พิจิตร – ชาวบ้าน “มาบกระเปา” เมืองชาละวัน นำพันธุ์ข้าวโบราณ “ข้าวนิล” เมล็ดสีม่วงเข้ม หุงขึ้นหม้อ เนื้อนุ่ม มีกลิ่นหอม ให้โปรตีนสูง มีสารต้านอนุมูลอิสระ และแร่ธาตุครบถ้วน ลงนาปลอดสารพิษ ก่อนสีเป็นข้าวสารขายได้กระสอบละ 5 พันบาท หรือตันละ 15,000 บาท
นายสัมชัย หทยะตันติ ผู้ว่าราชการจังหวัดพิจิตร เปิดเผยว่า ขณะนี้ทางจังหวัดพิจิตรได้ดำเนินการส่งเสริมเกษตรกรให้หันมาปลูกข้าวปลอดสารพิษ และรักษาพันธุ์ข้าวโบราณดั้งเดิม ซึ่งมีชาวนาพิจิตรหันมาปลูกข้าวนิลซึ่งเป็นข้าวที่มีแร่ธาตุอาหารสูง มีเมล็ดสีม่วงเข้มมากขึ้น
นายสุคล สุริยวงค์ ประธานเครือข่ายกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ตำบลหนองโสน อำเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ซึ่งเป็นผู้นำเกษตรกร บอกว่า ปัจจุบันเกษตรกรชาวนาไทยได้หันมาอนุรักษ์สายพันธุ์ข้าวไทยดั้งเดิมไว้เพื่อไม่ให้สูญหาย เพราะบางชนิดมีคุณค่าทางโภชนาการสูงมีคุณสมบัติป้องกันโรคต่างๆ ได้ด้วย
ในส่วนชาวนาจังหวัดพิจิตรบางส่วนเริ่มเปลี่ยนแนวคิดจากการปลูกข้าวธรรมดารวงข้าวสีทอง เมล็ดข้าวสารสีขาว หันมาปลูก “ข้าวนิล” รวงข้าวและเมล็ดสีม่วงเข้ม ปลอดสารพิษ ลดพื้นที่การปลูกข้าวปกติในช่วงฤดูนาปรังหันมาทำนาข้าวนิลที่ได้ราคาสูงถึงตันละ 15,000 บาท ไร่หนึ่ง ๆ ขอเพียง 70 ถัง หรือถ้านำไปสีเป็นข้าวสารขายก็จะได้ กก.ละ 50 บาท หรือกระสอบละ 5 พันบาท
การปลูกข้าวนิลด้วยวิธีใช้ปุ๋ยอินทรีย์เพื่อให้เป็นข้าวปลอดสารพิษ ไว้บริโภคเองที่เหลือจากบริโภคแล้วจึงนำมาแปรรูปเพื่อจำหน่าย และซึ่งต่อมาได้จัดตั้งกลุ่มเพื่ออนุรักษ์พันธุ์ข้าวชุมชนและปลูกข้าวอินทรีย์ ข้าวปลอดสารพิษ เพื่อบริโภคและจำหน่ายให้กับผู้ที่รักษ์สุขภาพได้ซื้อบริโภคด้วย
คุณสมบัติเฉพาะตัวของข้าวเจ้าหอมนิล คือ เป็นข้าวเจ้าสีดำหรือสีม่วงเข้ม เมล็ดใส ที่ได้จากการคัดพันธุ์กลายของข้าวเหนียวดำต้นเตี้ยจากจีน ข้าวเจ้าหอมนิลสูงประมาณ 60 - 75 เซนติเมตร มีอายุวันเก็บเกี่ยว 95-105 วัน มีการแตกกอดี ใบและลำต้นสีเขียวปนม่วง มีหูใบ โคนต้น ดอก และเมล็ดมีสีม่วงเข้ม ให้ผลผลิตประมาณ 400-700 กิโลกรัม/ไร่ ข้าวเจ้าหอมนิลนับเป็นข้าวที่มีโภชนาการสูง เหนียวนุ่ม เมล็ดยาว และมีกลิ่นหอม ข้าวเจ้าหอมนิลมีโปรตีนสูงอยู่ในช่วงประมาณ 10-12.5% มีแคลเซียม 4.2 มิลลิกรัม/100 กรัม ธาตุเหล็กสูงแปรปรวนระหว่าง 2.53-3.25 มิลลิกรัม และธาตุสังกะสีประมาณ 2.9 มิลลิกรัม
ข้าวเจ้าหอมนิลมีปริมาณแป้ง Amylose ประมาณ 12-13 % ข้าวกล้องของข้าวเจ้าหอมนิลหุงสุกนุ่มมีกลิ่นหอมแบบข้าวเหนียวดำและข้าวหอม มีปริมาณสาร 2-acety-1-pyrroline ปานกลาง ร่วมกับสารหอมระเหยจำเพาะ เช่น Cyclohexanone ในปริมาณมาก
ข้าวเจ้าหอมนิลมีปริมาณ Antioxidation สูงประมาณ 293 ไมโครโมล/กรัม มีน้ำมันรำข้าว 18% ซึ่ง 80% เป็นชนิด C18 : C18:2 และพบว่ามี omega-3 ประมาณ 1-2% รำข้าวเจ้าหอมนิลมีปริมาณ digestible fiber ถึง 10% จากข้อมูลคุณภาพแป้ง และโภชนาการนับได้ว่าข้าวเจ้าหอมนิล เป็นข้าวที่มีศักยภาพในการแปรรูปทางอุตสาหกรรมอาหารสูงในการทำ Cracker หรือ Cooky
เขาบอกว่า วันนี้ชาวนาพิจิตรจึงถือว่าข้าวหอมนิลเป็นทางเลือกใหม่ของผู้บริโภคที่ต้องการข้าวปลอดสารพิษที่อาจจะมีราคาสูงกว่าข้าวขาวธรรมดา แต่ก็คุ้มค่ากับการรักษาสุขภาพของผู้บริโภคและเป็นทางเลือกทางร่ำรวยของชาวนาพิจิตร ที่จะเลือกปลูกข้าวหอมนิลที่มีสีม่วงเข้มแตกต่างไปจากข้าวธรรมดาออกสู่ผู้บริโภคต่อไป
