ดนตรีไทย...คลายเหงา กับ “ชมรมผู้สูงอายุบ้านบางแค”

ท่ามกลางความว้าเหว่ ของผู้สูงอายุ ณ บ้านบางแค สิ่งหนึ่งที่ยังเป็นตัวกระตุ้นให้คุณตา คุณยายทั้งหลาย มีสีหน้าที่เปื้อนยิ้ม และลืมเรื่องราวที่ผ่านมาในอดีตได้บ้างนั้นคือการทำกิจกรรม ซึ่งที่บ้านบางแคแห่งนี้ มีการส่งเสริมให้ทำกิจกรรมหลายอย่าง เช่น การส่งเสริมอาชีพ การทำหัตถกรรม และกิจกรรมที่ช่วยจรรโลงจิตใจอย่างการเล่นดนตรีก็เป็นทางออกหนึ่ง ซึ่งที่นี่เองมีวงดนตรีไทยที่ถือว่าเป็นวงดนตรีผู้สูงอายุวงแรกๆ ของประเทศก็ว่าได้

ความรักมาพร้อมเครื่องดนตรีคู่ใจ
สำหรับการรวมตัวกันของวงดนตรีไทยชมรมผู้สูงอายุ บ้านบางแค นั้น คุณตากมล จันทรสุวรรณ อายุ 72 ปี ในฐานะของผู้ควบคุมวง เล่าย้อนอดีตถึงการก่อตั้งชมรมให้ฟังว่า วงดนตรีนี้ตั้งมากว่า 16 ปี ช่วงแรกผู้สูงอายุที่เข้ามาอยู่ที่บ้านบางแคนั้น บางคนจะมีฝีมือในการเล่นดนตรีไทย บางคนก็พอเล่นได้ ทำให้ในช่วงเวลาว่างพักกลางวัน หรือตกเย็น จึงเห็นเหล่าผู้สูงอายุนั่งร่วมกับเครื่องดนตรีคู่กาย ที่มีทั้งซอ ขลุย ขิม นั่งขับกล่อมบรรเลงในยามเหงา

เมื่อเป็นเช่นนั้นตนซึ่งขณะนั้นเป็นเจ้าหน้าที่อยู่ในบ้านบางแค จึงปรึกษากับผู้อำนวยการสมัยนั้น ให้มีการจัดตั้งวงดนตรีไทยขึ้น เพราะเห็นว่าศักยภาพของผู้สูงอายุที่นี่ สามารถเล่นดนตรี และจัดตั้งเป็นวงได้ จึงได้ทำการจ้างครูจากภายนอกมาสอนผู้สูงอายุ สำหรับผู้ที่ต้องการเล่นดนตรีไทย หรือผู้ที่เล่นเป็นอยู่แล้วก็จะได้เป็นการพัฒนาฝีมือให้มีมากขึ้น

“ในด้านของการฝึกสอนนั้นผู้ที่เล่นดนตรีไทยเป็นแล้วก็ไม่มีปัญหาอะไร แต่สำหรับผู้ที่เล่นไม่เป็น ก็ไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะผู้สูงอายุไม่ได้มีความจำเหมือนอย่างเช่นคนหนุ่ม ครูที่จ้างมาสอนก็ต้องใช้ความพยายามมากในการที่จะถ่ายทอดวิชา แต่ก็เหมือนกับว่ายิ่งถ่ายทอดไปแค่ไหน กลุ่มผู้สูงอายุที่มาเรียนดนตรีไทยก็ส่งวิชากลับคืนให้ครูผู้สอนมากเช่นกัน เนื่องจากต้องใช้เวลานานในการจำตัวโน๊ต ทำความเข้าใจกับทำนอง กับเนื้อเพลง และคนแก่เองความสามารถในการจดจำ หรือความอดทนก็ลดลงตามไปด้วย ทำให้บางคนต้องวางมือไปเพราะสังขารไม่เอื้ออำนวย”

สร้างวงจากการรวมตัวคนรุ่นใหญ่
คุณตากมล เล่าอีกว่า ช่วงนั้นเมื่อมีการรวมกลุ่มกันที่พอจะเล่นเป็นเรื่องเป็นราวได้ ก็มีนักดนตรีอยู่เพียงแค่ 5-6 คน ซึ่งเป็นจำนวนที่น้อยเกินไปหากต้องการจะตั้งเป็นวงดนตรี จึงมีการเชิญชวนผู้สูงอายุจากในชุมชนใกล้เคียงบ้านบางแค ให้เข้ามาร่วมซ้อม หรือร่วมเล่นด้วยกัน โดยตอนนั้นมีผู้ที่สนใจเข้ามาส่วนหนึ่งทำให้มีสมาชิกในวงเพิ่มเป็น 10 คน ทั้งนี้ ทางชมรมได้มีการนัดรวมตัวซ้อมดนตรีทุกๆ วันจันทร์, พุธ, ศุกร์

อย่างไรก็ตาม ปัญหาที่เกิดขึ้นในช่วงระยะหลังๆ มานี้ คือ ผู้สูงอายุที่เล่นกับวงมานานตั้งแต่รุ่นแรกๆ ตอนนี้ก็ได้เสียชีวิตไปหลายคน ทางวงจึงขาดคนฝีมือดี เพราะคนเหล่านั้นนอกจากจะเล่นดนตรีได้แล้วยังเป็น พี่เลี้ยงคอยสอน คอยแนะนำให้กับคนที่เพิ่งเข้ามาเล่น เมื่อเป็นเช่นนั้นทำให้ทางชมรมฯ ต้องเชิญชวนให้คนจากภายนอกเข้ามาร่วมวงเพิ่มมากขึ้น เพราะผู้สูงอายุที่บ้านบางแค ตอนนี้ก็มีผู้สนใจดนตรีไม่กี่คน ในปัจจุบันนี้จึงมีการรวมกลุ่มกันซ้อมเพียงแค่ทุกๆ วันพุธ, ศุกร์

