เชียงราย – เตรียมระดมแกนนำชนเผ่าอาข่าครั้งใหญ่เมษายน 51 นี้ ร่วมหารือแก้กฎข้อบังคับตามจารีตประเพณีดั้งเดิมให้เข้ากับยุคสมัย ชี้วัฒนธรรมที่ผ่านมามีความเข้มงวดมาก เช่น การนับถือศาสนา หากผู้หญิงชนเผ่าแต่งงานไปกับชนเผ่าอื่นๆ ห้ามมิให้กลับมานับถือศาสนาเดิมอีก และข้อห้ามที่หนัก คือ กรณีสาวอาข่า คลอดลูกฝาแฝด ซึ่งถือเป็นเรื่องกาลีบ้านกาลีเมือง อาจถูกนำลูกไปฆ่าทิ้ง
นางรุจิรา ใจจักร์ นายกองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) แม่สลองใน อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย เปิดเผยว่า จะมีการจัดประชุมภายในชนเผ่าอาข่าครั้งใหญ่ เพื่อหารือและแก้ไขกฎข้อบังคับตามจารีตประเพณีชนเผ่าอาข่า ที่ยึดถือปฏิบัติกันมานานให้เข้ากับยุคสมัยปัจจุบัน ซึ่งได้หารือหลายฝ่ายกำหนดจัดประชุมใหญ่ในวันที่ 5-7 เมษายน 51 ที่บ้านแสนใจพัฒนา หมู่ที่ 22 ต.แม่สลองใน อ.แม่ฟ้าหลวง ใช้ชื่องานว่างานมหกรรมวัฒนธรรมและวิชาการอาข่าในประเทศไทย
โดยจะมีการเชิญกลุ่มผู้นำที่นับถือศาสนาอาข่าดั้งเดิม (อาข่าย้อง) จาก จ.เชียงราย แพร่ น่าน เชียงใหม่ เข้ามาหารือ โดยทาง อบต.แม่สลองใน และ อบต.วาวี อ.แม่สรวย จ.เชียงราย จะเป็นเจ้าภาพใหญ่ ระดมผู้นำจากสมาคมอาข่าแห่งประเทศไทย มาทบทวนเรื่องจารีตประเพณี การปรับเปลี่ยนเงื่อนไข เน้นเรื่องการเอาเปรียบผู้หญิง ในการหาข้อยุติในจารีตประเพณีอาข่าให้ได้
นายก อบต.แม่สลองใน กล่าวต่อว่า วัฒนธรรมและจารีตชนเผ่าอาข่า ที่ผ่านมามีความเข้มงวดมาก เช่น การนับถือศาสนา หากผู้หญิงชนเผ่าแต่งงานไปกับชนเผ่าอื่นๆ ที่ไม่ใช่อาข่า ห้ามมิให้กลับมานับถือศาสนาเดิมอีก ห้ามแม้กระทั่งการเข้าร่วมทำพิธีกรรมในหมู่บ้าน หรือการใช้ชีวิตร่วมกันในหมู่บ้านทุกอย่าง แม้กระทั่งเรื่องคนพิการ ที่มีนิ้วเกินกว่าปกติ เดิมห้ามเข้าทำพิธีกรรมร่วมกับชาวอาข่าที่มีอาการปกติเด็ดขาด
“ข้อห้ามที่หนักอีกอย่างที่จะนำมาหารือ คือ กรณีสาวอาข่า คลอดลูกฝาแฝด ซึ่งถือเป็นเรื่องกาลีบ้านกาลีเมืองตามความเชื่อชนเผ่าอาข่าอย่างมาก หากสาวอาข่ารายใด คลอดลูกแฝด เมื่อคลอดลูกออกมา ก็จะถูกนำลูกไปฆ่าทิ้ง ซึ่งแต่เดิมมีการดำเนินการดังกล่าวมาหลายรายแล้ว ซึ่งหากเปรียบเทียบในปัจจุบันกับสังคมภายนอกจึงดูแล้วไม่ใช่ จึงจะต้องมาหารือกับทุกฝ่าย เพื่อปรับเปลี่ยนข้อห้ามใหม่ ให้ยืนอยู่บนเหตุและความสมจริงทุกอย่าง”
