เป็นเรื่องอีกครั้งสำหรับประเด็นเหยียดสีผิวในประเทศไทย คราวนี้ถึงทีนิตยสารหัวนอก Vogue ฉบับประเทศไทย ถูกสื่อต่างประเทศโจมตีอย่างเผ็ดร้อนบนโลกออนไลน์ เหตุเพราะรีทัชภาพนางแบบผิวสีระดับโลก นาโอมิ แคมป์เบลล์ ด้วยการปรับสีผิวให้ขาวขึ้นและปรับรูปหน้าผ่านโปรแกรมโฟโต้ชอป จนเพี้ยนไปจากเค้าเดิมในแฟชั่นเซตปก
ลุกลามถึงขั้น นิตยสาร Vogue ฉบับประเทศไทย โดนติติงว่ากระทำการเหยียดสีผิว เป็นเหตุให้เกิดการวิพากษ์อย่างดุเดือดโดยเฉพาะในโลกออนไลน์
ค่านิยมไทยพาให้คิดไปไกล
ประเด็นดังกล่าวถูกปลุกกระแสโดยเว็บไซต์ฮัฟฟิงตันโพสต์ ในรายงานข่าวเรื่อง 'Naomi Campbell Looks Really Different On Vogue Thailand Cover... (PHOTOS)' โดยทำภาพนาโอมิในแฟชั่นปก Vogue ฉบับภาษาไทย ประจำเดือนพฤศจิกายน 2556 เปรียบเทียบกับภาพปัจจุบันของเจ้าตัว ทั้งตั้งข้อสังเกตถึงความแตกต่าง ทั้งในเรื่องสีของดวงตาที่ออกโทนสีเทาอ่อน ไม่ใช่สีน้ำตาลดวงตาจริงของเธอ รูปหน้าถูกปรับแก้ผิดเพี้ยนไปจากตัวจริง และที่ถูกพูดถึงอีกเรื่องคือสีผิวถูกปรับแต่งให้ขาวขึ้น
เช่นเดียวกับทางเว็บแฟชั่นยอดนิยม เดอะกลอสส์ ก็วิจารณ์กรณีดังกล่าวอย่างเผ็ดร้อน ตัดตอนใจความสำคัญบางส่วนความว่า ภาพของนาโอมิผ่านโฟโต้ช็อปทั้งเปลี่ยนสีตา ปรับรูปจมูก ปรับเค้าโครงใบหน้าให้เป็นรูปหัวใจจนไม่เหมือนตัวจริง แลดูเป็นภาพของผู้หญิงดูน่ารักๆ คนหนึ่ง ที่ไม่ใช่นาโอมิ พร้อมยังจุดประเด็นเรื่องเชื้อชาติเข้ามาเกี่ยวข้อง
ทางด้าน ผศ.ดร.กิตติ กันภัย จากภาควิชาการสื่อสารมวลชน คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย อธิบายถึงนัยยะของการปรับสีผิวในภาพแฟชั่นเซตดังกล่าว
“คือความหมายของสีดำในสังคมไทย กับสีดำในสังคมตะวันตกมันไม่เท่ากัน ดำตะวันตกมันหมายถึงทาส แต่ในสังคมไทยความหมายของคำว่าดำมันคือสกปรกก็ได้ ชนชั้นล่างก็ได้ ต่ำกว่าก็ได้ ด้อยกว่าก็ได้ ขาวเนี้ยจะดีกว่า คือความหมายมันไม่เท่ากันถึงแม้ว่าจะเป็นสีดำเหมือนกัน เราต้องแยกแยะความหมายต่างๆ ที่อยู่ในบริบทวัฒนธรรรมต่างๆ ด้วย ทว่ามันก็คือการเหยียดเหมือนจะไม่ว่าจะอเมริกัน ยุโรเปี้ยน ตะวันตก หรือไทย มันก็คือการเหยียดเหมือนกัน”
ภาพแฟชั่นของ นาโอมิ แคมป์เบลล์ ในVogue ฉบับประเทศไทย หากวิเคราะห์ตามหลักวิชาการโดยเฉพาะหากมองในมุมของชาติต่างชาติซึ่งมีปูมหลังในเรื่องการแบ่งแยกสีผิวอย่างรุนแรงในอดีต จึงไม่แปลกเลยที่ภาพดังกล่าวจะถูกวิพากษ์ว่าเป็นการเหยียดสีผิว
