ไปญี่ปุ่นต้องกินขนมปัง

คอลัมน์ “เรื่องเล่าสะใภ้ญี่ปุ่น” โดย “ซาระซัง”

สวัสดีค่ะเพื่อนผู้อ่านทุกท่าน เมื่อนึกถึงอาหารการกินของคนญี่ปุ่นแล้ว ภาพอาหารญี่ปุ่นหรือขนมแบบญี่ปุ่นดั้งเดิมคงผุดขึ้นมาก่อนเป็นอย่างแรก ๆ ในใจหลายคน ที่จริงคนญี่ปุ่นยังนิยมอาหารการกินแบบฝรั่งอย่างขนมปัง จนมีร้านขนมปังเลิศรสชื่อดังจำนวนมากอยู่ในท้องถิ่นต่าง ๆ ทั่วญี่ปุ่น และมีการผลิตขนมปังชนิดใหม่ ๆ ขึ้นมาให้ลิ้มลองกันอยู่เรื่อยเลยทีเดียว

เมื่อก่อนตอนไปเยี่ยมน้องที่อยู่เมืองโกเบ เธอบอกว่ามาโกเบอย่าพลาดกินขนมปังนะ อร่อยมาก ฉันขมวดคิ้ว มาญี่ปุ่นให้กินขนมปังเนี่ยนะ ? พออาศัยอยู่ญี่ปุ่นไปนานเข้า มีโอกาสได้ลิ้มลองขนมปังบ่อยขึ้นและหลายชนิดมากขึ้น ก็เลยชักจะติดใจขนมปังญี่ปุ่นเสียแล้ว ยิ่งพอย้ายไปอยู่อเมริกาไม่มีขนมปังแบบเดียวกับในญี่ปุ่น ก็ชักหงอยคิดถึงขนมปังญี่ปุ่นขึ้นมารำไร

เมืองที่บริโภคขนมปังมากที่สุดในญี่ปุ่น

ตอนแรกฉันนึกว่าคนโตเกียวน่าจะบริโภคขนมปังกันมากที่สุดในญี่ปุ่น เพราะใช้ชีวิตแบบเร่งรีบ เลยเน้นความง่ายและสะดวกรวดเร็ว อีกทั้งความเป็นเมืองหลวงก็น่าจะทำให้มีอะไรทันสมัยอยู่เรื่อย ๆ ขนมปังเองจึงน่าจะมีแบบใหม่ ๆ อยู่ตลอดเอาใจคนเมือง แต่กลับกลายเป็นว่าภูมิภาคที่บริโภคขนมปังกันมากที่สุดคือทางฝั่งตะวันตกของญี่ปุ่น ว่ากันว่าเป็นเพราะในยุคที่วัฒนธรรมการกินของฝรั่งเริ่มแพร่หลายในญี่ปุ่น ทางฝั่งตะวันตกเป็นฝ่ายอ้าแขนรับวัฒนธรรมการกินใหม่ ๆ ได้เร็วกว่า ขนมปังซึ่งเริ่มแพร่หลายตั้งแต่สมัยเมจิ (พ.ศ. 2411 - 2455) จึงเป็นหนึ่งในนั้นด้วย


เมืองที่ครองแชมป์บริโภคขนมปังแผ่นมากที่สุด และบริโภคขนมปังทุกชนิดรวมกันมากที่สุดในญี่ปุ่น คือ เมืองโกเบ จังหวัดเฮียวโงะ น่าจะเป็นเพราะว่าในยุคเมจิที่ขนมปังเป็นที่รู้จักในญี่ปุ่นนั้น ก็เริ่มแพร่หลายมาจากเมืองท่าอย่างเมืองโกเบนี่เอง ที่จริงเมืองโยโกฮามะก็เป็นเมืองท่าอีกแห่งหนึ่งที่เป็นศูนย์กลางความแพร่หลายของขนมปังในยุคนั้น แต่ในปัจจุบันไม่ได้บริโภคขนมปังมากเท่าเมืองโกเบ