ด้าน นายไกรสิทธิ์ สิทธิโชดก หรืออาทู่ ปอแฉ่ ผู้อำนวยการวัฒนธรรมสมาคมอาข่า จ.เชียงราย กล่าวเสริมว่า เวทีนี้จะเป็นการพบปะผู้นำชนเผ่าอาข่าจาก 5 จังหวัด สร้างแนวทางการปฏิบัติที่ตรงกันในการคงอนุรักษ์ประเพณีชนเผ่าอาข่าที่สืบทอดกันมากว่า 1,000 ปี ให้คงอยู่บนแนวทางการบูรณการให้เข้ายุคเข้าสมัย โดยปัจจุบันจารีตชนเผ่าอาข่านับวันจะถูกลืมเลือน ชนเผ่าอาข่ารุ่นใหม่หันไปนับถือศาสนาอื่นทำให้ขาดจุดเด่นเรื่องชนเผ่าลงไป หากไม่มีการจัดเวทีตรงนี้ขึ้นมาเชื่อว่าในอนาคตวัฒนธรรมอาข่าจะต้องสูญหายไปแน่นอน
น.ส.สุวดี ทะนุบำรุงศาสน์ เจ้าหน้าที่มูลนิธิพัฒนาสังคมและเขตภูเขา จ.เชียงราย (พชภ.) กล่าวว่า สมัยที่ตนทำงานในพื้นที่ อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย เมื่อ 20 ปี ก่อน หากหญิงสาวอาข่าคนใดคลอดลูกแฝดก็จะมีปัญหาทันที เพราะชาวอาข่าเชื่อว่า มนุษย์ต้องเกิดลูกครั้งละ 1 คน หากมีลูกแฝดถือว่าผิดปกติเพราะชาวอาข่าเดิมๆ จะเชื่อว่าอีกคนจะเป็นลูกผี
เช่นเดียวกับสุกร หากคลอดลูกออกมาตัวเดียวจะถูกฆ่าทิ้ง เพราะสุกรต้องมีลูกคราวละตั้งแต่ 2 ตัวขึ้นไป ซึ่งตามตำนานที่ได้ยินดีมาหญิงอาข่าที่คลอดลูกแฝดจะต้องลูกทิ้งจริง แต่ในระยะหลังเมื่อมีความเจริญเข้ามา และมีการเข้าไปให้ความรู้ ประเพณีลักษณะนี้ก็เบาบางลง เมื่อหญิงใดมีลูกแฝดอาจเลี่ยงโดยการให้หญิงนั้นย้ายออกจากหมู่บ้านไปอยู่ที่อื่น หรือให้ไปอยู่ท้ายหมู่บ้านที่กันดาร และมักจะมีการยกลูกแฝดให้กับชนเผ่าอื่น
เช่น ชาวจีนฮ่อ มักจะรับอุปการะลูกแฝดชาวอาข่ามาก เป็นต้น ซึ่งปัจจุบันความเชื่อแบบเดิมๆ เริ่มหมดไป ก็เป็นการดีที่จะมีการประชุมเพื่อหาแนวทางแก้ไขข้อบังคับเพื่อให้สอดคล้องกับชีวิตประจำวัน
นางรุจิรา ใจจักร์ นายกองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) แม่สลองใน อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย เปิดเผยว่า จะมีการจัดประชุมภายในชนเผ่าอาข่าครั้งใหญ่ เพื่อหารือและแก้ไขกฎข้อบังคับตามจารีตประเพณีชนเผ่าอาข่า ที่ยึดถือปฏิบัติกันมานานให้เข้ากับยุคสมัยปัจจุบัน ซึ่งได้หารือหลายฝ่ายกำหนดจัดประชุมใหญ่ในวันที่ 5-7 เมษายน 51 ที่บ้านแสนใจพัฒนา หมู่ที่ 22 ต.แม่สลองใน อ.แม่ฟ้าหลวง ใช้ชื่องานว่างานมหกรรมวัฒนธรรมและวิชาการอาข่าในประเทศไทย
โดยจะมีการเชิญกลุ่มผู้นำที่นับถือศาสนาอาข่าดั้งเดิม (อาข่าย้อง) จาก จ.เชียงราย แพร่ น่าน เชียงใหม่ เข้ามาหารือ โดยทาง อบต.แม่สลองใน และ อบต.วาวี อ.แม่สรวย จ.เชียงราย จะเป็นเจ้าภาพใหญ่ ระดมผู้นำจากสมาคมอาข่าแห่งประเทศไทย มาทบทวนเรื่องจารีตประเพณี การปรับเปลี่ยนเงื่อนไข เน้นเรื่องการเอาเปรียบผู้หญิง ในการหาข้อยุติในจารีตประเพณีอาข่าให้ได้
