มหากาพย์กอบโกยหลินปิง...ใครได้ผลประโยชน์!?

หลังจากกระแสวิพากษ์วิจารณ์จากกรณีทัวร์ส่งหลินปิงกลับจีนโดยให้โหลดใต้เครื่อง กระทั่งถึงกรณีโอนย้ายสวนสัตว์เชียงใหม่ออกจากองค์การสวนสัตว์ เกิดเป็นคำถามใหญ่ต่อผลประโยชน์ที่ท่วมท้นจากความรักที่คนไทยมีต่อหลินปิงว่า แท้จริงแล้วใครเป็นผู้ฉกฉวยประโยชน์เหล่านี้!!?

โดยในกรณีของการส่งตัวหลินปิงกลับจีนที่ดำเนินการโดย องค์การสวนสัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ ซึ่งมาพร้อมแพกเกจทัวร์นั้นเกิดเป็นข้อครหาทั้งในแง่ของการสิ้นเปลืองงบประมาณกว่า 10 ล้านบาท และสวัสดิภาพของหลินปิงที่อาจได้รับผลกระทบจากการขนย้ายที่ไม่ได้มาตรฐานสากล

ขณะที่ในส่วนของการโอนย้ายสวนสัตว์เชียงใหม่ให้มาอยู่ในความดูแลของ สำนักงานพัฒนาพิงคนคร (องค์การมหาชน) ซึ่งอยู่ในสังกัดของสำนักนายกรัฐมนตรี เกิดกระแสต่อต้านจากทั้งคนในและคนนอกมากมาย โดยมีข้อครหาว่า การโอนย้ายครั้งนี้เป็นไปเพื่อการแสวงหาผลกำไรที่มากเกิน

จากแพกเกจทัวร์หลินปิง ถึงกรณีโอนย้ายสวนสัตว์เชียงใหม่ ส่งผลให้เกิดคำถามในหมู่คนรักสัตว์มากมายว่า ใครได้ผลประโยชน์จากหลินปิง? และผลประโยชน์เหล่านั้นได้คำนึงถึงสวัสดิภาพของสัตว์เป็นสำคัญหรือไม่?

กำไรจากหลินปิง

หลินปิงมีส่วนสำคัญที่ทำให้สวนสัตว์เชียงใหม่มีกำไรจากการที่ขาดทุนมาโดยตลอด เริ่มตั้งแต่ในปี 2552 ที่หลินปิงเกิด มันก็สามารถทำกำไรให้กับองค์การสวนสัตว์ฯ โดยรวมที่มีอยู่ 5 แห่งให้ได้กำไรมากถึง 50 ล้านบาท โดยกำไรมาจากรายได้สวนสัตว์เชียงใหม่ถึง 122 ล้านบาท!

ทั้งนี้ ในช่วงเวลาเพียงแต่ 7 เดือนแรกหลังจากที่หลินปิงเกิด มันสร้างรายได้ให้กับสวนสัตว์กว่า 86 ล้านบาท มีคนเข้าเที่ยวที่สวนสัตว์เชียงใหม่กว่า 7 แสนคน!

เหล่านี้เป็นสิ่งที่ยืนยันได้อย่างดีว่า หลินปิงนั้นไม่ได้มีความสำคัญแต่เพียงในเชิงความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ แต่ยังสร้างกำไรอย่างดีอีกด้วย โดยตลอด 4 ปีที่ผ่านมา แพนด้าหลินปิงยังคงเป็นที่ชื่นชอบของคนไทย แม้กระแสจะลดน้อยลงจากช่วงที่หลินปิงพึ่งเกิดใหม่ๆ แต่ก็ถือว่ายังคงสร้างกำไรให้กับสวนสัตว์เชียงใหม่ได้อย่างต่อเนื่อง

ทว่า ล่าสุดกับ “ทัวร์หลินปิง” ที่องค์การสวนสัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ร่วมกับการบินไทย ทัวร์เอื้องหลวง จัดให้มีแพกเกจทัวร์ส่งหลินปิงกลับจีนเพื่อไปเลือกคู่ โดยจะมีการให้คณะทัวร์ร่วมเดินทางไปส่งหลินปิงยังเมืองเฉิงตู สาธารณรัฐประชาชนจีน ระหว่างวันที่ 28 - 30 กันยายนโดยมีราคาตั้งแต่ 26,500 บาทถึง 50,000 บาท

ทั้งนี้ ทัวร์ดังกล่าวได้รับความสนใจจากแฟนคลับครอบครัวแพนด้าเป็นอย่างมาก โดยจะการเปิดโอกาสให้ลูกทัวร์โดยสารเครื่องบินไปพร้อมกับคณะพี่เลี้ยงทีมงานผู้เชี่ยวชาญ รวมถึงคณะผู้ใหญ่ที่เกี่ยวข้องโดยมีหลินปิงอยู่ใต้เครื่องลำเดียวกัน

เมื่อนำมาประกอบกับอีกประเด็นที่คาบเกี่ยวกับผลประโยชน์จากตัวหลินปิงคือ “คำสั่งโอนย้ายสวนสัตว์เชียงใหม่” เป็นคำสั่งจาก ปลอดประสพ สุรัสวดี รองนายกรัฐมนตรี ที่มีหนังสือถึงรัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม(ทส.) ขอโอนย้ายสวนสัตว์เชียงใหม่ มาสังกัดสำนักงานพัฒนาพิงคนคร (องค์การมหาชน)

ถึงตอนนี้ก็มีการเดินเกมถึงขั้นให้ ธงทอง จันทรางศุ ปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี หารือให้มีการแก้กฎหมายในส่วนที่สวนสัตว์เชียงใหม่อยู่ภายใต้ องค์การสวนสัตว์ในพระบรมราชูปถัมภ์ รวมทั้งแก้ปัญหากรณีพนักงานและลูกจ้างไม่ต้องการโอนย้าย ตลอดจนเรื่องสัตว์ป่า และสัตว์สงวนทั้งหมด

แม้ความคืบหน้าทั้งหมดยังอยู่ในขั้นตอนของการดำเนินการ แต่ก็มีการรวมตัวคัดค้านตั้งแต่การปิดป้ายจนถึงการรวมตัวเป็นกลุ่มในเฟซบุ๊กในชื่อ “ค้านการโอนย้ายสวนสัตว์เชียงใหม่ องค์การสวนสัตว์ในพระบรมราชูปถัมภ์” โดยหลายฝ่ายหวั่นว่าจะทำให้เกิดการค้ากำไรเกินควรกับแพนด้า มีการปิดใบปลิวค้านการโอนย้ายสวนสัตว์เชียงใหม่มากมาย

ส่งกลับจีน

จากกระแสต่อต้านการ “ส่งหลินปิงโหลดใต้เครื่องบิน” จากกลุ่มคนรักหลินปิงที่ล่ารายชื่อรวมตัวโดยใช้ชื่อกลุ่มในโซเชียลมีเดียว่า “Help linping” ให้เหตุผลว่า การส่งหลินปิงกลับจีนด้วยวิธีนั้นและมีการจัดทัวร์ถือเป็นการกระทำที่ไม่เหมาะสม ไม่เป็นไปตามหลักสากลอาจส่งผลกระทบต่อตัวหลินปิงได้ โดยได้มีข้อเสนอแนะให้เปลี่ยนไปใช้เครื่องบิน cargo ของการบินไทยตามหลักสากล หรือขอใช้บริการ FedEx Panda Expess ซึ่งเป็นการบริการขนย้ายแพนด้าให้ฟรี

ต่อข้อสงสัยกับสิ่งที่เกิดขึ้นทาง ASTV ผู้จัดการ LIVE ได้สอบถามไปทาง ดร.สิงห์ทอง บัวชุม ประธานคณะกรรมการด้านนโยบายและกำกับดูแลเพื่ออภิบาลแพนด้า ได้รับคำตอบว่า การเดินทางครั้งนี้ได้มีการจัดเตรียมมาอย่างดีโดยแพกเกจทัวร์ดังกล่าวนั้นมีขึ้นเพื่อตอบสนองแฟนคลับของหลินปิงโดยเฉพาะ

โดยตลอดกระบวนการจัดการส่งหลินปิงที่จะเกิดขึ้นรวมไปถึงทัวร์ครั้งนี้ได้ผ่านการพูดคุยตกลงกับทางประเทศจีนในทุกขั้นตอนแล้ว ซึ่งการเจรจาทั้งหมดนั้นเกิดขึ้นในช่วงที่เจรจาสัญญาเกี่ยวกับให้แพนด้าอยู่ในประเทศไทยต่อไปอย่างไร

“ทางจีนเขาสนับสนุนนะ นอกจากนี้ทางจีนก็ยินดีที่จะติดกล้องเพื่อให้แฟนๆ ได้ติดตามดูความเคลื่อนไหวของหลินปิงได้เลย ทางทีมงานศึกษาทุกอย่างเรียบร้อยแล้ว เพราะการเดินทางเป็นจำนวนมากก็ต้องปรึกษาทางจีนด้วย”

