ประเทศญี่ปุ่นมี 4 ฤดูกาล ที่มีลักษณะของสภาพอากาศแตกต่างกันอย่างชัดเจน ซึ่งช่วงเดือน เดือนกรกฎาคม - สิงหาคม นี้ถือว่าเป็นช่วงฤดูร้อน ที่จะร้อนชื้นมาก ยิ่งเมืองที่อยู่ในวงล้อมของภูเขาจะยิ่งร้อนเหมือนอยู่ในแอ่งกะทะอย่างไรอย่างนั้น อุณหภูมิในฤดูร้อนจะเฉลี่ยสูงสุดอยู่ที่ประมาณ 33 องศา หรือมากกว่านี้ตามปัจจัยมีอาจมีผลต่อการเพิ่มของอุณหภูมิ เช่น ลมร้อนที่ปล่อยออกมานอกอาคารจากเครื่องปรับอากาศ ไม่มีฝนตก แต่ปีนี้เป็นอีกปีหนึ่งที่อุณหภูมิสูงมาก บางจังหวัดถูกพยากรณ์ว่าอาจจะมีอุณหภูมิวิ่งไปสูงแตะ 40 องศาก็เป็นไปได้
ซึ่งอากาศในฤดูร้อนนั้นจะร้อนอบอ้าวและร้อนจัดในหลายพื้นที่ทั้งกลางวันและกลางคืน มีประกาศจากรัฐบาลให้ประชาชนรักษาและดูแลสุขภาพ ควรมีการดื่มน้ำให้เพียงพอไม่ว่าจะอยู่ในบ้านหรือนอกบ้านเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดโรคลมแดด ซึ่งหน้าร้อนแต่ละปีคร่าชีวิตคนญี่ปุ่นจากโรคลมแดดกันมาก
อนึ่งถ้าพูดถึงฤดูร้อน คนญี่ปุ่นมีวิธีเลือกทานอาหารที่ช่วยปรับสมดุลของร่างกาย และอาหารที่เหมาะกับหน้าร้อน เพราะตอนนี้เริ่มร้อนมากๆ แล้ว ไอร้อนแผ่กระจาย เดินไปไหนมาไหนก็ร้อนทำให้สูญเสียเหงื่อและพลังงานมาก การเลือกทานอาหารก็ยาก นึกไม่ออกว่าจะทานอะไรดี อาหารสำหรับหน้าร้อน (Preserved version ) หรือดินเนอร์ในวันที่อากาศร้อนๆ หรือการเลือกเมนูกลางวันก็แสนยากเย็น แต่คงจะอยากทานอะไรที่ง่ายๆ สบายๆ หรืออาหารอะไรที่ปรุงง่ายๆ ทานง่ายๆ ก็คงจะที่สุด วันนี้จะแนะนำอาหารที่คนญี่ปุ่นอยากรับประทานในหน้าร้อนนี้
1. 冷やし中華 Hiyashi Chuka หรือบะหมี่เย็นแบบญี่ปุ่น เมนูคล้ายอาหารจีน แต่ประยุกต์ให้ถูกปากแบบรสชาติญี่ปุ่นๆ
บะหมี่เย็นแบบญี่ปุ่น หรือ Hiyashi Chuka หรือจะเรียกว่าบะหมี่เย็นทรงเครื่อง ก็น่าจะได้ ดั้งเดิมแล้วเป็นอาหารที่ได้รับอิทธิพลมาจากจีน แต่คนญี่ปุ่นเอามาประยุกต์ปรับเปลี่ยนรสชาติให้ถูกปาก และได้รับความนิยมชื่นชอบมากสำหรับคนทั่วไปเหมาะสำหรับรับประทานในวันที่มีอากาศร้อนๆ เพราะนอกจากหาทานได้ง่ายตามร้านอาหารประเภทราเมน และอาหารทั่วไปตามสถานนีรถไฟแล้ว ยังสามารถซื้อผลิตภัณฑ์มาทำได้เองอย่างง่ายดาย หรือจะซื้อแบบสำเร็จก็มีวางขายด้วย แค่มีเส้นหมี่ลวก และแช่น้ำเย็น ปรุงรสด้วยเครื่องเคียงที่ทานเบาๆ ส่วนผสมก็หาง่ายๆ มีในตู้เย็นอยู่แล้ว ไม่ว่าจะเป็น น้ำสะอาด, โชหยุ (ซีอิ้วญี่ปุ่น) , น้ำตาลทราย, น้ำส้มสายชู, ขิง, น้ำมันงา, คาราชิ (มัสตาร์ดญี่ปุ่น)
มีตัวอย่างสูตรการปรุงรสง่ายๆ คือ
นำเครื่องปรุงรสใส่หม้อตั้งไฟอ่อนๆ ต้มพอเดือด พร้อมไปกับการคนส่วนผสมทุกอย่างให้ละลายเข้ากันและชิมรสตามชอบ ที่จริงแล้วควรออกรสเปรี้ยว เค็ม ตัดหวานนิดหน่อย เพื่อนำไปราดบนเส้นบะหมี่ที่เตรียมเอาไว้พร้อมเสิร์ฟ
ส่วนเครื่องทรงที่จะจัดวางโรยหน้าบะหมี่ เช่น แตงกวาญี่ปุ่นล้างสะอาด หั่นซอยเป็นเส้นๆ , มะเขือเทศล้างสะอาดหั่นขวางลูกและอาจจะหั่นขนาดเดียวกับแตงกวา, ไข่ที่ทอดบาง ๆ หั่นเป็นเส้นฝอยๆ นอกจากนั้นอาจจะทีเนื้อไก่ลวกสุกฉีกเป็นเส้นๆ ,ไข่ต้ม , โรยงาขาวหรือสาหร่ายทะเลได้ตามชอบ
2. そうめん Somen หรือโซเมน
คิดว่าหลายๆ คนน่าจะรู้จักโซเมน Somen เพราะคล้ายขนมจีนของเมืองไทย โซเมนเป็นอาหารประเภทเส้นที่ทำจากแป้งสาลี โดยวิธีการทำเส้นโซเมนนั้นคล้ายๆ กับอุด้ง แต่เส้นจะเล็กกว่า การนวดแป้งโซเมนผสมกับนํ้าและเกลือ แล้วดึงแป้งให้เป็นเส้นยาว คล้ายๆ กับการทำบะหมี่ แต่เส้นโซเมนจะมีขนาดเล็กมาก เส้นโซเมนจะมีความนุ่มเหนียว สามารถซื้อเส้นโซเมนแบบสำเร็จรูปได้จากซุปเปอร์มาเก็ตทั่วไป นำมาต้มในน้ำเดือดไม่กี่นาทีก็พร้อมทาน
ในช่วงหน้าร้อนที่ญี่ปุ่นโซเมนที่แช่เย็นถือเป็นอาหารยอดฮิตอีกอย่างหนึ่งที่นิยมทำกันในครอบครัว ลวกเส้นโซเมนให้นุ่ม เหนียว แช่ในน้ำเย็นๆ เสิร์ฟกับนํ้าจิ้มรสชาติทซึยุ Mentsuyu อร่อยและช่วยคลายร้อนได้เป็นอย่างดี
ส่วนโซเมนเย็นที่ปล่อยไหลมาตามรางไม้ไผ่ เรียกว่า Nagashi Somen ถือเป็นอีกหนึ่งไฮไลท์ของเมนูอาหารในช่วงฤดูร้อนญี่ปุ่นเลยทีเดียว เมื่อทางร้าน เทเส้นโซเมนให้ไหลมาตามรางไม้ไผ่ลูกค้าก็จะใช้ตะเกียบคีบเส้นลงมาใส่จานของตัวเอง หรือคีบเส้นเข้าปากเลย นอกจากอร่อยคลายร้อนแล้วยังทำให้เกิดความสนุกสนานต่อบรรยากาศบนโต๊ะอาหารได้ และการรับประทานได้เป็นอย่างดี
นอกจากนี้อาหารประเภทเส้นอื่นๆ ก็จะเลือกรับประทานแบบเย็น เพื่อให้ร่างกายสดชื่นและไม่เผ็ดร้อนจนเหงื่อตก อาหารประเภทเส้นที่ทานเย็นอื่นๆ เช่น ひやむぎ Hiyamugi หรือ Cold noodles วางบะหมี่บนน้ำแข็งกันเลยทีเดียว ความต่างของ Somen กับ Hiyamugi อยู่ที่ความหนาของเส้นเท่านั้นเอง , 冷製パスタ Cold pasta พลาสต้าเย็น , サラダうどん Salad Udon หรือสลัดอุด้ง , โซบะเย็น ざるそば Zarusoba
อาหารประเภทเส้น ส่วนใหญ่จะนิยมรับประทานแบบเย็นและเครื่องเคียงทุกอย่างเป็นของเย็นทั้งหมด
3. 寿司 Sushi, 刺し身 Sashimi
อาหารประจำชาติญี่ปุ่นที่รับประทานได้ทุกเวลาและทุกฤดูกาล ซูชิ 寿司 Sushi หรือข้าวปั้นหน้าปลาสด ข้าวปั้นมีส่วนผสมของน้ำส้มสายชูญี่ปุ่นสำหรับทำซูชิหน้าที่วางบนข้าวปั้นนอกจากปลาสดแล้ว อาจจะมีกุ้ง เนื้อ หรือไข่หวาน อาหารทะเลต่างๆ ก็ได้
ส่วนซาชิมิ 刺し身 Sashimi หรือเมนูปลาดิบ เช่น ปลาทะเลที่หั่นหรือแล่สดๆ อาหารทะเลสด แล้วรับประทานควบคู่กับเครื่องปรุงรสอย่างโซยุ และเครื่องเคียงต่างๆ เช่น วาซาบิ ขิงดอง หัวไชเท้าขูดเส้น ใบชิโสะ เลม่อน เป็นต้น ซาชิมิจะเป็นการรับประทานเนื้อปลาสดๆ อาหารทะเลสด โดยไม่มีข้าวปั้น
ทั้งซูชิและซาชิมิ จะให้ความรู้สึกว่าเป็นอาหารเพื่อสุขภาพ ไม่ร้อนเพราะทานเย็นอยู่แล้วจึงเหมาะมากที่จะเลือกหามาทานในฤดูร้อนเช่นนี้
นอกจากนั้น ฤดูร้อนเช่นนี้ ขนมเบาๆ และไอศกรีมก็เป็นที่นิยมมาก ไอศกรีมจึงขายดีมากสำหรับวันที่อากาศร้อนระอุเช่นนี้ อาหารอื่นๆ ที่เป็นที่นิยม อาทิเช่น
* ガリガリ君 Gari-Gari Kun ice candy เพราะยิ่งร้อน ยิ่งต้องทานไอศรีม ตัวนี้ทั้งสีสันและรสชาติสดใส มีผสมโซดา เด็กๆ มักจะซื้อทานตอนเลิกเรียนระหว่างที่เดินกลับบ้าน
* プリン Pudding แม้ว่าจะไม่ใช่หน้าร้อน แต่ Pudding เป็นอาหารที่ทานได้ตลอด คนญี่ปุ่นชอบรับประทานพุดดิ้งมาก ถือเป็นขนมหวานที่อร่อย อุดมไปด้วยครีม ไข่ ถูกปากมาก
* ผลไม้สำหรับฤดูร้อนต่างๆ ที่ต้องซื้อมารับประทาน ไม่ว่าจะเป็นแตงโม スイカ Watermelon หรือลูกพีช モモ Peace หรือข้าวโพดต้ม/ย่าง とうもろこし Corn
ซึ่งอากาศในฤดูร้อนนั้นจะร้อนอบอ้าวและร้อนจัดในหลายพื้นที่ทั้งกลางวันและกลางคืน มีประกาศจากรัฐบาลให้ประชาชนรักษาและดูแลสุขภาพ ควรมีการดื่มน้ำให้เพียงพอไม่ว่าจะอยู่ในบ้านหรือนอกบ้านเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดโรคลมแดด ซึ่งหน้าร้อนแต่ละปีคร่าชีวิตคนญี่ปุ่นจากโรคลมแดดกันมาก
