รายงานพิเศษ ลึกทันใจ ตอน กกต.รุ่นพี่ชี้ทางออกวิกฤติศรัทธา กกต.มือใหม่ ออกอากาศทางสถานีโทรทัศน์ผ่านดาวเทียม NEWS1 วันพุธที่ 3 เมษายน 2562
ปัญหาความขลุกขลักในหลาย ๆ เรื่องของการเลือกตั้งที่ผ่านมา ทำให้ประชาชนเกิดความไม่พอใจต่อการทำหน้าที่จัดการเลือกตั้งของคณะกรรมการการเลือกตั้ง หรือ กกต. ในครั้งนี้ถึงขั้นที่เรียกว่า “วิกฤตศรัทธา” ได้เลยทีเดียวอย่างเช่นเรื่องการนับคะแนนที่เปลี่ยนไปเปลี่ยนมา จนเกิดข้อครหาว่ามีความพยายามช่วยเหลือพรรคการเมืองบางพรรค สูตรการคำนวณคะแนนที่ถูกมองว่าเอื้อให้พรรคเล็กพรรคน้อยที่สนับสนุน พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา เป็นนายกรัฐมนตรี มีที่นั่งในสภา ปัญหา “บัตรเขย่ง” ที่ผลคะแนนมีมากกว่าจำนวนผู้มาใช้สิทธิ์ หรือปัญหากรณีบัตรเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรจากประเทศนิวซีแลนด์ซึ่ง กกต.บอกว่าไม่ใช่บัตรเสียแต่ไม่สามารถนำมานับคะแนนได้ สร้างความไม่พอใจให้คนไทยผู้ใช้สิทธิ์ในประเทศนิวซีแลนด์เป็นอย่างมาก จนตอนนี้ประชาชนต้องแสดงออกด้วยการล่าชื่อถอดถอน กกต.ออกจากตำแหน่งกันแล้ว เมื่อเรื่องมาถึงขั้นนี้ คำถามจึงเกิดขึ้นว่า กกต.ควรทำอย่างไรในสถานการณ์เช่นนี้ และจะหาทางออกของวิกฤตศรัทธานี้ไปได้อย่างไร
รศ.ดร.เจษฎ์ โทณะวณิก นักวิชาการด้านนิติศาสตร์ เห็นว่า กกต.ควรอธิบายให้ประชาชนเข้าใจว่าการจัดการเลือกตั้งที่ผ่านมาสอดคล้องกับกฎหมายเลือกตั้งอย่างไร ระบบการเลือกตั้งครั้งนี้มีวิธีคำนวณจำนวน ส.ส.อย่างไร อีกทั้ง กกต.ต้องยอมรับในข้อผิดพลาดที่เกิดขึ้น และชี้แจงขั้นตอนต่างๆ ที่ประชาชนสงสัย เช่น หลังจากหย่อนบัตรเลือกตั้งแล้วเจ้าหน้าที่มีการจัดการบัตรอย่างไร ส่วนปัญหาที่สังคมมีความเคลือบแคลงใจต่อผลการเลือกตั้งในครั้งนี้ หากกลัวว่าจะบานปลายกลายเป็นความขัดแย้งของสังคม ก็อาจขอฉันทามติจากประชาชนให้มีการจัดการเลือกตั้งใหม่ และสรรหาตัวแทนภาคประชาชนขึ้นมาดำเนินการตามรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ โดยระหว่างนี้ก็ให้รัฐบาลชุดปัจจุบันบริหารงานไปพลางก่อน ซึ่งน่าจะช่วยลดแรงกดดันและข้อขัดแย้งในสังคมได้