ในส่วนของกำไรจากทัวร์ครั้งนี้ เขาเผยว่า ไม่ได้กำไรจากการจัดครั้งนี้ด้วยต้นทุนของงบประมาณดำเนินการทั้งหมด 6 ล้านบาทเศษ ซึ่งได้จากทั้งสปอนเซอร์ และสายการบิน ซึ่งการไปทัวร์ครั้งนี้เขาเผยอีกด้วยว่า ทางจีนอยากให้คนไทยได้ไปเห็นความเป็นอยู่ของแพนด้าในศูนย์อนุรักษ์แพนด้าที่ประเทศจีนซึ่งจะอยู่ในชนบทที่ห่างไกลและจะไม่มีการพัฒนาในพื้นที่แถบนั้น

ทว่า กับประเด็นที่หลายฝ่ายห่วงใยของการขนส่งที่ต้องสงสัยว่า ไม่เป็นไปตามหลักสากลนั้น เขาเผยว่า ทุกสายการบินมีมาตรฐานเดียวกัน รักษาความปลอดภัยดีอยู่แล้ว

ทั้งนี้ เขาได้บอกถึงสาเหตุของการไม่ใช้บริการ FedEx ที่มีกลุ่มร้องเรียนให้ข้อมูลว่า ให้บริการส่งแพนด้าฟรี เขาเผยว่า

“ประเด็นที่ไม่ใช่ FedEx ข้อเท็จจริงที่คุยกันแล้วเราพบว่า การจะใช้บริการของ FedEx ต้องใช้เวลาประสานงานไม่น้อยกว่า 6 เดือน ประการที่ 2 จากตัวอย่างประเทศแคนาดา โทรอนโตที่ส่งไปจีน เขามีสัญญากับ FedEx ให้ขนส่งไผ่จากจีนส่งให้ที่โทรอนโตต้องใช้สายการบินFedEx เท่านั้น แคนาดาต้องจ่ายค่าขนไผ่ตลอดระยะเวลาที่แพนด้าอยู่ที่สวนสัตว์โทรอนโต เราขอเรียนว่า FedExไม่ได้ให้บริการฟรี แล้วการบินไทยก็เป็นสายการบินของประเทศก็โปรโมตของประเทศไทยด้วย”

ในส่วนประเด็นด้านความปลอดภัยหรือสวัสดิการของแพนด้านั้น เขาเผยถึงรายละเอียดว่า การให้แพนด้าโหลดไว้ใต้เครื่องนั้นเป็นสิ่งที่ปฏิบัติกันอยู่แล้ว เพราะสัตว์อาจติดเชื้อโรคจากคนได้

“ที่ปรึกษาจากจีนเขาบอกว่า การเดินทาง 10 -20 ชม.พี่เลี้ยงนั่งนานๆได้ แต่ของเราบินแค่ 3 ชั่วโมงครึ่งพี่เลี้ยงอยู่ใกล้ไม่ได้ มันจะติดพี่เลี้ยงมันอยากจะออกจากกรงและขออาหารกินตลอด ซึ่งนี่คือพฤติกรรมที่เราเห็นมาตลอด

“การให้หลินปิงเขาอยู่ใต้เครื่องนั้นจะอยู่บริเวณด้านหน้าซึ่งจะโล่ง มีแต่แพนด้าไม่แออัด มีการปรับเรื่องของแอร์ปรับให้ 15 องศา แม้ปกติจะใช้แค่ 18 มีเสียงดังเราก็ใช้เทปอัดบนเครื่องบินให้เขาฟังตลอดเพื่อไม่ให้เขาตื่น”

นอกจากนี้ ตลอดระยะเวลาที่อยู่บนเครื่องก็มีสัตวแพทย์และผู้เชี่ยวชาญจากจีนซึ่งตามมาสมทบที่ประเทศไทยจะเดินทางไปด้วย และจะดูแลทุกๆ 15 นาที

“เราจะมีเอกสารจากการบินไทย เทียบกับ FedEx ยืนยันว่าสิ่งที่เราทำมีความปลอดภัย เราได้สอบถามทุกฝ่ายมาแล้ว เกรงว่าเอกสารท่าอากาศยานเขามีมาให้แล้ว”

