ปธ.ศาลรัฐธรรมนูญ ชูคนดีสำคัญสุดกระบวนการยุติธรรม หลักนิติธรรมเหนือบทบัญญัติ กม.

ประธานศาลรัฐธรรมนูญ ปาฐกถา 20 ปีศาลรัฐธรรมนูญ ย้ำคนดีสำคัญสุดในกระบวนการยุติธรรม หลักนิติธรรมอยู่เหนือบทบัญญัติทางกฎหมาย ติ รธน.60 น่าจะชื่อ รธน.คนดี มากกว่าปล่อยเข้าไปโกงแล้วค่อยปราบ

วันนี้ (9 เม.ย.) นายนุรักษ์ มาประณีต ประธานศาลรัฐธรรมนูญ แสดงปาฐกถาพิเศษเรื่อง “ศาลรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยภายใต้หลักนิติธรรม” เนื่องในวาระศาลรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยครบรอบ 20 ปี ว่า หลักนิติธรรมมี 2 ประการ คือ มีหลักกฎหมายที่เป็นธรรม และต้องมีคนที่มาบังคับใช้ กฎหมาย หรือ บุคคลในกระบวนการยุติธรรมทั้งหมด เช่น ตำรวจ อัยการ ศาล ซึ่งคนที่บังคับใช้กฎหมายจะต้องเป็นคนดี หลักนิติธรรมถึงจะเดินต่อไปได้ แต่ส่วนใหญ่ที่มีปัญหาเช่นเดียวกันทั่วโลก คือ บุคคลที่มาใช้กฎหมาย เพราะหากใช้กฎหมายอย่างเป็นไม่เป็นธรรมแล้วหลักนิติธรรมจะไม่เกิดขึ้น

นายนุรักษ์กล่าวว่า รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบันบัญญัติว่า รัฐสภา คณะรัฐมนตรี ศาล องค์กรอิสระ และหน่วยงานของรัฐต้องปฏิบัติหน้าที่ให้เป็นไปตามรัฐธรรมนูญ กฎหมาย และหลักนิติธรรมเพื่อประโยชน์ของประเทศชาติและความผาสุกของประชาชน สะท้อนว่าหลักนิติธรรมนอกจากจะมีสภาพบังคับแล้วยังตอกย้ำว่าหลักนิติธรรมเป็นไปเพื่อประโยชน์ของประเทศชาติ และความสุขของประชาชน โดยศาลรัฐธรรมนูญได้นำหลักนิติธรรมมาวินิจฉัยปัญหาทางรัฐธรรมนูญหลายครั้ง โดยศาลได้วางไว้ว่าการจำกัดสิทธิพื้นฐานของประชาชน ทำได้ แต่ต้องได้สัดส่วนกัน คือ การดำเนินนโยบายของรัฐ กับการดำรงไว้ซึ่งสิทธิและเสรีภาพของประชาชน ที่ศาลได้กำหนดไว้มีหลักฐาน คือ คำวินิจฉัย หลายเรื่อง เช่น ร่าง พ.ร.บ.ทางหลวง พ.ศ. ..., พ.ร.บ.การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2511 และ พ.ร.บ.การประปาส่วนภูมิภาค พ.ศ. 2522

นอกจากนี้ ศาลรัฐธรรมนูญยังได้กล่าวถึงหลักนิติธรรมในการใช้อำนาจรัฐ โดยนิยามไว้ในคำวินิจฉัยศาลรั ฐธรรมนูญที่ 15-18/2556 กรณีเกี่ยวกับการแก้ไขรัฐธรรมนูญที่มา ส.ว.ของสมาชิกรัฐสภาเข้าข่ายขัดรัฐธรรมนูญ มาตรา 68 ซึ่งหลักนิติธรรมถือเป็นแนวทางในการปกครองประเทศที่มาจากหลักความยุติธรรมทางธรรมชาติ อันเป็นความเป็นธรรมที่บริสุทธิ์ ปราศจากอคติโดยไม่มีผลประโยชน์ส่วนตนเข้ามาเกี่ยวข้องแอบแฝง หลักนิติธรรมจึงเป็นหลักการพื้นฐานสำคัญของกฎหมายที่อยู่เหนือบทบัญญัติที่เป็นลายลักษณ์อักษร ดังนั้น การอ้างหลักเสียงข้างมากมาสนับสนุนการใช้อำนาจตามอำเภอใจโดยไม่ได้คำนึงถึงเสียงข้างน้อยในการแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญจนทำให้เกิดความเสียหายและความเสื่อมโทรมของประเทศชาติ หรือการวิวาทบาดหมางและแตกสามัคคีกันอย่างรุนแรงในหมู่ประชาชน ตามที่ปรากฏเป็นปัญหาวิกฤตของชาติที่ผ่านมาย่อมถือว่าขัดต่อหลักนิติธรรม อีกทั้งยังพบพฤติการณ์การเสียบบัตรแทนกัน โดยอ้างว่ามีบัตรประจำตนหลายใบและเสียบเล่น อยากจะถามว่าไปตรวจสุขภาพจิตกันบ้างหรือไม่ แต่สุดท้ายศาลวินิจฉัยว่าเป็นการเสียบบัตรแทนกัน

“สิ่งใดที่ศาลวินิจฉัยไปแล้ว ทุกองค์กรต้องปฏิบัติตามเพื่อเอาหลักนั้นไปปฏิบัติ นอกจากศาลรัฐธรรมนูญ ยึดตัวบทบัญญัติเป็นสำคัญ เหนือกว่านั้นคือหลักนิติธรรม สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ คน ตราบใดก็ตามถ้าคนไม่ดี กฎหมายจะดีเท่าไหร่ก็ไร้ประโยชน์ จะทำอย่างไรให้ประเทศชาติเจริญรุ่งเรือง ต้องหาคนดีปกครองประเทศ ได้คนดีมาออกกฎหมาย มารักษากฎหมาย เป็นเรื่องสำคัญ ในรัฐธรรมนูญปี 60 ขอติติงนิดหนึ่ง เพราะได้ชื่อว่าเป็นรัฐธรรมนูญปราบโกง ผมว่าน่าจะเป็นรัฐธรรมนูญคนดีมากกว่า ไม่ใช่ปล่อยคนชั่วเข้ามาแล้วไปปราบ แค่ชื่อก็ไม่ค่อยถูก” นายนุรักษ์กล่าว และว่าศาลรัฐธรรมนูญไทยคือผู้ปกป้องคุ้มครองรัฐธรรมนูญ ไม่ใช่หมายถึงรัฐธรรมนูญฉบับใดฉบับหนึ่งเท่านั้น แต่ยังหมายถึงหลักการพื้นฐานและอัตลักษณ์ทางรัฐธรรมนูญของประเทศไทยที่มีพัฒนาการมาอย่างต่อเนื่องยาวนานคู่กับการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของการเมืองการปกครองประเทศของเรา