ดินแดนแห่งผู้ถูกลวงง่าย คือ ดินแดนเห่งมิตรภาพ / ครูฮ้วง

When people are free to do as they please, they usually imitate each other.--Eric Hoffer (Philosopher)
"เมื่อคนเรามีอิสระทางความคิด เรามักจะเลือกทำตาม ๆ กัน"

วัยรุ่นมักถูกมองว่าเป็นกลุ่มที่หัวรั้น และมีความคิดเป็นของตัวเอง แต่สิ่งหนึ่งที่เราต้องคิดให้ลึกลงไปกว่านั้นคือ ความดันทุรันหัวรั้นนั้นจะเป็นจริงเสมอถ้าเป็นเรื่องที่เกี่ยวกับพ่อแม่ และตัวพวกเขาเองเท่านั้น โดยในการเชื่ออะไรสักอย่างจะต้องได้รับการพิสูจน์จากสังคมของเขาว่าถูกต้องและเหมาะสม

ความไม่แน่ใจ ไม่คุ้นเคย ล้วนเป็นเชื้อเพลิงที่มีแนวโน้มของการถูกหลอกลวงง่ายมาก

ร้านอาหารอร่อยๆ หลายๆ ร้านที่ลูกค้าไม่เลือกเพียงเพราะอยู่ในที่ ๆไม่คุ้นเคย จึงยอมเลือกที่ ๆ เดิมที่คุ้นชิน ทั้งจากการโปรโมต การทุ่มทุนโฆษณาจนรู้สึกชิน โดยลืมนึกถึงคุณภาพหรือสิ่งที่ตัวเองต้องการจริง ๆ

เด็กคนหนึ่งจะกล้าลุกขึ้นมาด่าทอรุนแรง เมื่อความคิดในพฤติกรรมนั้นได้รับการพิสูจน์ว่าทำได้ จากคนที่เขาเห็นว่าเชี่ยวชาญ และวางใจได้มากที่สุด ซึ่งส่วนใหญ่คือพ่อแม่ เพื่อนในระดับเดียวกัน
การพิสูจน์ทางสังคมเป็นระบบการโน้มน้าวใจที่ได้ผลมาก เช่นเดียวกับหลักการ "คนหมู่มาก" การกระทำของคนที่คล้ายเรานั้นเพิ่มความมั่นใจให้เราเสมอ ว่าสิ่งนั้นเป็นสิ่งที่ถูกต้อง ทำได้จริง และที่สำคัญเป็นที่ยอมรับในสังคม

ลองพิจารณาจากเหตุการณ์ตัวอย่างนี้กันนะคะ

เออร์วิง เจนิส (Irving Janis) นักจิตวิทยาได้ทำการวิจัยกลุ่มผู้ติดบุหรี่อย่างหนัก และเข้ารับการบำบัดที่คลีนิคแห่งหนึ่ง ในระหว่างการบำบัดครั้งที่สอง มีชายคนหนึ่งยืนขึ้นประกาศกร้าวว่า เขาจะ"เลิกบุหรี่โดยทันที"

แต่ความคิดของเขาไม่ได้รับการเห็นด้วยจากกลุ่มผู้ติดบุหรี่ เนื่องจากบุหรี่มีคุณสมบัติที่เป็นสารทำให้ติดอย่างหนัก ทำให้กลุ่มเพื่อนที่เคยร่วมอุดมการณ์จะเลิกบุหรี่กับเค้า รู้สึกต่อต้าน โดยพูดจาเกรี้ยวกราด ประชดประชันใส่

ในการบำบัดครั้งต่อมา หลังจากที่ได้กลับไปพิจารณาอีกที ชายที่มีความมุ่งมั่นอยากเลิกบุหรี่ทันที เริ่มเปลี่ยนการตัดสินใจ และพูดว่า "ผมกลับไปสูบบุหรี่หนักอีกครั้ง และไม่สามารถเลิกได้จนกว่าจำต้องบำบัดไปเรื่อยๆ" หลังจากพูดจบ สมาชิกในกลุ่มให้การตอบรับ ปรบมือให้กำลังใจ และรับเขาเข้ากลุ่มอย่างล้นหลาม (burst of love)

การพยายามทำตัวให้เป็นที่เป็นที่ยอมรับหรือการหลีกเลี่ยงการถูกปฎิเสธจากสังคม มักจะเกิดในกลุ่มคนที่รู้สึกเหงา และมีปัญหาในการเข้าสังคม เป็นพลังการโน้มน้าวใจที่น่ากลัวและส่งผลต่อการตัดสินใจผิดพลาดมามากมายนัก คนเหล่านี้มักจะตัดสัมพันธ์กับคนนอกกลุ่ม โดยคิดว่าไม่มีใครให้ที่พักพิงใจได้นอกจากกลุ่มที่มีความคล้ายตัวเอง

