เลี้ยงด้วยใจ...รักให้เป็น

“สัตว์เลี้ยง” ถูกตีความออกไปต่างๆ นานาถึงประโยชน์และภาระที่ต้องรับผิดชอบดูแล ด้วยหลายสาเหตุที่ทำให้หลายคนปัดภาระการเลี้ยงดูให้กับสังคมและเกิดปัญหาสัตว์จรจัดจำนวนมาก แต่ในวันนี้มีคำแนะนำดีๆ จากคุณอนุพันธ์ บุญชื่น ผู้คร่ำหวอดในวงการสัตว์เลี้ยงมานานกว่า 10 ปี ถึงการทำความเข้าใจ เลือกและเลี้ยงสัตว์ให้เหมาะสมกับชีวิตคนเมือง

สำหรับสุนัขมีหลักเกณฑ์ง่ายๆ ในการเลือกสายพันธุ์คือ ต้องศึกษาตัวเอง สิ่งแวดล้อม คนรอบตัว คนในครอบครัวก่อนว่ารักสุนัขหรือไม่ เมื่อไม่ได้รักก็อาจจะไล่ ไม่สนใจ หรือแกล้ง แต่ถ้าสำรวจแล้วรัก ตกลงให้เลี้ยง ก็อย่าเลือกสายพันธุ์สุนัขที่ชอบเพียงอย่างเดียว ต้องดูความเหมาะสมของพื้นที่และสถานที่เลี้ยงด้วย

ลองเลือกสายพันธุ์ที่ชอบมาสัก 3-4 พันธุ์ที่ชอบ แล้วดูว่าพันธุ์ไหนเหมาะสม เช่นถ้าเป็นครอบครัวใหญ่ มีบริเวณบ้านมาก ก็สามารถเลี้ยงพันธุ์ใหญ่ได้ แต่ถ้าอยู่เป็นคอนโดหรือมีบริเวณน้อยควรจะเลือกสุนัขพันธุ์เล็กที่ต้องแน่ใจว่าปากไม่เปราะ เพื่อไม่ให้รบกวนคนอื่น

ดังนั้น ควรยึดเอาสภาพแวดล้อมเป็นหลัก หากเกิดเป็นปัญหารบกวนเพื่อนบ้านก็ไม่สามารถนำไปปล่อยหรือละทิ้งได้ สุนัขเป็นสิ่งมีชีวิตจิตใจไม่ใช่สิ่งของ เพราะฉะนั้นถ้าเลือกให้ลงตัวแต่แรกก็จะไม่มีปัญหาในระยะยาว

ในกรณีพันธุ์ใหญ่ต้องดูด้วยว่าเลี้ยงไว้เป็นเพื่อนหรือเฝ้าบ้าน ถ้าเฝ้าบ้านจะเลี้ยงโกลเด้นก็ไม่เหมาะ ด้วยนิสัยขี้เล่นและเป็นมิตรหากโจรมาก็อาจจะไปกับโจร สายพันธุ์ที่ควรเลี้ยงอาจจะเป็นรอตไวเลอร์ บางแก้วหรือพันธุ์ไทยหลังอาน ซึ่งมีนิสัยหวง ดูแลบ้านได้ แต่หากครอบครัวมีเด็กเล็ก คนชรา ก็ไม่เหมาะสมที่จะเลี้ยงพันธุ์ดุ แล้วจึงคิดว่าจะหาซื้อได้ที่ไหน ซึ่งแนะนำให้ซื้อที่ฟาร์มจะดีที่สุด เพราะในปัจจุบันนี้มี “หมาปลอม” เยอะมาก คือพันธุ์ผสมระหว่างพันธุ์แท้ต่างสายพันธุ์ มีราคาถูก แต่พอโตขึ้นลักษณะรูปร่างจะเพี้ยนไป

สำหรับคนมีปัจจัย 4 ในการดำรงชีพ แต่สำหรับสัตว์เลี้ยงแล้วมีมากกว่านั้น เพราะเลี้ยงสุนัขเหมือนเลี้ยงเด็กตลอดเวลา ต้องเล่นด้วย ดูแลหาอาหารมาให้ตลอด ซึ่งต้องยอมรับว่าสุนัขที่เลี้ยงนั้นเหมือนคน 100%แล้ว และสำหรับคนไทยทุกวันนี้ก็นิยมเลี้ยงสุนัขมากและมีแนวโน้มมากขึ้นด้วย