อนึ่งถ้าพูดถึงฤดูร้อน คนญี่ปุ่นมีวิธีเลือกทานอาหารที่ช่วยปรับสมดุลของร่างกาย และอาหารที่เหมาะกับหน้าร้อน เพราะตอนนี้เริ่มร้อนมากๆ แล้ว ไอร้อนแผ่กระจาย เดินไปไหนมาไหนก็ร้อนทำให้สูญเสียเหงื่อและพลังงานมาก การเลือกทานอาหารก็ยาก นึกไม่ออกว่าจะทานอะไรดี อาหารสำหรับหน้าร้อน (Preserved version ) หรือดินเนอร์ในวันที่อากาศร้อนๆ หรือการเลือกเมนูกลางวันก็แสนยากเย็น แต่คงจะอยากทานอะไรที่ง่ายๆ สบายๆ หรืออาหารอะไรที่ปรุงง่ายๆ ทานง่ายๆ ก็คงจะที่สุด วันนี้จะแนะนำอาหารที่คนญี่ปุ่นอยากรับประทานในหน้าร้อนนี้
1. 冷やし中華 Hiyashi Chuka หรือบะหมี่เย็นแบบญี่ปุ่น เมนูคล้ายอาหารจีน แต่ประยุกต์ให้ถูกปากแบบรสชาติญี่ปุ่นๆ
บะหมี่เย็นแบบญี่ปุ่น หรือ Hiyashi Chuka หรือจะเรียกว่าบะหมี่เย็นทรงเครื่อง ก็น่าจะได้ ดั้งเดิมแล้วเป็นอาหารที่ได้รับอิทธิพลมาจากจีน แต่คนญี่ปุ่นเอามาประยุกต์ปรับเปลี่ยนรสชาติให้ถูกปาก และได้รับความนิยมชื่นชอบมากสำหรับคนทั่วไปเหมาะสำหรับรับประทานในวันที่มีอากาศร้อนๆ เพราะนอกจากหาทานได้ง่ายตามร้านอาหารประเภทราเมน และอาหารทั่วไปตามสถานนีรถไฟแล้ว ยังสามารถซื้อผลิตภัณฑ์มาทำได้เองอย่างง่ายดาย หรือจะซื้อแบบสำเร็จก็มีวางขายด้วย แค่มีเส้นหมี่ลวก และแช่น้ำเย็น ปรุงรสด้วยเครื่องเคียงที่ทานเบาๆ ส่วนผสมก็หาง่ายๆ มีในตู้เย็นอยู่แล้ว ไม่ว่าจะเป็น น้ำสะอาด, โชหยุ (ซีอิ้วญี่ปุ่น) , น้ำตาลทราย, น้ำส้มสายชู, ขิง, น้ำมันงา, คาราชิ (มัสตาร์ดญี่ปุ่น)
มีตัวอย่างสูตรการปรุงรสง่ายๆ คือ
นำเครื่องปรุงรสใส่หม้อตั้งไฟอ่อนๆ ต้มพอเดือด พร้อมไปกับการคนส่วนผสมทุกอย่างให้ละลายเข้ากันและชิมรสตามชอบ ที่จริงแล้วควรออกรสเปรี้ยว เค็ม ตัดหวานนิดหน่อย เพื่อนำไปราดบนเส้นบะหมี่ที่เตรียมเอาไว้พร้อมเสิร์ฟ
ส่วนเครื่องทรงที่จะจัดวางโรยหน้าบะหมี่ เช่น แตงกวาญี่ปุ่นล้างสะอาด หั่นซอยเป็นเส้นๆ , มะเขือเทศล้างสะอาดหั่นขวางลูกและอาจจะหั่นขนาดเดียวกับแตงกวา, ไข่ที่ทอดบาง ๆ หั่นเป็นเส้นฝอยๆ นอกจากนั้นอาจจะทีเนื้อไก่ลวกสุกฉีกเป็นเส้นๆ ,ไข่ต้ม , โรยงาขาวหรือสาหร่ายทะเลได้ตามชอบ
2. そうめん Somen หรือโซเมน
คิดว่าหลายๆ คนน่าจะรู้จักโซเมน Somen เพราะคล้ายขนมจีนของเมืองไทย โซเมนเป็นอาหารประเภทเส้นที่ทำจากแป้งสาลี โดยวิธีการทำเส้นโซเมนนั้นคล้ายๆ กับอุด้ง แต่เส้นจะเล็กกว่า การนวดแป้งโซเมนผสมกับนํ้าและเกลือ แล้วดึงแป้งให้เป็นเส้นยาว คล้ายๆ กับการทำบะหมี่ แต่เส้นโซเมนจะมีขนาดเล็กมาก เส้นโซเมนจะมีความนุ่มเหนียว สามารถซื้อเส้นโซเมนแบบสำเร็จรูปได้จากซุปเปอร์มาเก็ตทั่วไป นำมาต้มในน้ำเดือดไม่กี่นาทีก็พร้อมทาน
