มท.แจ้งเวียนผู้ว่าฯ ทุกจังหวัด ตรวจสอบควบคุมค่าเช่าที่นา ฤดูการผลิต ปี 66/67 ตามคำสั่งเดิม “คสช.” ที่สืบทอดมาตั้งแต่ปีการผลิต 2558 ที่สั่งลดราคาไร่ละ 200 บาท สำหรับการปลูกข้าว ให้กับชาวนาผู้ยากไร้ ย้ำหากเจอเรียกเก็บเกินกว่าอัตราที่ คชก.ตําบล กําหนด ให้แจ้งความดําเนินคดีทุกราย ระวางโทษหนักจำคุกไม่เกินหนึ่งปี ปรับไม่เกินหนึ่งหมื่น หรือทั้งจำทั้งปรับ
วันนี้ (10 พ.ค. 2566) มีรายงานจากกระทรวงมหาดไทย เปิดเผยว่า นายพรพจน์ เพ็ญพาส รองปลัดกระทรวงมหาดไทย รักษาราชการแทน ปลัดกระทรวงมหาดไทย
มีหนังสือด่วนที่สุด ถึงผู้ว่าราชการจังหวัดทั่วประเทศ เร่งดำเนินการควบคุมการเช่านาทุกรายในพื้นที่ ตามมาตรการควบคุมค่าเช่านา ฤดูกาลผลิตห้วงปี 2566/2567
โดยให้จัดประชุมนายอำเภอ เกษตรอำเภอ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อทบทวนผลการดำเนินการ ควบคุมค่าเช่านาในฤดูการผลิตที่ผ่านมา
"หากพบว่า ในพื้นที่ยังมีการเรียกเก็บค่าเช่านาเกินอัตราค่าเช่านา ที่คณะกรรมการการเช่าที่ดินเพื่อเกษตรกรรมประจำตำบล (คชก. ตำบล) กำหนด ขอให้จังหวัด ดำเนินการควบคุมการเช่านาทุกราย"
โดยเฉพาะ ในพื้นที่ให้มีการเช่าในอัตราที่เหมาะสม และไม่เกินอัตราค่าเช่าขั้นสูงที่ คชก. ตำบล กำหนด ตามพระราชบัญญัติการเข่าที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2524
รวมถึงทบทวน "บัญชีรายชื่อผู้เช่า และผู้ให้เช่า ให้เป็นปัจจุบัน โดยรายงานให้กระทรวงมหาดไทย ทราบ ภายใน 25 พ.ค.นี้
มท. ยังขอให้จังหวัด ตรวจสอบการจ่ายค่าเช่านา ในรอบปีที่ผ่านมา (ฤดูการผลิต ปี 2565/66) หากพบว่ามีการ เรียกเก็บเกินอัตราค่าเช่า ให้แจ้งความดำเนินคดีกับผู้ให้เช่าทุกราย
รวมถึงให้แจ้ง "อัตราค่าเช่านาขั้นสูง" ที่ คชก. ตำบล กำหนดในฤดูการผลิตใหม่นี้ และแจ้งบทกำหนดโทษ หากมีการเรียก หรือ รับค่าเช่าเกินกว่าอัตราค่าเช่านาขั้นสูง
ที่จะต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหนึ่งปี หรือปรับไม่เกินหนึ่งหมื่นบาท หรือ ทั้งจำทั้งปรับ ตามมาตรา 61 แห่งพระราชบัญญัติการเช่าที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2524
โดยเปิดช่องทางร้องเรียน ร้องทุกข์ ทุกกรณี และมอบหมายให้ คชก. ตำบล และชุดปฏิบัติการประจำตำบล (ชปต.) กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และคณะกรรมการหมู่บ้าน ชี้แจง แนวทางนี้พร้อมทั้งจัดทำป้ายแสดงอัตราค่าเช่านา ประจำตำบล อย่างน้อย 1 ป้าย
อย่างไรก็ตาม กรณีท้องที่ใดเกิดเหตุแห่งภัยธรรมชาติ ส่งผลให้การทำนาไม่ได้สมบูรณ์ ให้พิจารณาช่วยเหลือ โดยใช้กลไก คชก.ตำบล ตรวจสอบพื้นที่ ว่ามีพื้นที่การเช่าที่ดินเพื่อเกษตรกรรมของเกษตรกร ได้รับผลกระทบจากภัยธรรมชาติหรือไม่
