ก่อนหน้านี้ ชุมชนบริเวณรอบๆ ร.ร.ป่าตาลบ้านธิพิทยาคม อ.บ้านธิ จ.ลำพูน ต้องเจอปัญหาสิ่งแวดล้อมหลายประการ ทั้งปัญหาแหล่งน้ำภายในชุมชนเน่าเสีย ปัญหากลิ่นเหม็นจากฟาร์มหมูในพื้นที่ รวมถึงปัญหากลิ่นเหม็นต่างๆ เช่น กลิ่นเหม็นของห้องน้ำในโรงเรียน และปัญหาเรื้อรังหลักที่ก่อความเดือดร้อนมานาน ก็คือ ปัญหาควันจากการเผาฟืนจากหลายๆ ครัวเรือนในชุมชน แต่ปัญหาทั้งหมดก็ถูกแก้ลงได้ง่ายๆ ด้วยสิ่งที่ได้จากชุมชนนั่นเอง
วัชระ หน่อแก้ว นักเรียนจากกลุ่มแกนนำ ชั้น ม.4 อธิบายถึงลักษณะพื้นฐานครอบครัวของประชากรส่วนใหญ่ที่อาศัยอยู่ในบริเวณชุมชน ว่า หลายครอบครัวมีการเผาถ่านใช้เอง และมีการเผาถ่านขายเป็นอาชีพด้วย เนื่องจากในพื้นที่ชุมชนมีเศษไม้มาก โดยเฉพาะกิ่งลำไยที่ใช้เผาทำฟืนได้เป็นอย่างดี ทำให้เกิดควันจากการเผาอย่างมาก
แต่ด้วยรูปแบบการเผาถ่านใช้เองและเผาขายนี้เอง ทำให้ในชุมชนต้องประสบปัญหาความเดือดร้อนจากควันเผาฟืนมาช้านาน ทำให้เด็กนักเรียนจาก ร.ร.ป่าตาลบ้านธิพิทยาคม ได้ช่วยกันคิดค้นเตาเผาถ่ายเพื่อลดปัญหาควันเผา ซึ่งเตาดังกล่าวนั้นนอกจากจะลดปัญหาควันได้แล้ว ยังก่อให้เกิด “น้ำส้มควันไม้” ที่เป็นภูมิปัญญาเก่าแก่ที่ถูกลืมไปอีกด้วย
วัชระ อธิบายต่อว่า การทำน้ำส้มควันไม้นี้ ได้นำหลักการมาจากการที่เมื่อเศษไม้โดนเผาไหม้สิ่งที่จะมีตามมานั่นคือควัน แต่สิ่งที่ออกมากับควันคือไอน้ำ ซึ่งเมื่อสังเกตแล้วจะพบว่าไอน้ำที่ออกมากับควันสามารถรวมตัวกันเป็นหยดน้ำ
“จึงคิดค้นเตาเผาโดยการนำถังน้ำมัน 200 ลิตร มาดัดแปลงโดยเจาะเอาฝาปิดทั้ง 2 ด้านออก จากนั้นต่อท่อเพื่อเป็นปล่องควัน แล้วใส่ไม้เข้าไปเพื่อทำการเผา โดยใช้อิฐมอญปิดหัวท้าย แล้วนำดินเหนียวมาปิดช่องไว้โดยเปิดเป็นช่องเล็กๆ เพื่อควบคุมไฟขณะเผา ไอน้ำที่มาจากการเผานี้เองจะเกาะตามปล่องควันจากนั้นก็จะไหลมารวมกัน ลงในที่รองรับน้ำ และน้ำที่ได้นี้เรียกว่าน้ำส้มควันไม้”
หนุ่มน้อยจาก ร.ร.ป่าตาลบ้านธิพิทยาคม อธิบายถึง “น้ำส้มควันไม้” ว่า เป็นน้ำที่มีประโยชน์อย่างมหาศาล เป็นน้ำที่มีคุณสมบัติในการดับกลิ่นต่างๆ สามารถน้ำไปใช้ล้างห้องน้ำ พื้นฟูแหล่งน้ำเน่าเสีย ใช้ไล่แมลง ใช้ล้างลดกลิ่นในฟาร์มหมูได้