เรื่องการแบ่งเวลาให้กับสัตว์เลี้ยงในสังคมที่เร่งรีบและคนส่วนใหญ่ยุ่งกับการทำงาน ควรเลี้ยงสุนัขให้เข้ากับชีวิตประจำวัน คนส่วนใหญ่แบ่งเวลาโดยยึดสุนัขเป็นหลัก เช่นการกำหนดเวลาให้อาหาร พาไปเดินเล่น สุนัขไม่ได้กำหนดเวลาแน่นอนอย่างคน เพียงทำให้เป็นกิจวัตรสุนัขสามารถปรับตัวได้ เพราะฉะนั้นการกำหนดเวลาควรเอาผู้เลี้ยงเป็นหลัก โดยต้องฝึกให้สุนัขอยู่ตัวเดียวได้ อย่าเอาใจหรือ “โอ๋” มากจนเกินไป

ส่วนอาหารที่ดีที่สุดคืออาหารเม็ด อย่าให้อาหารเปียกหรืออาหารคนเด็ดขาด เพราะอาหารเม็ดสามารถคำนวณปริมาณแครอลี่ สารอาหารที่สุนัขต้องการในแต่ละวันได้ ทำให้ไม่มีปัญหาเรื่องอ้วนหรือขาดสารอาหาร แต่ถ้าเราให้อาหารเหมือนคน จะมีสารอาหารที่สุนัขต้องการไม่ครบ รวมทั้งเกิดปัญหาสุขภาพตามมา ปัญหาที่พบคือคนไทยมักคิดว่าสุนัขกินอาหารเม็ดแล้วไม่อิ่ม เป็นความรู้สึกของคนเลี้ยงเอง จึงให้ข้าวเป็นอาหารหลัก ซึ่งถ้าเป็นไปได้ก็ควรปลูกฝังให้แต่อาหารเม็ด

คนส่วนใหญ่จะชอบสร้างเงื่อนไขให้กับสุนัขทำให้เกิดปัญหาสุนัขไม่ยอมกินอาหารเม็ด ให้แล้วไม่กิน เจ้าของจะกระวนกระวายจนต้องไปหาอย่างอื่นมาให้แทน เป็นการสร้างเงื่อนไขให้สุนัขเรียนรู้ว่าถ้าปฏิเสธอะไร แล้วจะได้อะไร ทำให้สุนัขกลายเป็นนาย

การแก้ไขคือหากวางไว้แล้วไม่กินให้เก็บ โดยไม่ต้องให้อะไรทดแทนทั้งสิ้น สุนัขก็จะเรียนรู้ว่าถ้าปฏิเสธอีกจะต้องอด เมื่อถึงจุดๆ หนึ่งก็จะกิน เพราะไม่มีสุนัขที่ไหนยอมอดตาย คนเลี้ยงต้องพยายามแข็งใจ ควรเลี้ยงแบบเจ้าของเป็นจ่าฝูงไม่ใช่ให้สุนัขเป็นนาย ส่วนขนมแท่งของสุนัขควรให้เป็นรางวัลหรือสร้างเงื่อนไขในการฝึกนั่นเอง

การเลี้ยงสุนัขหากเลี้ยงอย่างมีความรู้มีทิศทางก็จะไม่เกิดปัญหา แต่ปัญหาส่วนใหญ่เกิดจากตัวคนเลี้ยงเองที่ไม่สร้างระเบียบไว้ตั้งแต่แรก หรือเป็นการเลี้ยงโดยไม่ได้ตั้งใจ รวมทั้งปัญหาเรื่องสุขภาพ เลี้ยงแบบปล่อยเกินไป สุดท้ายคือปัญหาการเลี้ยงจากกระแสแฟชั่น มีภาพยนตร์ที่สัตว์แสดงนำ ก็จะกระตุ้นให้พันธุ์นั้นขายดี แต่พอเบื่อกับภาระการเลี้ยงดูก็อยากเลิกเลี้ยงแต่ทำไม่ได้ ซึ่งแก้ไขกันด้วยการให้คนอื่นเลี้ยงต่อหรือแย่กว่านั้นคือนำไปปล่อย

“สัตว์เลี้ยงเกิดมาเพื่อรักเจ้าของ เกิดมาเพื่อให้ความสุขแก่มนุษย์ เพราะฉะนั้นเจ้าของต้องมองว่าเขาเป็นสมาชิกในครอบครัว”