หากมี ให้ คชก.ตำบล ประกาศกำหนดให้ท้องที่นั้น เป็นพื้นที่ที่ได้รับความเสียหายและกำหนดค่าเช่า “ให้ลดลงตามส่วนแห่งความเสียหาย หรืองดค่าเช่านาให้แก่ผู้เช่านา ในปีนั้นก็ได้”
ขณะเดียวกัน ให้รายงานผลการดำเนินการให้กระทรวงมหาดไทย ทราบภายในวันที่ 24 ของทุกเดือน โดยให้รายงานครั้งแรกภายในวันที่ 24 พ.ค.นี้
สำหรับแนวทางการดำเนินการควบคุมค่าเช่านาดังกล่าว คณะรัฐมนตรี (ครม.) เมื่อต้นเดือนมิถุนายน 2558 ได้รับทราบผลสรุปการดำเนินการลดค่าเช่านา ปีการผลิต 2557/2558
และแนวทางการดำเนินการควบคุมค่าเช่านา ปีการผลิต 2558/2559 ของกระทรวงมหาดไทย ตามนโยบายที่ได้รับมอบหมายลดค่าเช่าน่าลงไม่ต่ำกว่าไร่ละ 200 บาท ดังกล่าว
ในคราวนั้น กระทรวงมหาดไทย สรุปการดำเนินการ ดังนี้ “ผู้เช่านา” มีจำนวน 380,965 ราย “ผู้ให้เช่านา” มีจำนวน 411,517 ราย
สำหรับอัตราค่าเช่านาก่อนการดำเนินการลดค่าเช่าเช่าตามนโยบายคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) มีดังนี้
ภาคกลาง อัตราค่าเช่านาไร่ละ 1,000-2,000 บาท ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ อัตราค่าเช่านาไร่ละ 1,000-1,200 บาท ภาคเหนือ อัตราค่าเช่านาไร่ละ 1,000-1,800 บาท และละ ภาคใต้ อัตราค่าเช่านาไร่ละ 1,000 บาท
ขณะที่ คชก.ตำบล ประกาศลดค่าเช่านา สรุปผลรายภาค ดังนี้
ภาคกลาง ลดอัตราค่าเช่านาเหลือไร่ละ 1,000-1,500 บาท ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ลดอัตราค่าเช่านาเหลือไร่ละ 800-1,200 บาท ภาคเหนือ ลดอัตราค่าเช่านาเหลือไร่ละ 800-1,200 บาท ภาคใต้ ลดอัตราค่าเช่านาเหลือไร่ละ 800 บาท
นโยบายดังกล่าว คสช. ได้รับการร้องเรียนในคราวนั้น ว่า ชาวนาถูกเอาเปรียบจากนายทุนเป็นอย่างมาก ค่าเช่านาปรับขึ้นแบบก้าวกระโดดจาก 500-1,000 บาท ต่อไร่ต่อปี มาเป็น 1,000-2,000 บาทต่อไร่ต่อการทำนา 1 รอบ
“ทำให้ชาวนา พอใจค่าเช่าไม่เกิน 1,000 บาท ต่อไร่ต่อ 1 รอบ ซึ่งเดิมที่ค่าเช่าพื้นที่คิดเป็นปี แต่ปรับขึ้นในช่วงโครงการรับจำนำข้าว 15,000 บาทต่อตัน ทำให้เจ้าของที่ดินฉวยโอกาสเพิ่มค่าเช่าด้วย ซึ่งตอนนี้อยู่ที่ราวๆ 1,000-2,000 บาท ต่อไร่ต่อการทำนา 1 รอบ”
นโยบายดังกล่าว ดำเนินการมาตลอด ฤดูการผลิตห้วงปี 2558/2559, 2560/2561, 2562/2563, 2563/2564 2564/2565 2565/2566 และล่าสุด 2566/2567
กระทรวงมหาดไทย ระบุในครั้งนั้นด้วยว่า ผลจากการดำเนินการ มีประเด็นสำคัญดังนี้
"สามารถเจรจาลดเพื่อลดค่าเช่านาลงได้ทุกราย จำนวน 380,965 ราย สามารถลดค่าเช่านาลงได้ เฉลี่ยไร่ละ 200-816 บาท เกษตรได้รับการลดค่าเช่านาลงเฉลี่ยรายละ 631-22,238 บาท และจำนวนเงินที่สามารถเจรจาลดค่าเช่านาได้ 342,139,308 บาท"
