ปรัชญาการทำงานแบบ “เจแปนเวย์” ผ่านมุมมองของผู้บริหารชาวไทย ซึ่งผ่านประสบการณ์ทำงานกับชาวญี่ปุ่นมานานกว่า 10 ปี...โดย ดร.ธนศักดิ์ วหาวิศาล ที่ปรึกษาคณะกรรมการบริหาร บริษัทอิเดมิตสึ อพอลโล (ประเทศไทย) จำกัด
ตอนที่ 29
ในวัฒนธรรมญี่ปุ่น คำว่า “礼儀 (れいぎ | Reigi)” แปลว่า “มารยาท” แต่ไม่ใช่เพียงมารยาทในเชิงกายภาพ เช่น การโค้ง การยิ้ม หรือการใช้คำสุภาพ Reigi คือการเคารพผู้อื่นอย่างลึกซึ้งผ่านกาย วาจา และใจ มันไม่ใช่เพียงกฎระเบียบทางสังคม แต่คือ “ภาษาที่ไร้เสียง” ซึ่งบอกกับคนตรงหน้าอย่างเงียบ ๆ ว่า
“ผมเห็นคุณค่าในตัวคุณ”
ผมเคยมีประสบการณ์ที่น่าประทับใจระหว่างร่วมงานกับบริษัทญี่ปุ่นแห่งหนึ่ง หลังการประชุม ผมเดินออกจากห้องพร้อมผู้บริหารระดับสูงของญี่ปุ่น ผมสังเกตว่าเขาโค้งตัวให้พนักงานต้อนรับ ทั้งที่เขาเป็นผู้บริหารระดับสูงสุดของบริษัท และพนักงานคนนั้นเพิ่งเข้าทำงานได้ไม่นาน
เมื่อเรานั่งรถกลับ ผมจึงถามเขาอย่างสุภาพว่า “ท่านรู้จักพนักงานคนนั้นหรือครับ?”
เขายิ้ม และตอบเพียงว่า “ไม่ครับ…แต่เขาเฝ้ารอเราตั้งแต่ก่อนประชุมจะเริ่ม และยืนส่งเราจนสุดสายตา เขาทำหน้าที่ของเขาดี…ผมก็ต้องตอบด้วย Reigi”
Reigi จึงไม่ใช่แค่ “สิ่งที่ควรทำ” แต่คือการ “มอบเกียรติกลับไป” ไม่ว่าจะอยู่ในตำแหน่งใด ในห้องประชุมของญี่ปุ่น Reigi ยังสะท้อนผ่านการไม่พูดแทรก ไม่ตัดบท ไม่แสดงอารมณ์รุนแรง แม้จะไม่เห็นด้วย การนิ่ง…กลายเป็นภาษาที่บอกว่า “ฉันฟังอยู่” “ฉันให้เกียรติความเห็นคุณก่อนที่จะตอบกลับ”
Reigi ยังปรากฏในสิ่งเล็ก ๆ ที่เราอาจไม่ทันสังเกต เช่น การยื่นนามบัตรด้วยสองมือ การวางเอกสารโดยหันด้านที่อ่านง่ายไปทางอีกฝ่าย หรือแม้แต่การไม่ดูนาฬิกาขณะคนอื่นกำลังพูด รายละเอียดเล็ก ๆ เหล่านี้…ไม่ได้ถูกสอนผ่านตำรา แต่ฝังอยู่ในหัวใจของวัฒนธรรมที่เชื่อว่า “ความสุภาพไม่ทำให้ใครดูอ่อนแอ แต่มันคือความแข็งแกร่งที่คนไว้วางใจได้”
ผมเริ่มสอนเรื่อง Reigi ให้กับพนักงานรุ่นใหม่ในบริษัท ไม่ใช่แค่สอนวิธีไหว้ หรือใช้ภาษาสุภาพ แต่สอนให้ “เคารพ” คนอื่นในระดับที่เขารู้สึกได้ ไม่ใช่จากท่าทาง แต่จาก “เจตนา”
Reigi คือมารยาทที่เกิดจากใจ ไม่ใช่แค่กิริยา คนที่มีมารยาทที่ดี…อาจไม่ใช่คนที่ก้มหัวเก่ง แต่คือคนที่ใส่ใจในรายละเอียดเล็ก ๆ ที่ทำให้คนอื่น “รู้สึกมีคุณค่า” และในโลกที่เต็มไปด้วยความเร่งรีบ Reigi จึงเป็น “ความนุ่มนวล” ที่ยังคงยืนอยู่ได้…อย่างสง่างาม
