รัฐบาลญี่ปุ่นยุติมาตรการผ่อนผันสำหรับชาวต่างชาติที่เดินทางกลับประเทศของตนเองไม่ได้เนื่องจากการระบาดของโรคโควิด-19 ขณะนี้แรงงานต่างชาติกลุ่มใหม่สามารถเดินทางเข้ามาทำงานที่ญี่ปุ่นได้แล้ว
ตั้งแต่ปี 2563 ที่เกิดการระบาดของโรคโควิด-19 สำนักงานตรวจคนเข้าเมืองญี่ปุ่นได้ผ่อนผันการบังคับใช้กฎหมาย โดยงดการจับกุม ส่งตัวกลับประเทศสำหรับชาวต่างชาติที่พำนักในญี่ปุ่นอย่างผิดกฎหมาย นอกจากนี้ ยังต่ออายุวีซ่า และอนุญาตให้ทำงานแบบไม่เต็มเวลาเพื่อให้พอมีรายได้เลี้ยงชีพ สำหรับผู้ที่มีวีซ่าประเภทที่โดยปกติจะไม่ได้รับอนุญาตให้ทำงานในญี่ปุ่น
ตั้งแต่วันที่ 31 พฤษภาคม กระทรวงยุติธรรมของญี่ปุ่นได้ยกเลิกมาตรการผ่อนผัน ทำให้ชาวต่างชาติที่อยู่ในญี่ปุ่นอย่างผิดกฎหมาย อยู่เกินอายุวีซ่า ทำงานผิดประเภทวีซ่า จะถูกดำเนินคดีและส่งตัวกลับประเทศ
การต่ออายุการอนุญาตให้พำนักในประเทศญี่ปุ่น และการอนุญาตให้ทำงานนอกประเภทวีซ่า ก็จะยุติลงเช่นกัน
รัฐมนตรียุติธรรมญี่ปุ่นระบุว่า แนวโน้มการระบาดของโรคโควิด-19 ลดลงอย่างต่อเนื่อง และรัฐบาลญี่ปุ่นได้อนุญาตให้แรงงานต่างชาติที่มีองค์กรรับรองอย่างถูกต้องทยอยเดินทางเข้าประเทศญี่ปุ่นได้แล้ว
แรงงานต่างชาติในญี่ปุ่นจำนวนมากถือวีซ่าประเภท “ผู้ฝึกงานทางเทคนิค” 技能実習 ซึ่งมีข้อจำกัดอย่างมาก เช่น ห้ามทำงานข้ามประเภท ห้ามเปลี่ยนนายจ้าง ก่อนการระบาดของโรคโควิด มีชาวต่างชาติทำงานในญี่ปุ่นด้วยวีซ่าประเภทนี้มากกว่า 400,000 คน โดยชาวเวียดนามมีสัดส่วนมากที่สุดกว่าร้อยละ 58 หรือกว่า 230,000 คน
ระบบนี้ถูกวิจารณ์ว่าเป็นช่องทางจัดหา “แรงงานราคาถูก” และมีการละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างกว้างขวาง มีกรณีข่มเหงรังแก ถูกทำร้ายร่างกายหลายครั้ง
ในช่วงการระบาดของโรคโควิด แรงงานต่างชาติจำนวนหนึ่งถูกนายจ้างลอยแพทอดทิ้ง จนต้องตกอยู่ในสภาพ “กลับไม่ได้ ไม่ไปถึง” หลายคนต้องเร่ร่อน บางคนเสียชีวิต โดยรัฐบาลญี่ปุ่นทำได้เพียงออกคำเตือน และใช้การลงโทษในเชิงการบริหาร เช่น ยกเลิกใบอนุญาตห้ามรับผู้ฝึกหัดชาวต่างชาตินาน 5 ปี มีเพียงไม่กี่กรณีที่มีการดำเนินคดีทางอาญา.
