เลย - ใครจะรู้ว่า “แมงคาม” หรือ “กว่าง” ที่พี่น้องชาวเหนือนำมาประลองท้าชนเป็นกีฬาพื้นบ้านสนุกๆ จะเป็นเมนูเด็ดประจำถิ่นสำหรับพี่น้องชาวอีสาน โดยเฉพาะที่ อ.นาแห้ว จ.เลย หน้าฝนจะจับมาจี่ทำ “ป่นแมงคาม” กินแนมกับหน่อไม้ต้ม รสชาติอร่อย ได้กินกันปีละครั้งทุกหน้าฝน
น้อยคนนักที่จะรู้ว่า “แมงคาม” หรือ “กว่าง” แมงปีกแข็งที่พี่น้องชาวไทยในท้องถิ่น โดยเฉพาะในภาคเหนือมักจับมาเลี้ยงเพื่อท้าประลองชนกันเพื่อความสนุกสนานเป็นเหมือนกีฬาพื้นบ้านประเภทหนึ่ง แต่สำหรับชาวบ้านนาพึง อ.นาแห้ว จ.เลย และอีกหลายๆ หมู่บ้านในละแวกนั้นกลับนำมาเป็นวัตถุดิบทำเมนูเด็ด “ป่นแมงคาม” ว่ากันว่าให้โปรตีนสูง รสชาติอร่อยไม่แพ้ป่นปลาช่อน
นางสายบัว พรมใจ บ้านเลขที่ 83 บ้านนาพึง ต.นาพึง อ.นาแห้ว จ.เลย เล่าว่า ในช่วงฤดูฝนในพื้นที่บ้านนาพึงหรือพื้นที่ใกล้เคียงในอำเภอนาแห้ว ด่านซ้าย ภูเรือ หรือทางฝั่ง สปป.ลาว จะมีแมงคาม หรือแมงกว่าง ออกมาหากินและมาเล่นไฟ บินว่อนตามแสงไฟในหมู่บ้านเป็นจำนวนมาก ชาวบ้านจะคอยดักเก็บแมงคามตามหลอดไฟฟ้า หรือตามโคนต้นไผ่ที่แมงคามเกาะกินหน่อไม้อ่อนเพื่อนำมาทำอาหารประเภทป่น
นางสายบัวบอกว่า ป่นแมงคามมีรสชาติอร่อยมาก หากินได้เฉพาะช่วงหน้าฝนเท่านั้น วิธีทำก็ง่ายๆ โดยนำแมงคามไปย่างไฟอ่อนๆ ให้ออกกลิ่น ย่างพริก หอม กระเทียม แล้วใส่ลงไปในครกโขลกรวมกันให้ละเอียด ปรุงด้วยน้ำปลาร้า ใส่น้ำมะนาวนิดหน่อย ผสมกับน้ำต้มสุก กินกับข้าวเหนียวร้อนๆ แนมด้วยหน่อไม้ต้ม หรือผักพื้นบ้านอื่นๆ ที่หาได้
“เป็นป่นที่อร่อยมากเหมือนกับป่นปลานั่นแหละ เป็นอาหารโบราณนับกว่า 100 ปีที่สืบทอดกันมาจากทวด ปู่ย่าตายาย และที่สำคัญตอนจี่บนไฟร้อนจะออกกลิ่นหอมแมงคาม กินแล้วแซบหลาย” ยายสายบัวบอก