ส่วนเมืองที่มีการซื้อและบริโภคขนมปังที่ไม่ใช่ขนมปังแผ่นสูงสุดในญี่ปุ่น คือเมืองเก่าอย่าง เกียวโต ใครเลยจะนึกว่าเกียวโตเต็มไปด้วยร้านขนมปังซึ่งเป็นอาหารการกินอย่างฝรั่ง ทั้งที่มีภาพลักษณ์เป็นเมืองที่อนุรักษ์ความเป็นญี่ปุ่นยิ่งกว่าที่ใด ๆ และเต็มไปด้วยร้านขนมญี่ปุ่นเก่าแก่ เรื่องนี้แม้แต่คนญี่ปุ่นเองยังแปลกใจ

แต่ไม่ต้องไปหาถึงฝั่งตะวันตกของญี่ปุ่น ขนมปังอร่อย ๆ ก็มีให้ลิ้มลองทั่วทุกภูมิภาค มีทั้งร้านขนมปังกิจการในครอบครัว หรือร้านใหญ่ที่มีสาขามากมาย อีกทั้งยังมีขายตามร้านสะดวกซื้อ ซูเปอร์มาร์เก็ต และในห้างด้วย ขนมปังชิ้นหนึ่ง ๆ ในญี่ปุ่นโดยทั่วไปราคาเฉลี่ยประมาณ 100-200 เยน ถือว่าไม่แพงเมื่อเทียบกับค่าครองชีพ


ถ้าเป็นร้านขนมปังของท้องถิ่นที่มีชื่อเสียงมักจะมีขนมปังสูตรพิเศษของตนเอง ร้านไหนขายดีมาก ๆ อาจมีคนมารอต่อแถวตั้งแต่ก่อนเปิดร้าน และหมดภายในไม่กี่นาที ส่วนขนมปังใส่ไส้ที่ขายตามร้านสะดวกซื้อนั้น แม้ราคามักจะถูก แต่ก็พออร่อยอยู่เหมือนกันและไม่ใช่ขนมปังเก่าเก็บ เท่าที่ฉันเคยสังเกตคือมักจะหมดอายุวันพรุ่งนี้หรือไม่ก็วันถัดไป แสดงว่าคงขายแค่ภายในวันสองวันหลังผลิตเท่านั้น จึงยังคงความสดใหม่ได้พอสมควร แต่บางแบบก็เก็บได้นานกว่านั้นนิดหน่อย

ขนมปังหวานและขนมปังเค็ม

คนญี่ปุ่นมักเรียกขนมปังแยกเป็นประเภท อย่างเช่น “โชะขุปัง” (食パン) ซึ่งหมายถึงขนมปังแผ่น “คาชิปัง” (菓子パン) หรือขนมปังรสหวาน / ไส้หวาน และ “โซไซปัง” (惣菜パン) แปลตรงตัวว่า “ขนมปังไส้กับข้าว / ขนมปังหน้ากับข้าว” หมายถึงขนมปังรสเค็ม / ไส้เค็มนั่นเอง บางทีก็เรียกขนมปังกับข้าวนี้ว่าเป็น “โจริปัง” (調理パン) ซึ่งเป็นคำทางการสำหรับแบ่งประเภทขนมปังชนิดนี้ นอกจากนี้ยังมีการแบ่งประเภทขนมปังออกเป็นชนิดอื่นอีก แต่ดูจะไม่นิยมพูดถึงกันเท่าไหร่ จึงขอละเว้นไว้นะคะ

สมัยที่ขนมปังเข้ามาในญี่ปุ่นใหม่ ๆ คนทำขนมปังกลัวว่าคนญี่ปุ่นจะไม่สนใจ เพราะคนญี่ปุ่นบริโภคข้าวสวยเป็นอาหารหลัก ก็เลยมีการคิดทำขนมปังใส่ไส้อาหารที่คนญี่ปุ่นคุ้นเคย เช่น ขนมปังไส้กับข้าวหรือขนมปังไส้ถั่วแดง เลยกลายเป็นขนมปังไส้เค็มและขนมปังไส้หวานที่เป็นเอกลักษณ์ของญี่ปุ่นขึ้นมา และยังได้รับความนิยมต่อเนื่องมาจนบัดนี้