ด้าน นางสดศรี สัตยธรรม อดีตกรรมการการเลือกตั้ง เห็นว่า วิกฤตศรัทธาที่มีต่อ กกต.ครั้งนี้เกิดจากความไม่ชัดเจนในการชี้แจงเรื่องต่างๆ โดยเฉพาะกรณีผลการนับคะแนนที่ยังเป็นที่คลางแคลงใจ ดังนั้น กกต.เปิดเผยผลคะแนนทุกหน่วยเลือกตั้ง และเชิญตัวแทนจากทุกพรรคการเมืองมาร่วมสังเกตการณ์ ช่วยกันคำนวณคะแนน รวมถึงลงนามรับรองผลคะแนนดังกล่าวเพื่อให้ผลการเลือกตั้งเป็นที่ยอมรับของทุกฝ่าย
ส่วนปัญหาการคำนวณจำนวน ส.ส.บัญชีรายชื่อ ที่ตัวเลขออกมาบางพรรคมีจำนวน ส.ส.ลดลง จากการคำนวณในช่วงแรกนั้น น่าจะเกิดจากการใช้สูตรคำนวณที่แตกต่างกัน เนื่องจากช่วงแรกกำหนดให้ประกาศผลคะแนน 95% ทำให้เจ้าหน้าที่คำนวณจำนวน ส.ส.บัญชีรายชื่อ ตามที่กำหนดไว้ในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ มาตรา 129 แต่ภายหลัง กกต.ประกาศผลคะแนน 100% เจ้าหน้าที่จึงคำนวณจำนวน ส.ส.บัญชีรายชื่อ ตามที่กำหนดไว้ในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ มาตรา 128 ทำให้ตัวเลขที่ออกมาทั้ง 2 ครั้งไม่เหมือนกัน ซึ่งหาก กกต.ให้ประกาศผลคะแนน 100% ตั้งแต่แรกก็คงไม่มีปัญหา
ส่วนปัญหาการนับคะแนนจากการเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรของประเทศนิวซีแลนด์ ทางออกที่ดีที่สุดคือ กกต.ควรส่งเรื่องนี้ให้ศาลรัฐธรรมนูญตีความ ผลออกมาเป็นอย่างไรก็ออกมาปฏิบัติตามนั้น ซึ่งจะทำให้ข้อข้องใจของทุกฝ่ายยุติลง
ด้าน นายสมชัย ศรีสุทธิยากร อดีต กกต. ชี้ว่า มี 4 เรื่องที่ กกต.ควรทำเพื่อกู้วิกฤตศรัทธาในครั้งนี้ คือ 1.กกต.ควรสำรวจว่าประชาชนมีความเคลือบแคลงใจในประเด็นใดบ้าง 2. กกต.ควรทำข้อมูลทุกอย่างให้โปร่งใส และชี้แจงข้อเท็จจริงให้สาธารณชนรับทราบ 3. ข้อมูลที่ กกต.ชี้แจงในแต่ละช่วงควรมีความสอดคล้องกัน มิเช่นนั้นประชาชนจะเกิดความสับสนและเคลือบแคลงใจ และ 4.กกต.ทั้ง 7 คนควรออกมาสื่อสารกับประชาชนโดยตรง เพื่อสร้างความเชื่อมั่น
ที่สำคัญ กกต.จะมัวแต่ท่องคาถาว่า ทำทุกอย่างถูกต้องโปร่งใสแล้วนั้น ถือว่ายังไม่เพียงพอ เพราะจะต้องทำทุกอย่างให้สามารถจับต้องได้ สัมผัสได้ถึงความโปร่งใสจริง ๆ ไม่ได้เอนเอียงไปที่พรรคการเมืองใดพรรคการเมืองหนึ่ง เพราะถ้าหากประชาชนไม่เชื่อถือกกต.แล้ว ความวุ่นวายทั้งหลายจะต้องเกิดขึ้นตามมาอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้อย่างแน่นอน ดังนั้น กกต.จะต้องระลึกไว้เสมอว่า ถ้าทำอะไรไม่ถูกต้องเป็นธรรมแล้ว ก็มีสิทธิ์ติดคุกได้ ในอดีตก็มีตัวอย่างให้เห็นแล้ว มิใช่หรือ!!
ทีมข่าวลึกทันใจ รายงาน