ส่วนกรณีที่มีการรวบรวมรายชื่อคัดค้าน เขายืนยันหนักแน่นว่า หลินปิงจะเดินทางด้วยกำหนดการเดิมอย่างแน่นอน โดยตอนนี้ทุกกระบวนการได้เตรียมพร้อมไว้หมดแล้ว

“วันนี้เราพร้อมที่จะส่งหลินปิงแล้ว สิ่งที่ทุกคนพูดมาจากความรักและความเป็นห่วงหลินปิง ผมเห็นว่าเป็นเรื่องดีที่จะช่วยกันตรวจสอบทำงานแล้วเสนอข้อแนะนำมาเพื่อใช้ในการปรับปรุงการทำงาน”

กำไรกับสวนสัตว์

ปฏิเสธไม่ได้ว่าการดำรงอยู่ของสวนสัตว์จำเป็นต้องใช้เงิน ดังนั้น สิ่งที่เกิดขึ้นกับครอบครัวแพนด้าหรือแม้แต่ตัวหลินปิงเองที่ทำให้เกิดกระแสมีผู้คนให้ความสนใจจนทำให้สวนสัตว์เชียงใหม่มีกำไรขึ้นมาหลังจากขาดทุนมาตลอด ดร.สิงห์ทอง เผยว่า ตัวกำไรหลายอย่างมีตัวเลขที่ไม่ได้มากมายอะไร หากเฉลี่ยโดยรวมกับสวนสัตว์แห่งอื่นในเครือข่ายขององค์การสวนสัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ที่มีอยู่ถึง 5 แห่ง

“เราไม่ได้มองหลินปิงเรื่องกำไรหรือขาดทุนเพราะงบส่วนหนึ่งมันเป็นเรื่องที่เราได้เจรจาทำข้อตกลงกับจีนเป็นเรื่องของการอนุรักษ์สัตว์ ทำโครงการวิจัยเรื่องของแพนด้า อันนี้เป็นเรื่องของทางวิชาการ แล้วตัวหลินปิงเราคำนึงว่า เขาเป็นทูตสัมพันธไมตรีความสัมพันธ์พี่น้องไทย - จีนมากกว่าที่ผ่านมาทางจีนก็ได้มีการลดค่าใช้จ่ายให้กับเราซึ่งเป็นประเทศเดียวที่ได้”

ขณะที่ในมุมของ โรเจอร์ โลหะนันท์ นายกสมาคมพิทักษ์สัตว์ เผยถึงหลักการว่า ไม่เห็นด้วยกับการนำสัตว์ต่างด้าวมาหารายได้ในประเทศไทย ไม่ว่าจะชนิดใดก็ตาม

“แต่เราก็เข้าใจว่า องค์การสวนสัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ได้งบประมาณน้อย เขาต้องหารายได้เอง ต้องแข่งกับสวนสัตว์เอกชนคณะที่รัฐบาลไม่ได้ให้งบประมาณเขาเพียงพอต่อการบริหาร เขาก็ต้องหารายได้ ฉะนั้น อะไรก็ตามที่เขาทำมันก็เพื่อหารายได้เสริมมารองรับสวนสัตว์ทั้ง 8 แห่งของเขาด้วย”

ทั้งนี้ กรณีที่ผ่านมาก็มีโครงการที่จะนำหมีโพลาหรือหมีขั่วโลกมาไว้ที่สวนสัตว์เชียงใหม่แต่ก็ถูกคัดค้านแล้วก็ยกเลิกไปในที่สุด เขาเผยอีกว่า ต้องให้ความเป็นธรรมกับทุกฝ่ายแม้ว่าโดยหลักการแล้วจะไม่ควรนำสัตว์เข้ามา หรือนำสัตว์ออกนอกประเทศไปหาเงินก็ตาม

ในส่วนประเด็นของการจัดแพกเกจทัวร์พร้อมหลินปิง เขาอธิบายว่า ต้องแยกให้ชัดเจนระหว่างหลักการกับสิ่งที่เกิดขึ้น

“คือในเมื่อเอามาแล้วก็ต้องมองที่สวัสดิภาพสัตว์ไม่ว่าจะจัดทัวร์หรือไม่ ถ้าสิ่งนั้นไม่กระทบต่อสวัสดิภาพของสัตว์ก็คงต้องอนุโลมไป อย่างกรณีทัวร์ผมคิดว่า ถ้ามองโลกในแง่ดี 1. ต้องเข้าใจก่อนว่าสวนสัตว์ต้องการหารายได้เสริมเพราะงบไม่พอ ฉะนั้น ก็มองว่าอาจจะทิ้งทวน ไหนๆ จะไปก็หารายได้หน่อย และเชื่อว่า ทัวร์ลักษณะนี้แฟนพันธุ์แท้ไปด้วย อย่างน้อยเขาก็คงต้องระวังไม่ให้เกิดความผิดพลาด มันน่าจะเป็นหลักประกันเพิ่มว่าคนที่เกี่ยวข้องจะให้ความสำคัญกับสิ่งที่เกิดขึ้น”