ขนมปังรสหวานของญี่ปุ่นที่นิยมกัน ได้แก่ อันปัง (ขนมปังไส้ถั่วแดงหวาน) เมล่อนปัง (ขนมปังกลมผิวขรุขระทำเป็นลายตาราง) คปเปะปัง (ขนมปังยาวแบบขนมปังฮอทด็อก มักทามาการีนกับครีมหรือแยม บางทีก็ใส่ไส้กับข้าว) โคโรเนะ (ขนมปังรูปร่างคล้ายหอยสังข์ มักใส่ไส้ช็อกโกแลต) และมุชิปัง (เค้กนึ่ง)


สำหรับเมล่อนปังนั้นฉันเห็นในการ์ตูนญี่ปุ่นพูดถึงบ่อย พอเห็นครั้งแรกในร้านขนมปังก็เลยลองซื้อมาด้วยความตื่นเต้น ปรากฎว่าไม่ได้มีรสชาติหรือกลิ่นเมล่อน และไม่มีไส้ด้วย เป็นขนมปังแห้ง ๆ กรุบ ๆ หวาน ๆ แต่เดี๋ยวนี้ก็มีบางร้านปรับสูตร คือผสมเมล่อนเข้าไปด้วย หรือไม่ก็ใส่ช็อกโกแลตชิพเพิ่ม บ้างก็ใส่น้ำเชื่อมอื่น ๆ ผสมเข้าไป หรือใส่ไส้ครีม เป็นต้น

ส่วนขนมปังไส้เค็มที่นิยมกันในญี่ปุ่น ได้แก่ คาเรปัง (ขนมปังไส้แกง) ยากิโซบะปัง (ขนมปังฮอตด็อกใส่ยากิโซบะ) คัตสึซันโดะ (แซนวิชไส้หมูทอด) โซเซจิปัง (ขนมปังไส้กรอก) มีทพาย (พายไส้เนื้อ) เป็นต้น

ขนมปังไส้เค็มนั้น ชื่อก็บ่งบอกอยู่ว่าเป็นขนมปัง “ไส้กับข้าว” จึงไม่ได้มีรูปแบบตายตัว สามารถทำชนิดใหม่ ๆ ออกมาได้ไม่จำกัด ว่ากันว่าในญี่ปุ่นมีขนมปังไส้เค็มเกิดใหม่ขึ้นทุกวี่วันเลยทีเดียว เพราะร้านขนมปังหลายแห่งพยายามจะสร้างเอกลักษณ์ของร้านตัวเอง อีกทั้งบริษัทขนมปังเองก็คอยผลิตขนมปังแบบใหม่ ๆ ออกมาตีตลาดด้วย


เบเกอรี่ในอเมริกาไม่มีขนมปังแบบนี้

ด้วยความที่ฉันเห็นขนมปังไส้หวานหรือไส้เค็มวางขายในญี่ปุ่นและไทยจนเคยชิน ก็เลยคิดไปเองว่าขนมปังแบบนี้ก็คงมีในประเทศอื่น แต่พอมาอยู่อเมริกาไม่ค่อยเจอขนมปังใส่ไส้เลย เว้นแต่ถ้าไปร้านเบเกอรี่ญี่ปุ่นหรือร้านเบเกอรี่เกาหลี ถึงจะเจอขนมปังคล้ายกับที่เจอในญี่ปุ่น แต่ราคาแพงกว่าที่ญี่ปุ่นเท่าหนึ่ง

ส่วนเบเกอรี่ทั่วไปของอเมริกาเท่าที่เคยเจอ เขาจะขายเบเกิล ขนมปังโรลชนิดต่าง ๆ (ที่ก้อนกลม ๆ มักกรอบนอกนุ่มใน) ครัวซองชนิดต่าง ๆ แซนวิช มัฟฟิน สโคน คุกกี้ โดนัท เค้กผลไม้ บราวนี่ ได้บรรยากาศคนละแบบกับเบเกอรี่ญี่ปุ่น

