ผู้ชายซื้อหุ้นจากดาวอังคาร แต่ผู้หญิงฝากเงินบนดาวศุกร์

คอลัมน์บัวหลวง Money Tips
 โดย มีชัย เตชาภิประณัย
และวรวรรณ ธาราภูมิ
กองทุนบัวหลวง

เรามักได้ยินกันอยู่บ่อยๆ ว่าผู้ชายรักความเสี่ยง ส่วนผู้หญิงจะขี้กลัว ระมัดระวังและต้องการความปลอดภัย ซึ่งความเชื่อเหล่านี้ถูกเผยแพร่ผ่านสื่อต่างๆ รวมทั้งเป็นความเห็นจากหลายๆ บุคคล
 
มีบทความที่ถูกตีพิมพ์ในสวิตเซอร์แลนด์ ชื่อ “Men buy shares from Mars and women have a savings account on Venus”  (ผู้ชายซื้อหุ้นจากดาวอังคาร แต่ผู้หญิงฝากเงินบนดาวศุกร์)**** นี่เป็นชื่อที่ปรับแต่งมาจากหนังสือดั้งเดิมชื่อ “Men from Mars, Women from Venus” ซึ่งสะท้อนความแตกต่างระหว่างพฤติกรรมการลงทุนของผู้ชายกับผู้หญิง  และสะท้อนความขบขันที่มีต่อผู้หญิงด้วยความเข้าใจว่า “ผู้หญิงไม่มีทางมีพฤติกรรมแปลกไปจากความเป็นผู้หญิงๆ ที่สังคมเชื่อกัน”
 
แม้แต่ คริสติน ชมิท์ด (เครดิตสวิส) ก็ยังให้ความเห็นว่า วินัยทางการเงินผันแปรตามความแตกต่างทางสังคมระหว่างชายกับหญิง และมีผู้หญิงจำนวนน้อยกว่าเมื่อเทียบกับผู้ชายที่ไปสมัครงานเป็นนักวิจัยทางการเงินหรือโบรกเกอร์ เขาเชื่อว่า “ผู้หญิงยังคงนิยมไปยังที่ที่มีผู้หญิงคนอื่นๆ ไปกัน แต่เขาก็หวังว่าความคิดเหล่านี้จะลดลงเมื่อเวลาผ่านไป”
 
แต่ถ้าคริสติน ชมิดท์ มีโอกาสดีได้มาทำงานในเมืองไทย เชื่อว่าต้องรีบให้ความเห็นใหม่ที่ไม่ใช่แบบนี้แหงๆ เพราะมีผู้หญิงจำนวนมากที่ทำงานในพื้นที่ที่ คริสติน ชมิท์ด บอกว่ามีน้อย และมีผู้หญิงจำนวนมากที่ก้าวขึ้นไปอยู่บนจุดสูงสุดขององค์กรการเงิน

อันจา ปีเตอร์ จาก Bank Coop ในสวิตเซอร์แลนด์ กล่าวว่า “โดยธรรมชาติแล้วมีความแตกต่างระหว่างชายกับหญิงทั้งทางชีวภาพและสังคม และสิ่งเหล่านี้สะท้อนกลับมาในพฤติกรรมการลงทุน” เช่น ผู้หญิงมักจะสนใจในประเด็นต่างๆ เช่น จริยธรรม นิเวศวิทยา แต่เมื่อพูดถึงการลงทุน ความสนใจในเรื่องที่ว่านั้นอาจจะไม่ค่อยส่งผลกระทบต่อการตัดสินใจการลงทุนมากนัก
 
แต่เรื่องนี้เป็นเพียงความเชื่อของ อันจา ปีเตอร์ และอาจจะของคนอีกหลายๆ คนที่ยึดแต่เรื่องจบปริญญามาจากสาขาไหน มหาวิทยาลัยมีชื่อไหมเท่านั้น แต่ไม่ได้มีผลวิจัยเป็นข้อพิสูจน์จริงๆ จังๆ ว่าประเด็นต่างๆ เช่น จริยธรรม นิเวศวิทยา แม้กระทั่งประวัติศาสตร์ และจิตวิทยา จะไม่ค่อยส่งผลกระทบต่อการตัดสินใจการลงทุน

และจากประสบการณ์ในสนามจริง ทีมจัดการกองทุนซึ่งรวมไปถึงนักวิเคราะห์และ Dealer ที่ส่งคำสั่งซื้อขาย หากประกอบไปด้วยคนที่มาจากหลายสาขาวิชา แต่มีความมุ่งมั่นตั้งใจเรียนรู้ และมีทีมเวิร์กที่เข้าขากัน ส่งเสริมกัน จะเป็นทีมงานยอดเยี่ยมอันประกอบไปด้วยหญิงชายหลากหลายอายุและสาขาที่เรียนจบกันมา

