอีกไม่นานชาวไทยภูเขาต้องอ่านเขียน สื่อสารภาษาไทยได้ทุกคน
“ที่ก้าวมาถึงจุดนี้ได้เป็นเพราะพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ให้ทุนเรียนต่อในระดับปริญญาตรี เอกประถมศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ ที่มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ และตั้งใจไว้ว่าจะเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ มาถ่ายทอดให้พี่น้องชาวเขา เพื่อให้ก้าวทันการเปลี่ยนแปลง”จุฑารัตน์ กล่าวทิ้งท้าย
สุกัญญา แสงงาม
มองผ่านหน้าต่างเข้าไปภายในอาคารชั้นเดียว ศูนย์การเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา แม่ฟ้าหลวง บ้านปิตุคี จ.เชียงใหม่ สังกัดสำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) ซึ่งมีลักษณะโล่ง ไม่มีฝากั้น มุมหนึ่งครูกำลังสอนนักเรียนอ่านเขียนวิชาภาษาไทย อีกมุมครูกำลังอธิบายการใช้ยาสามัญประจำบ้านและสรรพคุณ อีกมุมอบอุ่น น่าประทับใจนักเรียนรุ่นพี่ทำหน้าที่พี่เลี้ยงช่วยดูแลน้องเล็กๆ จับมือน้องขีดเขียน เมื่อน้องเริ่มเบื่อผู้พี่ก็หันไปร้องเพลง หรือเล่านิทานให้น้องฟัง
กิจกรรมอยู่ในพื้นที่เดียวกัน
ครั้นเสียงออดดัง เป็นสัญญาณหมดเวลาเรียน เด็กเล็กจะเข้าแถวอย่างเป็นระเบียบเดินไปห้องน้ำ เพื่อให้ครูอาบน้ำให้ ส่วนเด็กโตแยกย้ายกันไปทำหน้าที่ตามที่ได้รับมอบหมาย บ้างไปรดน้ำผัก ให้อาหารปลา อาหารไก่ เสร็จเรียบร้อยแล้วจะมารวมกันที่โรงอาหาร เพื่อดื่มนมก่อนแยกย้ายกันกลับบ้าน
“อิสริยาพร ศิริเจริญ” ครูผู้สอน เล่าให้ฟังว่า ศูนย์แห่งนี้มีครู 3 คน มีนักเรียนกว่า 100 คน เปิดสอนตั้งแต่เตรียมความพร้อม จนถึง ป.6 จัดการเรียนการสอนแบบบูรณาการ ตามหลักสูตรของกระทรวงศึกษาธิการ(ศธ.) ส่วนสื่อการเรียนการสอนจะเน้นการเรียนรู้จากสิ่งใกล้ตัว แต่จุดหมายปลายทาง คือ เด็กสามารถอ่านออกเขียนได้ตามที่ ศธ.กำหนด พร้อมกันนี้ยังบ่มเพาะอาชีพเกษตรกรรมที่ถูกวิธีให้แก่นักเรียนด้วย
“ทุกวันนี้ชาวไทยภูเขามีอาชีพทำการเกษตร เลี้ยงสัตว์ เป็นหลัก จะสอนกันแบบปากต่อปาก ทำให้ได้ผลผลิตต่ำ ศูนย์ของเราจึงเป็นศูนย์ถ่ายทอดความรู้ ขั้นตอนการเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์แบบผสมผสาน ตามทฤษฎีเพาะปลูกแบบเศรษฐกิจพอเพียง ให้แก่นักเรียน และผู้ใหญ่”
อิสริยาพร เล่าไปพร้อมพาเดินไปดูพื้นที่จริง ที่เริ่มตั้งแต่สอนปรับสภาพดินก่อนลงมือเพาะปลูก สอนทำปุ๋ยหมักชีวภาพโดยใช้วัสดุในท้องถิ่น ปลูกผักนานาชนิด เลี้ยงไส้เดือน เลี้ยงไก่ เลี้ยงปลา เลี้ยงกบ ฯลฯ
“เราต้องการให้เด็กได้เรียนรู้และสัมผัสของจริง เพราะเด็กส่วนใหญ่เมื่อโตขึ้นจะสืบทอดอาชีพจากพ่อแม่ มีเด็กน้อยรายที่เรียนต่อในระดับสูง แต่ก็พยายามผลักดันให้เด็กเรียน โดยเด็กคนไหนต้องการเรียนต่อ จะส่งไปเรียนที่ศูนย์การเรียนรู้ อ.อมก๋อย ซึ่งปัจจุบันมีลูกศิษย์ของเราเรียนทางไกลจนจบ ม. 6 กลับมาเป็นครูผู้ช่วยและกำลังศึกษาต่อในระดับปริญญาตรี”
อิสริยาพร กล่าวด้วยว่า ศูนย์นี้ไม่ได้สอนเฉพาะเด็กที่อยู่ในวัยเรียนเท่านั้น วันหยุดเสาร์ อาทิตย์ ครูผู้สอนจะไปเคาะประตูบ้าน สอนหนังสือให้แก่ผู้ใหญ่ หวังให้ชาวไทยภูเขาอ่านออกเขียนได้ รวมไปถึงการให้ความรู้เกี่ยวกับสุขอนามัย และเชิญวิทยากรท้องถิ่น มาให้ความรู้เกี่ยวกับการเพาะปลูกพืชพันธุ์ใหม่ๆ การเลี้ยงสัตว์ที่ถูกวิธี อีกทั้งสอนเย็บปักถักร้อย และสอนวิชาชีพต่างๆ ให้แก่ชาวไทยภูเขา เพื่อนำมาบริโภคภายในครัวเรือน และเพื่อจำหน่ายด้วย
“ตอนแรกชาวบ้านไม่ค่อยให้ความสนใจมากนัก เพราะคิดว่าเสียเวลาทำมาหากิน แต่พอกลุ่มหนึ่งมาอบรมแล้วลองทำ ผลผลิตของชาวบ้านเพิ่มขึ้น ทำให้ชาวบ้านหันมาสนใจมาเรียนมากขึ้น” น.ส.อิสริยาพร กล่าว
ด้าน “จุฑารัตน์ อุนจะนำ” ครูผู้ช่วยสอน กล่าวว่า เธอเป็นศิษย์เก่าของศูนย์แห่งนี้แต่มีโอกาสได้เรียนทางไกล ของ กศน.ที่ อ.อมก๋อย จนกระทั่งจบ ม. 6 แล้วกลับมาเป็นครูผู้ช่วยสอนได้ปีเศษแล้ว คงต้องบอกว่าเธอเป็นตัวอย่างดีในเรื่องการศึกษา ทำให้หลายครอบครัวหันมาสนับสนุนลูกให้เรียนต่อมากขึ้น และพ่อแม่เองสนใจเข้าอบรมเกี่ยวกับอาชีพทำกิน และเชื่อว่าอีกไม่นานชาวไทยภูเขาต้องอ่านเขียน สื่อสารภาษาไทยได้ทุกคน
“ที่ก้าวมาถึงจุดนี้ได้เป็นเพราะพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ให้ทุนเรียนต่อในระดับปริญญาตรี เอกประถมศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ ที่มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ และตั้งใจไว้ว่าจะเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ มาถ่ายทอดให้พี่น้องชาวเขา เพื่อให้ก้าวทันการเปลี่ยนแปลง”จุฑารัตน์ กล่าวทิ้งท้าย