นายก อบต.แม่สลองใน กล่าวต่อว่า วัฒนธรรมและจารีตชนเผ่าอาข่า ที่ผ่านมามีความเข้มงวดมาก เช่น การนับถือศาสนา หากผู้หญิงชนเผ่าแต่งงานไปกับชนเผ่าอื่นๆ ที่ไม่ใช่อาข่า ห้ามมิให้กลับมานับถือศาสนาเดิมอีก ห้ามแม้กระทั่งการเข้าร่วมทำพิธีกรรมในหมู่บ้าน หรือการใช้ชีวิตร่วมกันในหมู่บ้านทุกอย่าง แม้กระทั่งเรื่องคนพิการ ที่มีนิ้วเกินกว่าปกติ เดิมห้ามเข้าทำพิธีกรรมร่วมกับชาวอาข่าที่มีอาการปกติเด็ดขาด
“ข้อห้ามที่หนักอีกอย่างที่จะนำมาหารือ คือ กรณีสาวอาข่า คลอดลูกฝาแฝด ซึ่งถือเป็นเรื่องกาลีบ้านกาลีเมืองตามความเชื่อชนเผ่าอาข่าอย่างมาก หากสาวอาข่ารายใด คลอดลูกแฝด เมื่อคลอดลูกออกมา ก็จะถูกนำลูกไปฆ่าทิ้ง ซึ่งแต่เดิมมีการดำเนินการดังกล่าวมาหลายรายแล้ว ซึ่งหากเปรียบเทียบในปัจจุบันกับสังคมภายนอกจึงดูแล้วไม่ใช่ จึงจะต้องมาหารือกับทุกฝ่าย เพื่อปรับเปลี่ยนข้อห้ามใหม่ ให้ยืนอยู่บนเหตุและความสมจริงทุกอย่าง”
ด้าน นายไกรสิทธิ์ สิทธิโชดก หรืออาทู่ ปอแฉ่ ผู้อำนวยการวัฒนธรรมสมาคมอาข่า จ.เชียงราย กล่าวเสริมว่า เวทีนี้จะเป็นการพบปะผู้นำชนเผ่าอาข่าจาก 5 จังหวัด สร้างแนวทางการปฏิบัติที่ตรงกันในการคงอนุรักษ์ประเพณีชนเผ่าอาข่าที่สืบทอดกันมากว่า 1,000 ปี ให้คงอยู่บนแนวทางการบูรณการให้เข้ายุคเข้าสมัย โดยปัจจุบันจารีตชนเผ่าอาข่านับวันจะถูกลืมเลือน ชนเผ่าอาข่ารุ่นใหม่หันไปนับถือศาสนาอื่นทำให้ขาดจุดเด่นเรื่องชนเผ่าลงไป หากไม่มีการจัดเวทีตรงนี้ขึ้นมาเชื่อว่าในอนาคตวัฒนธรรมอาข่าจะต้องสูญหายไปแน่นอน
น.ส.สุวดี ทะนุบำรุงศาสน์ เจ้าหน้าที่มูลนิธิพัฒนาสังคมและเขตภูเขา จ.เชียงราย (พชภ.) กล่าวว่า สมัยที่ตนทำงานในพื้นที่ อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย เมื่อ 20 ปี ก่อน หากหญิงสาวอาข่าคนใดคลอดลูกแฝดก็จะมีปัญหาทันที เพราะชาวอาข่าเชื่อว่า มนุษย์ต้องเกิดลูกครั้งละ 1 คน หากมีลูกแฝดถือว่าผิดปกติเพราะชาวอาข่าเดิมๆ จะเชื่อว่าอีกคนจะเป็นลูกผี
เช่นเดียวกับสุกร หากคลอดลูกออกมาตัวเดียวจะถูกฆ่าทิ้ง เพราะสุกรต้องมีลูกคราวละตั้งแต่ 2 ตัวขึ้นไป ซึ่งตามตำนานที่ได้ยินดีมาหญิงอาข่าที่คลอดลูกแฝดจะต้องลูกทิ้งจริง แต่ในระยะหลังเมื่อมีความเจริญเข้ามา และมีการเข้าไปให้ความรู้ ประเพณีลักษณะนี้ก็เบาบางลง เมื่อหญิงใดมีลูกแฝดอาจเลี่ยงโดยการให้หญิงนั้นย้ายออกจากหมู่บ้านไปอยู่ที่อื่น หรือให้ไปอยู่ท้ายหมู่บ้านที่กันดาร และมักจะมีการยกลูกแฝดให้กับชนเผ่าอื่น
เช่น ชาวจีนฮ่อ มักจะรับอุปการะลูกแฝดชาวอาข่ามาก เป็นต้น ซึ่งปัจจุบันความเชื่อแบบเดิมๆ เริ่มหมดไป ก็เป็นการดีที่จะมีการประชุมเพื่อหาแนวทางแก้ไขข้อบังคับเพื่อให้สอดคล้องกับชีวิตประจำวัน