“มารยาทที่แท้จริง คือการพูดให้เบาลง เพื่อฟังคนอื่นให้ชัดขึ้น และวางหัวใจให้ต่ำลง…เพื่อยกอีกคนให้สูงขึ้นโดยไม่ต้องพูดอะไร”
ตอนที่ 29
ในวัฒนธรรมญี่ปุ่น คำว่า “礼儀 (れいぎ | Reigi)” แปลว่า “มารยาท” แต่ไม่ใช่เพียงมารยาทในเชิงกายภาพ เช่น การโค้ง การยิ้ม หรือการใช้คำสุภาพ Reigi คือการเคารพผู้อื่นอย่างลึกซึ้งผ่านกาย วาจา และใจ มันไม่ใช่เพียงกฎระเบียบทางสังคม แต่คือ “ภาษาที่ไร้เสียง” ซึ่งบอกกับคนตรงหน้าอย่างเงียบ ๆ ว่า
“ผมเห็นคุณค่าในตัวคุณ”
ผมเคยมีประสบการณ์ที่น่าประทับใจระหว่างร่วมงานกับบริษัทญี่ปุ่นแห่งหนึ่ง หลังการประชุม ผมเดินออกจากห้องพร้อมผู้บริหารระดับสูงของญี่ปุ่น ผมสังเกตว่าเขาโค้งตัวให้พนักงานต้อนรับ ทั้งที่เขาเป็นผู้บริหารระดับสูงสุดของบริษัท และพนักงานคนนั้นเพิ่งเข้าทำงานได้ไม่นาน
เมื่อเรานั่งรถกลับ ผมจึงถามเขาอย่างสุภาพว่า “ท่านรู้จักพนักงานคนนั้นหรือครับ?”
เขายิ้ม และตอบเพียงว่า “ไม่ครับ…แต่เขาเฝ้ารอเราตั้งแต่ก่อนประชุมจะเริ่ม และยืนส่งเราจนสุดสายตา เขาทำหน้าที่ของเขาดี…ผมก็ต้องตอบด้วย Reigi”
Reigi จึงไม่ใช่แค่ “สิ่งที่ควรทำ” แต่คือการ “มอบเกียรติกลับไป” ไม่ว่าจะอยู่ในตำแหน่งใด ในห้องประชุมของญี่ปุ่น Reigi ยังสะท้อนผ่านการไม่พูดแทรก ไม่ตัดบท ไม่แสดงอารมณ์รุนแรง แม้จะไม่เห็นด้วย การนิ่ง…กลายเป็นภาษาที่บอกว่า “ฉันฟังอยู่” “ฉันให้เกียรติความเห็นคุณก่อนที่จะตอบกลับ”
Reigi ยังปรากฏในสิ่งเล็ก ๆ ที่เราอาจไม่ทันสังเกต เช่น การยื่นนามบัตรด้วยสองมือ การวางเอกสารโดยหันด้านที่อ่านง่ายไปทางอีกฝ่าย หรือแม้แต่การไม่ดูนาฬิกาขณะคนอื่นกำลังพูด รายละเอียดเล็ก ๆ เหล่านี้…ไม่ได้ถูกสอนผ่านตำรา แต่ฝังอยู่ในหัวใจของวัฒนธรรมที่เชื่อว่า “ความสุภาพไม่ทำให้ใครดูอ่อนแอ แต่มันคือความแข็งแกร่งที่คนไว้วางใจได้”
ผมเริ่มสอนเรื่อง Reigi ให้กับพนักงานรุ่นใหม่ในบริษัท ไม่ใช่แค่สอนวิธีไหว้ หรือใช้ภาษาสุภาพ แต่สอนให้ “เคารพ” คนอื่นในระดับที่เขารู้สึกได้ ไม่ใช่จากท่าทาง แต่จาก “เจตนา”
Reigi คือมารยาทที่เกิดจากใจ ไม่ใช่แค่กิริยา คนที่มีมารยาทที่ดี…อาจไม่ใช่คนที่ก้มหัวเก่ง แต่คือคนที่ใส่ใจในรายละเอียดเล็ก ๆ ที่ทำให้คนอื่น “รู้สึกมีคุณค่า” และในโลกที่เต็มไปด้วยความเร่งรีบ Reigi จึงเป็น “ความนุ่มนวล” ที่ยังคงยืนอยู่ได้…อย่างสง่างาม
“มารยาทที่แท้จริง คือการพูดให้เบาลง เพื่อฟังคนอื่นให้ชัดขึ้น และวางหัวใจให้ต่ำลง…เพื่อยกอีกคนให้สูงขึ้นโดยไม่ต้องพูดอะไร”