เพื่อนชาวเกาหลีบอกฉันว่า ร้านเบเกอรี่ในนิวยอร์กที่ชื่อร้านเป็นภาษาฝรั่งเศสนั้น แท้จริงแล้วเป็นเบเกอรี่ของคนเกาหลี แรก ๆ ที่ทราบก็ตกใจเหมือนกันเพราะนึกว่าเป็นร้านของฝรั่งเศสเสียอีก จากนั้นมาฉันลองสังเกตดูก็พบว่าร้านเบเกอรี่เกาหลีมีขนมปังหลายอย่างที่เบเกอรี่ทั่วไปไม่มี กาแฟหรือชาเขาก็ทำรสชาติไม่เหมือนร้านของคนฝรั่ง อารมณ์คล้าย ๆ กาแฟไทย ชาเย็นบ้านเรา

มีเบเกอรี่เกาหลีอยู่ร้านหนึ่ง พอไปตั้งสาขาในย่านที่คนผิวขาวเยอะหน่อย เขาจะใช้พนักงานที่เป็นคนผิวขาวเป็นหลัก ฉันเคยเห็นพนักงานคนผิวดำอยู่บ้าง แต่ไม่เคยเจอพนักงานชาวเอเชียเลย ภายในร้านดูไฮโซ อีกทั้งสินค้าที่วางขายก็ไม่ค่อยเหมือนในสาขาที่อยู่ในย่านคนเอเชีย แต่ออกจะเน้นไปทางเบเกอรี่ที่คนอเมริกันนิยมกันมากกว่า เดาว่าลูกค้าคงคิดไม่ถึงว่าจริง ๆ แล้วเบเกอรี่ร้านนี้เป็นของคนเกาหลี ฉันเองเข้าไปแล้วเดินออกมา ยังมาดูหน้าร้านอีกรอบว่าใช่ร้านที่ฉันรู้จักจริงหรือนี่


ขอย้อนกลับมาที่ญี่ปุ่นอีกรอบนะคะ ได้ยินว่าคนต่างชาติที่ชอบขนมปังญี่ปุ่นก็มีเหมือนกัน เพียงแต่จะมองว่าขนมปังไส้เค็มของญี่ปุ่นนั้น “คิดได้ไง” แต่พอกินแล้วกลับเข้าท่า เช่น เอาเส้นยากิโซบะหรือเอาเนื้อสัตว์ชุบแป้งทอดมาใส่เป็นไส้ขนมปัง เป็นต้น
แถมเดี๋ยวนี้ยังมีขนมปังไส้เค็มแบบที่คนญี่ปุ่นเองก็นึกไม่ถึง ไม่ว่าจะเป็นแซนวิชไส้หมูผัดเปรี้ยวหวาน ขนมปังไส้ชิกุวะ ขนมปังไส้แกงใส่ไข่ยางมะตูม อีกทั้งยังมีร้านที่ให้เลือกไส้สำหรับใส่ขนมปังได้เอง โดยมีให้เลือกถึงเกือบ 60 ชนิดด้วยกัน ทำให้ลูกค้ารู้สึกว่าขนมปังใส่ไส้ธรรมดากลายเป็นอะไรที่น่าตื่นเต้นเพราะเลือกใส่ไส้ได้ตามชอบ แหม...เข้าใจคิดจริง ๆ

คนญี่ปุ่นชอบขนมปังกันถึงขนาดนี้ ไม่ทราบเหมือนกันว่ามาเมืองไทยแล้วจะชอบขนมปังอร่อย ๆ ของบ้านเราบ้างไหมนะคะ อย่างขนมปังเนยนมร้านชื่อดัง ขนมปังไส้เห็ด ขนมปังหมูหยอง ขนมปังทาน้ำพริกเผา อะไรอย่างนี้ บางอย่างก็อาจจะเป็นแบบที่คนญี่ปุ่นนึกในใจว่า “คิดได้ไง” แต่รับประทานแล้วอร่อยเหาะก็ได้

แล้วพบกันใหม่สัปดาห์หน้า สวัสดีค่ะ.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"ซาระซัง"  เธอเคยใช้ชีวิตอยู่ที่กรุงโตเกียวนานกว่า 5 ปี ปัจจุบันติดตามสามีไปทำงาน ณ สหรัฐอเมริกา ติดตามคอลัมน์ “เรื่องเล่าสะใภ้ญี่ปุ่น”ที่ MGR Online ทุกวันอาทิตย์.