“มันถูกครึ่งนึงในสิ่งที่เขาวิพากษ์มา พอดีมันอยู่ในบริบทไทยที่คาบเกี่ยวบริบทต่างประเทศ คือ การทำให้ นาโอมิ แคมป์เบลล์ สีอ่อนลง มีการอคติทางสีมั้ย ชาติมั้ย ต้องตอบว่าใช่นะ ถ้ามองด้วยมุมมองของตะวันตกใช่แน่นอน แต่ถ้ามาให้คนอ่านที่เป็นคนไทยดูคนไทยไมได้รู้สึกอย่างที่เค้าวิพากษ์ ในสัญญะเดียวกันหน้าปกเดียวกัน เราจะมองว่า นาโอมิ แคมป์เบลล์ สวยแต่จะสวยกว่านี้ ถ้าเธอขาวกว่านี้ แต่ไม่ได้หมายความว่าเธอเป็นคนดำฉันเกลียด หมายความว่า ดำมาจากแอฟริกา ดำเป็นทาส ต้องอยู่ภายใต้อำนาจการปกครอง การครอบงำ คนไทยเราไม่ได้มองอย่างนั้น”
อย่างไรก็ดี กรณีดังกล่าวถือเป็นบทเรียนให้ผู้ผลิตสื่อในประเทศไทยใส่ใจและมีความรับผิดชอบต่อ 3 เรื่องที่อ่อนไหวในระดับโลก ชาติพันธุ์ ชนชั้น เพศสภาพ ผศ.ดร.กิตติ มองว่าเป็นเรื่องที่ดีที่สื่อต่างประเทศโจมตีมา เพราะพวกกลุ่มที่ผลิตสื่อได้จะตื่นตัว และรับผิดชอบในเรื่องละเอียดอ่อนที่สากลให้ความสำคัญมากยิ่งขึ้น
ข้อเท็จจริงจาก Vogue Thailand
แฟชั่นเช็ตที่ถูกวิจารณ์อย่างหนัก ถ่ายโดย Marcin Tyszka ซึ่งหลังจากเกิดกระแสวิจารณ์ในทางลบ เจ้าตัวก็ออกมาเปิดเผยความในผ่านไปยังสื่อต่างๆ อ้างอิงจาก ประชาชาติธุรกิจออนไลน์ ความว่า แฟชั่นเซตเป็นธีมยุค 60 ใช้โทนสีพาสเทล รวมถึงสีผิวของนาโอมิด้วย ทั้งนี้ เป็นเทคนิคแสงและเมคอัพ เขายังแจงว่า เอเจนซี่ของนาโอมิและนาโอมิเองต่างเห็นรูปแล้ว และต่างก็ชอบรูปเซตนี้มาก
ด้าน กุลวิทย์ เลาสุขศรี บรรณาธิการบริหาร Vogue Thailand ให้สัมภาษณ์ผ่านสื่อเดิมว่า เรื่องดังกล่าวทาง Vogue Thailand ทราบมาก่อนนี้แล้ว โดยมากเป็นประเด็นที่ฝรั่งเขาคิดกับเรื่องนี้มาก โดยเริ่มต้นเรื่องมาจากมีฝรั่งไปเห็นรูปนาโอมิเซ็ทนี้ในเฟซบุ๊คของช่างภาพที่ถ่ายแฟชั่นเซ็ทนี้ (Marcin Tyszka) ซึ่งอย่างที่เห็นกันในภาพที่ถูกวิจารณ์คือ ตัวหนังสือโลโก้ คำว่า Vogue ที่เป็นภาษาอังกฤษเป็นสีขาว แต่ฉบับที่จะวางขายในประเทศไทย ซึ่งจะวางขาย เป็นตัวหนังสือVogue ภาษาอังกฤษสีแดง
"นั่นเป็นปกที่มองจากจอสกรีน แต่ถ้าได้เห็นปกจริงที่ตีพิมพ์ผมว่ามันจะดูเห็นชัดว่าเราไม่มีเจตนาไปทำให้เป็นเรื่องอยากให้เขาผิวขาวหรืออะไร แต่เป็นเรื่องเทคนิคสกินโทนไลท์เทน(ทำให้สีผิวสว่างขึ้น)เป็นเรื่องการใช้ไฟและเทคนิคการถ่ายและเมคอัพ ซึ่งผมเป็นคนเลือกช่างภาพคนนี้เอง เพราะถ้าไปดูงานเก่าๆ เขาที่ถ่ายให้นิตยสารจะเป็นคนที่มีสไตล์สกินโทน พาสเทล ซึ่งตรงตามคอนเซ็ปต์ของแฟชั่นเซ็ทนี้ ที่ต้องการให้เป็นสีพาสเทล แต่พอภาพออกไปแล้วเขาก็วิจารณ์ไปต่างๆ นานา ว่าเป็นเรื่องเปลี่ยนลุคไปมากไปเปลี่ยนสีผิว ซึ่งยืนยันได้เลยว่าทั้งผมและทาง Vogue ไม่มีเจตนาไปในทางนั้นแน่นอน ไม่มีความคิดเรื่องเหยียดผิว เราคนเอเชียเรารู้ว่าประเด็นแบบนี้เซนสิทีฟ เราไม่ทำเรื่องนี้เด็ดขาด"