อย่างไรก็ตาม กับประเด็นร้อนแรงของการโอนย้ายสวนสัตว์เชียงใหม่ให้ไปอยู่ในสังกัดของ สำนักงานพัฒนาพิงคนคร (องค์การมหาชน) ซึ่งอยู่ในการดูแลของสำนักนายกรัฐมนตรี ซึ่งที่ผ่านมาองค์การดังกล่าวเป็นผู้ดูแลสวนสัตว์เชียงใหม่ไนท์ซาฟารีที่มีการบริหารงานที่เป็นปัญหาอยู่

“ไม่เห็นด้วยครับ เท่าที่ทราบสวนสัตว์ในเครือข่ายขององค์การสวนสัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์เขาก็บริหารดีอยู่แล้วด้วยงบประมาณที่จำกัด แต่เชียงใหม่ไนท์ซาฟารีต่างหากที่รัฐตั้งองค์กรพิเศษขึ้นมาดูแล้วเราไม่เห็นด้วยกับตรงนี้ เพราะเป็นที่กันดีในกลุ่มนักอนุรักษ์ว่าเชียงใหม่ ไนท์ ซาฟารี มีมาตรฐานสวนสัตว์ที่ไม่ดีมาตั้งแต่แรก”

สิ่งที่เกิดขึ้นเท่ากับเป็นการนำสวนสัตว์ที่มีการบริหารงานที่ดีอยู่แล้วโอนให้กับหน่วยงานที่บริหารงานไม่ดี เขามองว่าจะกลายเป็นปัญหาในระยะยาวได้ เขาเผยถึงอุทาหรณ์จากกรณีเชียงใหม่ไนท์ซาฟารีว่า มีการแก้แบบแปลนลดสเป็กทำให้มีสัตว์ล้มตาย

การโอนย้ายที่กำลังจะเกิดขึ้นนี้ หากให้เดาเขามองว่า องค์การดังกล่าวอาจประสบกับภาวะขาดทุนจนไปไม่รอด จึงต้องการรายได้จากสวนสัตว์เชียงใหม่เพราะมีการบริหารจัดการที่ดี ทั้งนี้ เขาเผยว่า ที่สวนสัตว์ในเครือขององค์กรสวนสัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ดีขึ้นช่วงหลังๆ เพราะมีพิสิษฐ์ ณ พัทลุง ซึ่งเป็นเอ็นจีโอนักอนุรักษ์เข้าไปบริหารและปรับปรุงแผนงานใหม่

“สวนสัตว์ขององค์การสวนสัตว์ในพระบรมราชูปถัมภ์เลยดีขึ้น เพราะเน้นเรื่องของสวัสดิภาพสัตว์มากขึ้น มันก็จะสะท้อนออกมาในรูปแบบของความชื่นชมในภาพสาธารณะ ฉะนั้น ตอนนี้เขาปรับให้เรียบร้อย จะไปโอนย้ายให้นักการเมือง รองนายกฯมันก็จะเป็นการบริหารโดยภาคการเมืองซึ่งทำให้เกิดความไม่โปร่งใสขึ้น แล้วก็ไม่คำนึงถึงสวัสดิภาพสัตว์”

….

แม้มุมหนึ่งสวนสัตว์จะเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่บรรจุไว้ด้วยสัตว์อันหลากหลายและยังเป็นแหล่งความรู้ให้กับผู้คน หากแต่อีกมุมในเชิงธุรกิจสวนสัตว์ก็จำเป็นจะต้องอยู่ให้รอดแม้จะไม่หวังผลกำไร ทว่า กับปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นหลินปิง ท้ายที่สุดแล้ว ผลประโยชน์ของกระแสความรักความผูกพันของคนไทยกับหมีแพนด้าที่เกิดขึ้น สิ่งที่ทุกคนจะต้องติดตามก็คือใครจะเป็นผู้ได้ประโยชน์ และประโยชน์เหล่านั้นได้มาโดยคำนึงถึงสวัสดิภาพของสัตว์เหล่านั้นหรือไม่?
ข่าวโดย ASTV ผู้จัดการ LIVE