อาจจะเพราะการเรียนมันก็แค่ไม่กี่ปี  แต่การทำงานสั่งสมประสบการณ์มันมีจำนวนปีเกินกว่านั้นเยอะ

Investopedia ระบุว่า ในอดีตน้อยนักที่ผู้หญิงจะได้มีส่วนร่วมในการตัดสินใจทางการเงินเมื่อเทียบกับผู้ชาย และถึงแม้จะมีส่วนร่วมก็ลงทุนน้อยกว่าผู้ชาย อย่างไรก็ตาม สิ่งเหล่านี้กำลังเปลี่ยนไป

ผลการศึกษาที่ดำเนินโดยศูนย์วิจัยทางการเงินแห่งมหาวิทยาลัยโคโลญระบุว่า ผู้จัดการกองทุนผู้หญิงปรับพอร์ตลงทุนน้อยกว่าผู้จัดการกองทุนผู้ชาย นอกจากนี้ กลยุทธ์และผลการดำเนินงานของผู้จัดการกองทุนผู้หญิงก็มีแนวโน้มที่มีเสถียรภาพมากกว่า โดยอาจจะเป็นไปได้ว่าการซื้อขายบ่อยครั้งทำให้ส่วนต่างราคาซื้อขายกับค่าคอมมิชชันกินกำไรไปจนหมด โดยเฉพาะประเทศที่เก็บภาษี Capital Gain Tax ซึ่งทำให้กำไรที่ได้น้อยลงไปมาก

นอกจากนี้ ผู้หญิงยังมีความละเอียดในการจับจ่ายซื้อขายมากกว่าผู้ชายโดยธรรมชาติ และมีความสามารถในการต่อรองเป็นเลิศ ทำให้ผู้หญิงคิดแล้วคิดอีก ดูแล้วดูอีกก่อนที่จะตัดสินใจ ทำให้ผลตอบแทนในระยะยาวมั่นคงและมีเสถียรภาพมากกว่าผู้ชายที่มีความกล้าได้กล้าเสียมากกว่า ซึ่งผู้ชายนั้นเวลาได้ก็ได้มาก เวลาเสียก็เสียมาก
 
นี่อาจจะเป็นอีกเหตุผลที่ว่าทำไมนักลงทุนแนวหน้าถึงมีแต่ผู้ชาย เพราะเวลารวยก็รวยไปเลย รวยจนออกมาโม้ว่าเป็นโคตรเซียนไปได้อีกพักใหญ่ ทว่าเมื่อพลาดก็จะเจ๊งเพียงแต่ไม่มีคนกล่าวถึง ซึ่งอาจจะเป็น Survival Bias อีกรูปแบบหนึ่ง
 
เมื่อเร็วๆ นี้ มีผลการศึกษาพฤติกรรมการลงทุนตามแบบฉบับของผู้หญิง โดยสถาบันเพื่อการวิจัยทางเศรษฐกิจของเยอรมนีประเมินข้อมูลจากทั้งชายและหญิงกว่า 8,000 คน ผลการศึกษานี้ถ้าดูเผินๆ จะเหมือนว่ายืนยันมุมมองปกติ เพราะมีผู้หญิง 38% ของกลุ่มที่สำรวจมีการลงทุนในสินทรัพย์เสี่ยง เช่น หุ้น ในขณะที่มีผู้ชาย 45% อย่างไรก็ตาม สถาบันวิจัยฯ ได้ศึกษาต่อเพื่อหาว่าเหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น ผลที่ออกมาแสดงให้เห็นว่าผู้หญิงจะรับความเสี่ยงได้มากขึ้นถ้ามีเงินมากขึ้น และผู้หญิงโดยทั่วไปมีสินทรัพย์อยู่เพียงครึ่งหนึ่งของผู้ชาย  จึงกลายเป็นข้อจำกัดให้ผู้หญิงต้องระมัดระวังมากขึ้น นี่อาจจะเป็นอีกเหตุผลที่ทำให้ผู้หญิงรับความเสี่ยงน้อยกว่าผู้ชาย

การศึกษาของธนาคารเยอรมนี Comdirect และ DAB พบว่า ขณะที่ผู้หญิงมีความเชื่อมั่นในความรู้ทางการเงินของตนน้อยกว่าผู้ชาย แต่สิ่งนี้ไม่ได้ทำให้ผลตอบแทนที่ได้จากการลงทุนของผู้หญิงน้อยลงไปด้วย กลับมีผลในทางตรงกันข้ามเสียอีก
 
โดยการศึกษาพบว่า 58% ของผู้ชายมั่นใจว่าความรู้ความเข้าใจทางการเงินของพวกเขาอยู่ในเกณฑ์ดีหรือดีมาก แต่ผู้หญิงกลับมีเพียง 47% ที่ตอบเช่นนั้น

