นิกเคอิ (23 ส.ค.) - ในการประชุมที่ไม่เป็นทางการระหว่างเจ้าหน้าที่ระดับสูงของญี่ปุ่นและจีน 2 คนเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว เน้นย้ำถึงความท้าทายที่ทั้ง 2 ประเทศเผชิญในการพยายามกระชับความสัมพันธ์ทวิภาคี โดยไม่ทำให้ความคิดเห็นของประชาชนลุกลาม
ทาเคโอะ อากิบะ ที่ปรึกษาด้านความมั่นคงแห่งชาติของญี่ปุ่น เดินทางมาโดยเครื่องบินเช่าเหมาลำไปยังเทียนจินในช่วงเช้าวันพุธที่ผ่านมา เพื่อพบกับหยาง เจียฉือ สมาชิกกรมการเมือง และผู้อำนวยการสำนักงานคณะกรรมการกิจการต่างประเทศ
ประเทศจีนได้กำหนดข้อจำกัดด้านโควิด-19 ที่เข้มงวดในกรุงปักกิ่ง และขณะนี้การจัดประชุมกับเจ้าหน้าที่ต่างประเทศจึงจะดำเนินการในเมืองอื่นๆ ทั่วประเทศแทน
อากิบะ และหยางใช้เวลาหารือร่วมกันประมาณ 7 ชั่วโมง รวมกับทานอาหารเย็นด้วย แต่ภาพถ่ายหลังการพูดคุย ไม่ได้เป็นทางการเพียงยืนเคียงข้างกันบนพื้นหลังธรรมดา ไม่มีธงชาติ หรือการจับมือยินดีหลังพบปะ จากนั้นจีนออกแถลงการณ์การประชุมในวันรุ่งขึ้น
2 สัปดาห์ก่อน จีนยกเลิกการประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศทวิภาคีกับญี่ปุ่นในกัมพูชา โดยกล่าวโทษแถลงการณ์ร่วมที่ออกโดยญี่ปุ่นและกลุ่ม 7 ประเทศอื่นๆ ที่วิพากษ์วิจารณ์จีนสำหรับการซ้อมรบที่จัดขึ้นใกล้กับไต้หวันเพื่อตอบโต้การเยือนเกาะของแนนซี เพโลซี ประธานสภาผู้แทนราษฎรสหรัฐฯ
แต่ถึงแม้จะมีความตึงเครียดและอุปสรรคด้านการเดินทางเข้าประเทศเพิ่มขึ้นเนื่องจากไวรัสโคโรนา แต่จีนยังยึดมั่นในแผนการที่จะให้หยางพบกับอากิบะ
จีนเรียกการประชุมครั้งนี้ว่าเป็นการเจรจาทางการเมืองระดับสูงครั้งที่ 9 ระหว่างทั้ง 2 ประเทศ เนื่องจากคณะกรรมการกิจการต่างประเทศของพรรคคอมมิวนิสต์จีนเป็นผู้ควบคุมการทูตของจีน หยาง ซึ่งเป็นหัวหน้าคณะจึงถือว่ามีตำแหน่งเหนือกว่า หวัง อี้ รัฐมนตรีต่างประเทศ
ในช่วงปี 2015 จีนเริ่มพิจารณาการพูดคุยในระดับที่ปรึกษาด้านความมั่นคงแห่งชาติของญี่ปุ่นว่าเป็นช่องทางการสื่อสารที่เชื่อถือได้กับผู้นำญี่ปุ่น เมื่อสมัย ชินโซ อาเบะ เป็นนายกรัฐมนตรี นอกจากนี้ ยังมองว่าตำแหน่งดังกล่าวมีความมั่นคงมากกว่ารัฐมนตรีต่างประเทศ ซึ่งสามารถถูกแทนที่ด้วยการปรับคณะรัฐมนตรีได้
โยชิมาสะ ฮายาชิ รัฐมนตรีต่างประเทศญี่ปุ่นกล่าวกับนิกเคอิในการให้สัมภาษณ์เมื่อวันศุกร์ว่า ญี่ปุ่นและจีนจะ "พิจารณาขั้นตอนเฉพาะ" ในการประชุมสุดยอด
ทั้งนี้ จีนมีความกระตือรือร้นที่จะรักษาความสัมพันธ์ของตนกับประเทศอื่นๆ ในโลก ขณะที่ประธานาธิบดีสี จิ้นผิง เตรียมดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีสมัยที่ 3 และต้องการตรวจสอบว่าญี่ปุ่นมีความฝักใฝ่กับสหรัฐฯ ในประเด็นไต้หวันมากเพียงใด
ในปลายเดือนกันยายนนี้ ญี่ปุ่นและจีนจะฉลองครบรอบ 50 ปีของการฟื้นฟูความสัมพันธ์ สี จิ้นผิง ประธานาธิบดีจีน ได้แสดงความเห็นหลายประการเกี่ยวกับความสำคัญของช่วงเวลานี้สำหรับความสัมพันธ์ทวิภาคี
สำนักข่าวซินหัว รายงานว่า สี จิ้นผิง ได้ส่งข้อความถึงนายกรัฐมนตรีฟุมิโอะ คิชิดะ ของญี่ปุ่นในวันจันทร์ที่ผ่านมา ขอให้เขาหายจากไวรัสโคโรน่าโดยเร็ว สี จิ้นผิง ยังได้พูดถึงวันครบรอบดังกล่าว และว่าเขาต้องการ "ส่งเสริมการสร้างความสัมพันธ์จีน-ญี่ปุ่นที่ตอบสนองความต้องการของยุคใหม่"
แต่สี จิ้นผิง ก็อาจได้รับผลกระทบจากการเมืองหากรัฐบาลของเขาเข้าหาญี่ปุ่นมากไป เพราะญี่ปุ่นยังคงเป็นประเด็นละเอียดอ่อนในจีน และรัฐบาลอาจเผชิญการตอบโต้จากนักการเมืองและสาธารณชนที่คั่งแค้น หากถูกมองว่าใกล้ชิดกับญี่ปุ่นมากเกินไป ภาพคู่จากการประชุมของอากิบะ และหยาง อย่างไรก็ต้องสะท้อนจุดยืนที่ขัดแย้งและมีระยะระหว่างกันของจีนต่อญี่ปุ่น
ความคิดเห็นของประชาชนในญี่ปุ่นก็เช่นกัน บางคนในญี่ปุ่นกังวลว่า คิชิดะ จะยอมจีน ภายหลังการเสียชีวิตของอาเบะ อดีตนายกรัฐมนตรีซึ่งได้ผลักดันให้ญี่ปุ่นมีแนวทางที่เข้มงวดยิ่งขึ้นกับจีน
การระบาดใหญ่ทำให้ ประธานาธิบดี สี จิ้นผิง ไม่ได้เดินทางไปต่างประเทศตั้งแต่เดือนมกราคม 2020 และมีการคาดเดาว่าเขาจะไม่เดินทางออกนอกประเทศไปไหน อาจจะจนถึงการประชุมสุดยอด Group of 20 ในอินโดนีเซียในเดือนพฤศจิกายน ซึ่งน่าสนใจว่าการประชุมระหว่าง สี จิ้นผิง และ คิชิดะ ในไม่กี่เดือนหน้านี้ จะเป็นการพบกันออนไลน์ หรือที่อินโดนิเซีย อย่างไรก็ตาม ความตึงเครียดรอบๆ ไต้หวัน ก็อาจส่งผลต่อการตัดสินใจได้เช่นกัน