เมืองโอซากาของญี่ปุ่นได้รับคัดเลือกเป็นเจ้าภาพจัดงานเวิลด์ เอ็กซ์โป 2025 การจัดงานใหญ่ครั้งนี้ไม่เพียงแต่เป็นแผนกระตุ้นเศรษฐกิจและดึงดูดนักท่องเที่ยว แต่ยังเป็นหมากเกมการเมืองของนายกฯ ชินโซ อาเบะ
บรรดาผู้บริหารของนครโอซากาดีใจสุดขีด เมื่อทราบผลว่าโอซากาเอาชนะเมืองเยคาเตรินบุร์กของรัสเซีย และกรุงบากูของอาเซอร์ไบจาน ในการลงคะแนนเสียงเพื่อคัดเลือกเจ้าภาพงานเวิลด์ เอ็กซ์โป 2025 ที่สำนักงานมหกรรมโลก หรือ บีไออี ในกรุงปารีสของฝรั่งเศส เมื่อวันศุกร์ที่ 23 พฤศจิกายน
"เวิลด์ เอ็กซ์โป" เป็นงานแสดงนวัตกรรมและวัฒนธรรมของประเทศต่าง ๆ มีประวัติศาสตร์การจัดงานมาตั้งแต่ปี 2394 จัดครั้งแรกที่กรุงลอนดอน สหราชอาณาจักร ในระยะเริ่มแรก งานเวิลด์ เอ็กซ์โปมีจุดมุ่งหมายเพียงเพื่อแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกันเท่านั้น ไม่ได้มีขนาดงานมโหฬารอย่างเช่นปัจจุบันนี้ แต่ในช่วงหลังงานเวิลด์ เอ็กซ์โปเปลี่ยนอย่างสิ้นเชิง แต่ละประเทศได้หันมามองงานเอ็กซ์โปเป็นเครื่องมือในการส่งเสริมภาพลักษณ์ของตนเองในระดับสากล โดยมีกำหนดจัดทุก 5 ปี
อย่างไรก็ตาม ประชาชนจำนวนมากกลับไม่รู้ว่าเวิลด์ เอ็กซ์โป คืองานอะไร? และการจัดงานแต่ละครั้งต้องใช้งบประมาณมหาศาล หลายครั้งแทบไม่เป็นที่รู้จักมากมายนัก ในรอบหลายปีมีเพียงในปี 2553ที่นครเซี่ยงไฮ้ของจีนเป็นเจ้าภาพเท่านั้นที่ถือว่าประสบความสำเร็จ การเป็นเจ้าภาพจัดงานจึงมีเสียงวิจารณ์ไม่น้อยว่าเป็นการ “ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ”
ทุ่มแสนล้านเยน เปิดกาสิโนถูกกฎหมายแห่งแรกในญี่ปุ่น
ผู้บริหารนครโอซากาวางแผนว่า สถานที่จัดงานที่อยู่ที่ เกาะยูเมะชิมะ เกาะเทียมในอ่าวโอซากา ซึ่งมีการถมทะเลพัฒนาที่ดินตั้งแต่ช่วงทศวรรษ 1970 เพื่อเป็นแหล่งธุรกิจใหม่ แต่เมื่อเผชิญกับวิกฤตเศรษฐกิจในช่วงทศวรรษ 1980 โครงการทั้งหมดจึงต้องถูกพับเก็บไว้ โดยทางนครโอซากาเคยจะนำพื้นที่นี้ออกใช้งานในการเสนอตัวเป็นเจ้าภาพกีฬาโอลิมปิกในปี 2008 แต่ก็ไม่ประสบความสำเร็จ
ทางการนครโอซากาประเมินว่าต้องใช้งบประมาณอีกกว่า 120,000 ล้านเยนเพื่อพัฒนาพื้นที่เกาะยูเมะชิมะ รองรับงานเวิลด์ เอ็กซ์โป 2025 และยังต้องใช้เงินอีกกว่า 70,000 ล้านเยนในโครงการที่เกี่ยวข้อง เช่น การขยายสะพานและเส้นทางรถไฟใต้ดินเพื่อเชื่อมเกาะ และแน่นอนว่าทั้งหมดคือภาษีของชาวนครโอซากา
รัฐบาลญี่ปุ่นและนครโอซาการะบุว่า งานเวิลด์ เอ็กซ์โปจะสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจราว 2 ล้านล้านเยน หากแต่ชาวโอซากาหลายคนตั้งคำถามว่านี่เป็นการ “สร้างวิมานในอากาศ” หรือไม่ ? เพราะไม่เห็นมีแผนงานที่ชัดเจน ไม่มีการรับฟังความเห็นจากประชาชน หลายคนกังวลเกี่ยวกับการก่อสร้างที่จะสร้างความอลหม่านให้กับเมือง ความคุ้มทุนในการสร้างรถไฟฟ้าไปยังพื้นที่ซึ่งแทบจะไม่มีผู้คน รวมทั้งผลกระทบจากบ่อนกาสิโนที่จะเปิดอย่างถูกกฎหมายเป็นครั้งแรกในรีสอร์ตครบวงจร ที่จะรองรับงานใหญ่นี้โดยเฉพาะ ชาวโอซากาบอกว่า กาสิโนจะทำให้มีคนติดการพนันมากขึ้น ขัดแย้งต่อแนวคิดหลักในการจัดงานเวิลด์ เอ็กซ์โป คือ “ชีวิตและสุขภาพ” หรือไม่?