ละเอียดอ่อนเกินกว่าจะสื่อผ่านศิลปะ
อย่างไรก็ตาม ผู้คลุกคลี่อยู่ในแวดววงแฟชั่น สุกานดา ศรีประทุม บรรณาธิการบริหาร นิตยสาร Mars ให้ทัศนะว่าภาพแฟชั่นเซต นาโอมิ แคมป์เบลล์ ซูเปอร์โมเดลโลก ที่ปรากฏในVogue Thailand ประจำเดือน พ.ย. 2556 ตั้งใจสื่อออกไปในรูปแบบแฟชั่นไม่มีเจตนาในเรื่องเหยียดสีผิวเข้ามาเกี่ยวข้องอย่างที่สื่อต่างประเทศวิจารณ์
ในเมืองไทยไม่ได้มีค่านิยมเรื่องเหยียดสีผิว ที่นี่มีผู้คนทุกชาติพันธ์อาศัยอยู่ร่วมกัน ถ้าเป็นคนไทยไม่คิดในเรื่องนี้อยู่แล้ว กลับกันเข้าใจว่าต่างชาติอาจอ่อนไหวต่อประเด็นที่เกิดขึ้น แฟชั่นเซตดังกล่าวก็เป็นไปตามคอนเซ็ปต์ Vogue Thailand เป็นรูปแบบหนังสือหัวนอกมีเรื่องสิขลิทธิ์ กระบวนการผลิตงานทุกอย่างอิงกับในต่างประเทศ ตรงนี้คอนเทนผ่านการตรวจสอบมาอยู่แล้ว ฉะนั้น เจตนามันเป็นเรื่องของแฟชั่นไม่ใช่เรื่องของการเหยียดสีผิว
แม้ข้อเท็จจริงที่ Vogue Thailand ออกมาแถลงต่อสาธารณะ อาจไม่สามารถลบล้างความคิดในเรื่องเหยียดสีผิวได้ 100 เปอร์เซ็นต์ เพราะต้องยอมรับว่าเป็นประเด็นที่ละเอียดอ่อนถึงจะมุ่งเน้นในเรื่องศิลปะการถ่ายภาพก็ตาม
ผศ.อัษฎา โปราณานนท์ อาจารย์ประจำสาขาวิชาศิลปะการถ่ายภาพ คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ แสดงทัศนะว่าในประเด็นดังกล่าวไม่น่าจะมีเจตนาเหยียดสีผิว แต่จะเป็นไปตามคอนเสปงาน เน้นแฟชั่น เน้นในเรื่องความสวยงามเสียมากกว่า แต่บังเอิญว่าภาพที่ปรากฏออกมามันไปเข้ากับประเด็นที่ทีมงานมองข้ามไป ต่างจากอีกฝ่ายที่มองเห็นแล้วปลุกประเด็นนี้ขึ้นมา
“วัตถุประสงค์มันไม่ได้เป็นการเหยียดสีผิว แต่ประเด็นเป็นประเด็นที่ละเอียดอ่อน บางอย่างมันเป็นสิ่งที่คนทำงานควรจะรู้ แต่ว่าอาจจะมองข้ามไป เราทำงานศิลปปะก็จริง หลายๆ อย่างเราอาจทำไปแบบนึงแต่สื่อออกไปได้อีกแบบนึง บางทีเราก็ควบคุมไม่ได้ อีกอย่างคนดูอาจจะกว้างที่เราคิดไว้ มันก็อาจจะมีเอฟเฟกต์ที่ไม่คาดคิดเกิดขึ้น”
…...........................................
เรื่องโดย ทีมข่าว Astv ผู้จักการ Live
ขอบคุณภาพประกอบ Vogue Thailand