Comdirect และ DAB พบว่าเป็นไปได้ที่ผู้ชายจะมั่นใจเกินจริง เข้าใจผิดว่าตนเองเข้าใจจริงๆ ทำให้ผลตอบแทนที่สะท้อนออกมาจากกลุ่มตัวอย่างพอร์ตการลงทุนเกือบครึ่งล้านพอร์ตในปี 2007 และปีวิกฤต 2008 นั้น ผู้หญิงได้ผลตอบแทน 4-6% ดีกว่าผู้ชายที่ติดลบ ยิ่งไปกว่านั้น ผู้ชายยังชอบเอาผลงานของตนเองไปเปรียบเทียบกับของผู้อื่นมากกว่าพวกผู้หญิง จึงอาจเป็นไปได้ว่าผู้ชายมีความต้องการพิสูจน์ตัวเองให้สังคมยอมรับความเก่งมากกว่าผู้หญิง ทำให้เมื่อผู้ชายเห็นพวกพ้องได้กำไรกันในช่วงตลาดขึ้นก็อดรนทนไม่ไหว ละทิ้งแนวทางการลงทุนเดิมของตน หันไปลงทุนตามหมู่คณะ ทั้งๆ ที่ไม่ได้ศึกษาอย่างถี่ถ้วน หรือไปฝืนแนวทางการลงทุนเดิมของตน ทำให้ผลตอบแทนในระยะยาวไม่มีเสถียรภาพเท่าผู้หญิง

Investopedia ระบุว่า ในระยะหลังนี้มีผู้หญิงจำนวนมากที่มีคุณภาพสูง มีรายได้ดี มีเงินที่จะลงทุน และทำได้อย่างเหมาะสมปลอดภัย  ดังที่ได้เห็นจากเหตุการณ์หลายๆ ครั้งว่า เมื่อผู้หญิงลงทุนก็ได้รับผลตอบแทนที่ดีและมั่นคง ทำให้หลายๆ ฝ่ายได้ให้ความสำคัญต่อกลุ่มนักลงทุนผู้หญิงมากขึ้น เริ่มเห็นสโมสรการลงทุนสำหรับผู้หญิงบนอินเทอร์เน็ตและสถานที่อื่น เช่น บาร์บารา อิคเนอต์ จากธนาคารอีโมชัน ในประเทศออสเตรีย ได้แบ่งกลุ่มลูกค้าผู้หญิงโดยเฉพาะ และยังแบ่งย่อยลงไปอีกเป็นสามกลุ่ม กลุ่มที่มุ่งเน้นความสุขคือผู้หญิงที่อายุน้อย กลุ่มที่มีใจเปิดกว้างคือกลุ่มผู้หญิงที่มีความสนใจในผลิตภัณฑ์ที่ธนาคารมี และกลุ่มอนุรักษนิยมคือผู้หญิงที่ไม่ชอบเสี่ยง เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม เมื่อเวลาผ่านไป ความแตกต่างของผู้ชายผู้หญิงมีแนวโน้มที่จะลดลง โดยศตวรรษที่ 20 เป็นช่วงเวลาที่ผู้หญิงจัดการเปลี่ยนความคิดเดิมๆ ที่ผู้ชายต้องเป็นผู้นำ ซึ่งทำให้ผู้หญิงถูกจำกัดทั้งความรู้ ทั้งอำนาจทางการเงิน และกิจกรรมทางสังคม ทำให้ในปัจจุบันนี้เราได้เห็นผู้หญิงเข้ามามีบทบาทและความสำคัญในหลายๆ วงการมากขึ้น โดยเฉพาะในธุรกิจการเงินที่ผู้หญิงโดดเด่นมากขึ้นเรื่อยๆ ไม่ว่าจะเป็นบริษัทหลักทรัพย์ บริษัทจัดการกองทุน หรือธนาคารพาณิชย์

อย่างไรก็ตาม ความเชื่อเก่าๆ ก็ไม่ได้หายไปโดยสิ้นเชิง เพราะท้ายที่สุดบทบาทในผู้ชายและหญิงที่สืบทอดมาหลายศตวรรษจะยังคงอยู่และมีแนวโน้มที่จะเป็นเช่นนั้นในระดับหนึ่ง แต่ในอัตราที่ลดลง เพราะอย่างไรก็ตาม ผู้หญิงมีลักษณะทางกายภาพที่ทำให้ไม่สามารถลดความแตกต่างระหว่างผู้ชายกับผู้หญิงให้หมดไปอย่างสิ้นเชิง  ท้ายที่สุดแล้วคงจะเป็นเรื่องของ เวลา เท่านั้น ที่เราจะได้เห็นนักลงทุนผู้หญิงขึ้นมาอยู่ระดับแนวหน้าร่วมกับ วอร์เรน บัฟเฟตต์ หรือ ปีเตอร์ ลินซ์  หรือ ดร.นิเวศน์ ในอนาคต

เอ๊ะ ลืม  เราบอกคุณหรือยังว่า วอร์เรน บัฟเฟตต์ คิดแบบผู้หญิง และลงทุนแบบผู้หญิง จริงๆ นะ