ใช่ค่ะ ความคล้ายคลึงกันคือการโน้มน้าวใจที่มีพลังดึงดูดสูงสุด…

"ใครๆเค้าก็ทำกัน" นี่คือเหตุผลปลอม ที่ทำให้หลายคนเลือกที่จะทำสิ่งที่ไม่ควรทำ แม้ว่าจะรู้ว่าไม่ควร แต่ก็กล้าทำ เพราะมันคือพลังการโน้มน้าวใจจากคนในระดับเดียวกัน

เมื่อนักเรียนคนหนึ่งรู้สึกกังวลเรื่องคะแนนสอบไม่ดี เขาจะรู้สึกดีขึ้นทันที ถ้าทราบว่าเพื่อนของเขาก็กังวลแบบเดียวกัน และในชั้นเรียนที่มีความก้าวร้าวในหมู่ผู้ชาย ความก้าวร้าวนั้นจะแพร่กระจายอย่างรวดเร็วในหมู่ผู้ชาย และแทบไม่ส่งผลในหมู่ผู้หญิง พนักงานบริษัทจะเริ่มแลกเปลี่ยนข้อมูลกันมากขึ้น หากเขาเห็นตัวอย่างจากเพื่อนร่วมงาน มากกว่าผู้จัดการ คุณหมอจ่ายยาเกินขนาดจะเริ่มลดยา หากได้รับการเตือนจากเพื่อนร่วมอาชีพเดียวกัน งานวิจัยมากมายได้แสดงผลออกมาอธิบายอิทธิพลของ Freethinking ว่าท้ายที่สุดแล้วเราแทบทุกคนเคยตกเป็นเหยื่อการของได้รับการโน้มน้าวใจจากคนที่คล้ายๆเรา

นี่เป็นเหตุผลหนึ่งที่ทำให้ดิฉันเชื่อว่า สินค้าที่เราเลือกใช้อยู่ในชีวิตประจำวัน หรือการตัดสินใจครั้งสำคัญในชีวิต หลายๆครั้งเราขาดการหาเหตุผลที่ถูกต้อง และสุดท้ายผลที่ได้รับจึงไม่ดีเท่าที่ควร

เราเลือกที่เรียนให้ลูก จากคำบอกเล่าของเพื่อน ที่ไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญหรือตัวเขาเองก็ยังไม่สามารถหลุดปมปัญหาได้เลย

วัยรุ่นจะเลือกทางเดินของชีวิต แต่กลับปรึกษาแฟนหรือเพื่อนในวัยเดียวกัน

เด็กที่โตมาในบ้านที่พ่อแม่ไม่ใช่เด็กเรียน จะเอาแนวทางการเรียนที่ดีมาจากไหน ถ้าไม่ใช่เพื่อน เพราะเด็กคงไม่เข้าไปถึงตัวครูเป็นแน่

ในทางกลับกัน เด็กที่มีวิจารณญาณ มีความมั่นคงในความคิด มักคุยกับผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพ และได้ความรู้ ได้ประสบการณ์

ต้องระวังให้มากๆ อย่าเห็นใครทำอะไร ก็ทำอย่างนั้น และตายไปตามกัน...

ในช่วงโควิด เหล่าบรรดากวดวิชามักต้องการลดต้นทุนให้มากที่สุด ในขณะที่บางโรงเรียนแก้ปัญหาโดยการจัดสรรงบประมาณใหม่ พลิกวิกฤต จัดสรรงบประมาณของการที่จะเอาเงินมาตกแต่งโรงเรียนให้ หรูหรา มาเป็นจ้างพนักงาน admin ที่มีคุณภาพจริง ๆ มีความรู้ และทุ่มทุนกับทรัพยากรบุคคล

จากเรื่องราวเหล่านี้เราสามารถลดความเสี่ยงที่จะยอมรับจากคนหรือสังคมที่ไม่เป็นจริงนั้นได้ โดยการไวต่อหลักฐานและข้อเท็จจริง โดยตระหนักว่าการกระทำของคนที่คล้าย ๆ เรา โดยเฉพาะอย่างยิ่งทำอ้างอิงที่ไร้หลักฐาน หรือผลงาน มาเป็นเกณฑ์ในการตัดสินใจของเรา

ครูฮ้วง

--------------------------


ครูฮ้วง-เสาวลักษณ์ ลี้รุ่งเรืองพร เจ้าของสถาบัน Campus Genius Center ผู้สอนหลักสูตรติวเข้มเพื่อการสอบ SAT ด้วยแนวคิดแบบ Critical Thinking ที่ช่วยให้นักเรียนสามารถยื่นคะแนนเข้าเรียน และประสบความสำเร็จในการเรียนคณะอินเตอร์ทั้งในและต่างประเทศ