กะเหรี่ยงเมืองแพร่ “เลี้ยงผีขุนห้วย” ขอฝนสู้แล้ง

แพร่ - ชาวกะเหรี่ยงลุ่มน้ำแม่พุง เมืองแพร่ รวมตัวนำเครื่องเซ่นสังเวยเลี้ยง “ผีขุนห้วย” ขอฟ้าฝนตกต้องตามฤดูกาลให้ทำนา หลังปีนี้ส่อแล้งหนักทั่วจังหวัด แถมน้ำในอ่างมีไม่ถึง 40%

วันนี้ (17 ส.ค.) ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ชาวกะเหรี่ยงในเขต ต.แม่พุง อ.วังชิ้น จ.แพร่ รวมตัวกันประกอบพิธีไหว้ผีขุนห้วยลุ่มน้ำแม่พุง ห่างจากหมู่บ้านออกไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ราว 1 กิโลเมตรเมื่อสุดสัปดาห์ เพื่อขอให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล ลำห้วยมีน้ำเพียงพอสำหรับทำนาในปีนี้

โดยแต่ละหลังคาเรือนได้ส่งตัวแทนนำเครื่องเซ่นสังเวย ได้แก่ หมูเป็น 1 ตัว เหล้าต้ม 1 ไห และข้าวตอกดอกไม้ มาร่วมกับ “เก๊าผี” ที่เป็นผู้นำทางจิตวิญญาณในหมู่บ้าน ได้แก่ นายพัดขวา อ้ายซอง และผู้ช่วยอีก 2 คน คือ นายเสากัง ลิดดอก นายตาคำ คำวัง

จากนั้นได้เริ่มพิธีด้วยการฆ่าหมู นำเลือดสดสังเวยผีป่าที่ปกปักรักษาลำห้วยแม่พุง ก่อนนำเนื้อหมูไปต้มจนสุกนำมาสังเวยอีกรอบ พร้อมด้วยสุราพื้นบ้านอย่างดี 1 ไห ขณะที่เก๊าผีและผู้ช่วยได้สวดนำประกอบพิธีด้วยภาษากะเหรี่ยงขอให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล เพื่อให้ประสบแต่ความอุดมสมบูรณ์ ไม่แห้งแล้งอย่างที่ชาวบ้านหวั่นวิตก

หลังจากนั้นชาวบ้านทั้งหมดได้นำเครื่องสังเวยมาร่วมกันรับประทานให้หมดก่อนเลิกพิธี ห้ามนำกลับไปบ้าน โดยการดื่มสุราสังเวยเรียกว่า “เหล้ายู่” และ “เหล้าเครือ” ร่วมกันในจอกเดียวกัน เพื่อทำให้ทุกคนในชุมชนสมัครสมานสามัคคีเหมือนญาติสนิท ไม่รังเกียจกัน สุดท้ายชาวบ้านจะร่วมกันเล่นน้ำ สาดน้ำอย่างสนุกสนาน เป็นการแสดงว่าฝนตกลงมาแล้ว ทุกคนจึงเปียกปอนก่อนเดินทางกลับบ้าน

นายติ๊บ หล้าบือ ประธานกรรมการกองทุนประปาภูเขาห้วยแม่พุงหลวง กล่าวว่า น้ำปีนี้คงจะน้อยกว่าทุกปี ทำให้ชาวบ้านหวั่นวิตกว่าจะไม่พอทำนา ประกอบกับการไหว้ผีห่างหายมานานแล้ว ชาวบ้านจึงพากันเรียกร้องให้กรรมการหมู่บ้านจัดพิธีขึ้น เพราะเป็นความเชื่อเป็นประเพณีของชาวกะเหรี่ยงที่ผูกโยงอาชีพเกษตรไว้กับธรรมชาติ ซึ่งเพียงแค่หมู่บ้านมีมติให้ไหว้ผีฝนก็ตกลงมาแล้ว

นายรณเกียรติ คำน้อย ผู้ใหญ่บ้านหมู่ 15 ต.แม่พุง อ.วังชิ้น จ.แพร่ กล่าวว่า ประเพณีนี้เป็นเรื่องสำคัญในวิถีชีวิตชาวกะเหรี่ยง ซึ่งสะท้อนได้ว่าปีนี้อาจต้องประสบกับปัญหาภัยแล้งก็เป็นได้ เพราะ “ผีจะไม่ปันน้ำให้มากพออย่างแน่นอน” จึงมาทำพิธี ซึ่งพิธีนี้ยังนำไปสู่การสร้างเวทีพูดคุย จนได้ข้อสรุปที่ดีในการร่วมกันเดินไปในอนาคต ว่าจะเลี้ยงอีกครั้งใน 3 ปีข้างหน้า สิ่งที่ได้เห็นชัดๆ คือ ความรักความสามัคคีเกิดขึ้นกับทุกหลังคาเรือน ที่ได้ร่วมพิธีโดยมี “ผีขุนน้ำ” เป็นสื่อกลาง

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ช่วงเดียวกันของหลายปีที่ผ่านมามักจะเกิดน้ำป่าทะลักจากลำห้วยจนท่วมหลายพื้นที่ของจังหวัด แต่ปีนี้ยังไม่พบปัญหาน้ำท่วม หรือน้ำป่าไหลหลากในทุกพื้นที่ รวมทั้งปริมาณน้ำในอ่างเก็บน้ำก็มีน้อยกว่าร้อยละ 40 ซึ่งจากนี้ไปอีก 3 เดือนหากสภาพอากาศยังเป็นเช่นปัจจุบันจะส่งผลกระทบต่อปริมาณน้ำที่จะใช้ตลอดฤดูแล้งนี้แน่นอน