ส่วนประโยชน์ด้านการเกษตรของ “น้ำส้มควันไม้” นี้ สามารถนำมาใช้รดโคนต้นไม้ เพื่อบำรุงดินได้อีกด้วย และถ่านที่ได้จากการเผาก็นำมาใช้เป็นเชื้อเพลิงหุงต้มภายในครัวเรือน อีกทั้งยังนำมาขายสร้างรายได้ได้อีกด้วย
วัชระ หน่อแก้ว นักเรียนจากกลุ่มแกนนำ ชั้น ม.4 อธิบายถึงลักษณะพื้นฐานครอบครัวของประชากรส่วนใหญ่ที่อาศัยอยู่ในบริเวณชุมชน ว่า หลายครอบครัวมีการเผาถ่านใช้เอง และมีการเผาถ่านขายเป็นอาชีพด้วย เนื่องจากในพื้นที่ชุมชนมีเศษไม้มาก โดยเฉพาะกิ่งลำไยที่ใช้เผาทำฟืนได้เป็นอย่างดี ทำให้เกิดควันจากการเผาอย่างมาก
แต่ด้วยรูปแบบการเผาถ่านใช้เองและเผาขายนี้เอง ทำให้ในชุมชนต้องประสบปัญหาความเดือดร้อนจากควันเผาฟืนมาช้านาน ทำให้เด็กนักเรียนจาก ร.ร.ป่าตาลบ้านธิพิทยาคม ได้ช่วยกันคิดค้นเตาเผาถ่ายเพื่อลดปัญหาควันเผา ซึ่งเตาดังกล่าวนั้นนอกจากจะลดปัญหาควันได้แล้ว ยังก่อให้เกิด “น้ำส้มควันไม้” ที่เป็นภูมิปัญญาเก่าแก่ที่ถูกลืมไปอีกด้วย
วัชระ อธิบายต่อว่า การทำน้ำส้มควันไม้นี้ ได้นำหลักการมาจากการที่เมื่อเศษไม้โดนเผาไหม้สิ่งที่จะมีตามมานั่นคือควัน แต่สิ่งที่ออกมากับควันคือไอน้ำ ซึ่งเมื่อสังเกตแล้วจะพบว่าไอน้ำที่ออกมากับควันสามารถรวมตัวกันเป็นหยดน้ำ
“จึงคิดค้นเตาเผาโดยการนำถังน้ำมัน 200 ลิตร มาดัดแปลงโดยเจาะเอาฝาปิดทั้ง 2 ด้านออก จากนั้นต่อท่อเพื่อเป็นปล่องควัน แล้วใส่ไม้เข้าไปเพื่อทำการเผา โดยใช้อิฐมอญปิดหัวท้าย แล้วนำดินเหนียวมาปิดช่องไว้โดยเปิดเป็นช่องเล็กๆ เพื่อควบคุมไฟขณะเผา ไอน้ำที่มาจากการเผานี้เองจะเกาะตามปล่องควันจากนั้นก็จะไหลมารวมกัน ลงในที่รองรับน้ำ และน้ำที่ได้นี้เรียกว่าน้ำส้มควันไม้”
หนุ่มน้อยจาก ร.ร.ป่าตาลบ้านธิพิทยาคม อธิบายถึง “น้ำส้มควันไม้” ว่า เป็นน้ำที่มีประโยชน์อย่างมหาศาล เป็นน้ำที่มีคุณสมบัติในการดับกลิ่นต่างๆ สามารถน้ำไปใช้ล้างห้องน้ำ พื้นฟูแหล่งน้ำเน่าเสีย ใช้ไล่แมลง ใช้ล้างลดกลิ่นในฟาร์มหมูได้
ส่วนประโยชน์ด้านการเกษตรของ “น้ำส้มควันไม้” นี้ สามารถนำมาใช้รดโคนต้นไม้ เพื่อบำรุงดินได้อีกด้วย และถ่านที่ได้จากการเผาก็นำมาใช้เป็นเชื้อเพลิงหุงต้มภายในครัวเรือน อีกทั้งยังนำมาขายสร้างรายได้ได้อีกด้วย