“อาเบะ” ซื้อใจพันธมิตรท้องถิ่น หวังหนุนกฎหมายในรัฐสภา
นอกจากผลประโยชน์ด้านเศรษฐกิจที่ผู้นำญี่ปุ่นและผู้นำนครโอซากาคาดหวังการการเป็นเจ้าภาพงานเวิลด์ เอ็กซ์โปแล้ว เบื้องหลังการสนับสนุนอย่างเต็มตัวของนายชินโซ อาเบะ ในครั้งนี้ คือ การซื้อใจผู้นำพรรคนิปปอน อิชิน โนะ ไค ซึ่งเป็นผู้บริหารนครโอซากา และครองฐานเสียงสำคัญในพื้นที่โอซากาซึ่งพรรครัฐบาลของนายอาเบะไม่เคยเจาะได้
แหล่งข่าวในรัฐบาลญี่ปุ่นยืนยันว่า นายอาเบะสนับสนุนการเสนอตัวเป็นเจ้าภาพงานเวิลด์ เอ็กซ์โป เมื่อเขาพบกับผู้นำประเทศต่าง ๆ และยังเขียนจดหมายส่วนตัวของนายกรัฐมนตรี มอบให้เจ้าหน้าที่ของญี่ปุ่นนำไปมอบให้กับผู้แทนของประเทศต่าง ๆ เมื่อไปต่างประเทศด้วย
ถึงแม้พรรคนิปปอน อิชิน โนะ ไค จะเป็นฝ่ายค้านในรัฐสภา แต่นโยบายหลายเรื่องของทางพรรคตรงกับของพรรค LDP ซึ่งเป็นรัฐบาล นายอาเบะต้องการให้พรรคนิปปอน อิชิน โนะ ไค สนับสนุนร่างกฎหมายต่าง ๆ ในรัฐสภา เช่น ร่างแก้ไขกฎหมายคนเข้าเมืองเพื่อเปิดทางให้รับแรงงานต่างชาติมาทำงานในญี่ปุ่น รวมทั้งการเสนอแก้ไขรัฐธรรมนูญในอนาคตด้วย
ฝันหวานของความสำเร็จในอดีต?
งานเวิลด์ เอ็กซ์โป 2025 ถือเป็นครั้งที่ 2 ของเมืองโอซากาที่ได้เป็นเจ้าภาพ โดยครั้งก่อนหน้านี้คือในปี 2513 งานครั้งนั้นเป็นสัญลักษณ์แห่งความเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างสูงของญี่ปุ่นตอนนั้น มีประเทศเข้าร่วมงาน 77 ประเทศ ยอดผู้เข้าชมงานรวมตลอดครึ่งปี มีประมาณ 64 ล้านคน ซึ่งเป็นสถิติสูงสุดในประวัติศาสตร์การจัดเวิลด์ เอ็กซ์โป จนกระทั่งเวิลด์ เอ็กซ์โปที่นครเซี่ยงไฮ้เมื่อปี 2553 ทำลายสถิติลง
โอซากา เอ็กซ์โปครั้งแรกยังคงเป็นที่จดจำได้โดยคนญี่ปุ่นจำนวนมาก เพราะประสบความสำเร็จสูงสุดในด้านขนาดการจัดงานและอิทธิพลต่ออนาคต เทคโนโลยีใหม่ ๆ หลากหลายชนิดเปิดตัวในครั้งนั้น สาธารณูปโภคได้รับการปรับปรุงให้ดีขึ้นอย่างมากในครั้งนั้น
หากแต่ทุกวันนี้ ความสำเร็จในวันวานล้าสมัยไปแล้ว ขณะที่การเติบโตของญี่ปุ่นล่าช้าและถูกจำกัดอย่างมากด้วยปัจจัยหลายอย่าง เวิลด์ เอ็กซ์โป 2025 จะแสดงถึงโฉมใหม่ของญี่ปุ่นได้อย่างไร ให้คุ้มค่ากับเงินภาษีเป็นโจทย์ที่นักการเมืองที่ผลักดันโครงการนี้จำเป็นต้องตอบประชาชน.