ในส่วนของการออกงานแสดงตามที่ต่างๆ นั้น ผู้ควบคุมวง บอกว่า ในโอกาสสำคัญต่างๆ ตามสถานที่ราชการก็จะมาเชิญไปเล่น อีกทั้งทุกๆ ปีทางชมรมก็ได้รับเกียรติเป็นอย่างสูงในการได้มีโอกาสบันทึกเทปโทรทัศน์ เพื่อเล่นถวายพระพรเนื่องในวันเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ และหากเป็นงานที่มีผู้มาติดต่อให้ไปเล่นก็มีเช่นกัน ซึ่งการเล่นแต่ละครั้งจะเล่นฟรี โดยผู้ที่ว่าจ้างไปจะจ่ายเงินในรูปของการบริจาคเงินเพื่อช่วยชมรม และบริจาคเงินให้แก่บ้านบางแคเท่านั้น เมื่อเทียบแต่ละเดือนแล้วจะมีงานเข้ามา 2-3 ครั้ง หรือบางเดือนก็ไม่มีเลย

อยู่กับสิ่งที่รัก สร้างความสุข
ด้านสมาชิกภายในวงอย่าง คุณตาสะอาด สื่อเฉย อายุ 82 ปี ซึ่งรับผิดชอบในตำแหน่งซออู้ และระนาดทุ้ม กล่าวว่า อยู่ที่นี่มา 7 ปี และจากการที่สมัยหนุ่มๆ เป็นคนสนใจในเสียงดนตรี จึงให้ความสนใจดนตรีไทยเป็นพิเศษ โดยตอนวัยรุ่นได้เล่นให้วงของโรงเรียนมาโดยตลอด เมื่อแก่ตัวมาก็ยังได้มีโอกาสมาร่วมกับวงกับทางชมรมฯ ซึ่งนอกจากจะมีหน้าที่เป็นสมาชิกวงแล้ว ยังช่วยสอน ให้คำแนะนำแก่ผู้ที่เพิ่งเข้ามาเล่น นอกจากนี้การมีโอกาสได้เล่นตามงานต่างๆ เป็นส่วนช่วยให้ฝีมือพัฒนาอยู่อย่างต่อเนื่อง

“ดนตรีไทยถือได้ว่าเป็นสิ่งที่เรารักเพียงสิ่งเดียวที่เหลืออยู่ในชีวิต ดีใจมากที่ในขณะนี้ถึงแม้จะมีอายุถึง 82 ปีแล้ว ก็ยังได้มีโอกาสเล่นอยู่ การได้อยู่กับสิ่งที่เรารักสิ่งนี้เองทำให้เราลืมเรื่องราวต่างๆ ที่เคยเป็นปัญหามาในอดีต ทำให้เรามีความเพลิดเพลิน เล่นแล้วรู้สึกสบายใจ จะให้นั่งเล่นทั้งวันทั้งคืนก็ไม่มีเหนื่อย จึงอยากฝากให้คนแก่ที่ไม่มีอะไรทำอยู่ว่างๆ นั่งๆ นอนๆ ที่บ้านไปวันๆ ให้หางานอดิเรก หรือกิจกรรมอะไรก็ได้ที่เราชอบมาทำ จะช่วยให้ชีวิตในบั้นปลายมีค่ามากขึ้น และสามารถเปลี่ยนสภาพจิตใจของเราให้กลับมากระชุ่มกระชวยได้อีกครั้ง” คุณตาสะอาดเล่าด้วยความภูมิใจ

มาถึงตรงนี้ผู้ควบคุมวง ได้ฝากทิ้งท้ายว่า การเล่นดนตรี หรือการหากิจกรรมทำเป็นการช่วยลดความเครียด และเป็นการช่วยปรับสภาพจิตใจ ให้แก่ผู้สูงอายุที่บ้านบางแคได้ดีที่สุดทางหนึ่ง การปล่อยให้ผู้สูงอายุใช้เวลาอยู่คนเดียว เขาอาจจะคิดย้อนอดีตไปถึงเรื่องราว ปัญหา ต่างๆ ที่เคยพบเจอมา ซึ่งไม่เป็นผลดีสำหรับผู้สูงอายุทั้งสิ้น

“สำหรับวันนี้สมาชิกทุกคนภายในวงดนตรีไทยชมรมผู้สูงอายุ บ้านบางแค มีความภูมิใจอย่างมากที่ได้เข้าร่วมกันทำกิจกรรม เห็นได้จากบางคนที่เล่นดนตรีอะไรไม่ได้ ก็ขอแค่ได้นั่งดีกลับ ตีฉิ่ง หรือนั่งเคาะจังหวะ เพียงแค่นี้ทุกคนก็รู้สึกพอใจเป็นอย่างมาก หากมีผู้สูงอายุคนไหนที่อยากเข้าร่วมวง หรือเข้ามาร่วมกิจกรรมเพื่อคลายเหงากับทางชมรมฯ ทางเราก็ยินดี” คุณตากมล ทิ้งท้าย

ณ วันนี้เหล่าผู้สูงอายุที่รักเสียงดนตรีไทยทั้งหลาย ยังทำหน้าที่อยู่กับสิ่งที่ตนเองรักอย่างไม่ขาดตกบกพร่อง เพียงแค่หวังว่าชีวิตบั้นปลายจะได้พบกับความสุขที่ต้องการเสียที...