ในช่วงหน้าร้อนที่ญี่ปุ่นโซเมนที่แช่เย็นถือเป็นอาหารยอดฮิตอีกอย่างหนึ่งที่นิยมทำกันในครอบครัว ลวกเส้นโซเมนให้นุ่ม เหนียว แช่ในน้ำเย็นๆ เสิร์ฟกับนํ้าจิ้มรสชาติทซึยุ Mentsuyu อร่อยและช่วยคลายร้อนได้เป็นอย่างดี
ส่วนโซเมนเย็นที่ปล่อยไหลมาตามรางไม้ไผ่ เรียกว่า Nagashi Somen ถือเป็นอีกหนึ่งไฮไลท์ของเมนูอาหารในช่วงฤดูร้อนญี่ปุ่นเลยทีเดียว เมื่อทางร้าน เทเส้นโซเมนให้ไหลมาตามรางไม้ไผ่ลูกค้าก็จะใช้ตะเกียบคีบเส้นลงมาใส่จานของตัวเอง หรือคีบเส้นเข้าปากเลย นอกจากอร่อยคลายร้อนแล้วยังทำให้เกิดความสนุกสนานต่อบรรยากาศบนโต๊ะอาหารได้ และการรับประทานได้เป็นอย่างดี
นอกจากนี้อาหารประเภทเส้นอื่นๆ ก็จะเลือกรับประทานแบบเย็น เพื่อให้ร่างกายสดชื่นและไม่เผ็ดร้อนจนเหงื่อตก อาหารประเภทเส้นที่ทานเย็นอื่นๆ เช่น ひやむぎ Hiyamugi หรือ Cold noodles วางบะหมี่บนน้ำแข็งกันเลยทีเดียว ความต่างของ Somen กับ Hiyamugi อยู่ที่ความหนาของเส้นเท่านั้นเอง , 冷製パスタ Cold pasta พลาสต้าเย็น , サラダうどん Salad Udon หรือสลัดอุด้ง , โซบะเย็น ざるそば Zarusoba
อาหารประเภทเส้น ส่วนใหญ่จะนิยมรับประทานแบบเย็นและเครื่องเคียงทุกอย่างเป็นของเย็นทั้งหมด
3. 寿司 Sushi, 刺し身 Sashimi
อาหารประจำชาติญี่ปุ่นที่รับประทานได้ทุกเวลาและทุกฤดูกาล ซูชิ 寿司 Sushi หรือข้าวปั้นหน้าปลาสด ข้าวปั้นมีส่วนผสมของน้ำส้มสายชูญี่ปุ่นสำหรับทำซูชิหน้าที่วางบนข้าวปั้นนอกจากปลาสดแล้ว อาจจะมีกุ้ง เนื้อ หรือไข่หวาน อาหารทะเลต่างๆ ก็ได้
ส่วนซาชิมิ 刺し身 Sashimi หรือเมนูปลาดิบ เช่น ปลาทะเลที่หั่นหรือแล่สดๆ อาหารทะเลสด แล้วรับประทานควบคู่กับเครื่องปรุงรสอย่างโซยุ และเครื่องเคียงต่างๆ เช่น วาซาบิ ขิงดอง หัวไชเท้าขูดเส้น ใบชิโสะ เลม่อน เป็นต้น ซาชิมิจะเป็นการรับประทานเนื้อปลาสดๆ อาหารทะเลสด โดยไม่มีข้าวปั้น
ทั้งซูชิและซาชิมิ จะให้ความรู้สึกว่าเป็นอาหารเพื่อสุขภาพ ไม่ร้อนเพราะทานเย็นอยู่แล้วจึงเหมาะมากที่จะเลือกหามาทานในฤดูร้อนเช่นนี้
นอกจากนั้น ฤดูร้อนเช่นนี้ ขนมเบาๆ และไอศกรีมก็เป็นที่นิยมมาก ไอศกรีมจึงขายดีมากสำหรับวันที่อากาศร้อนระอุเช่นนี้ อาหารอื่นๆ ที่เป็นที่นิยม อาทิเช่น
* ガリガリ君 Gari-Gari Kun ice candy เพราะยิ่งร้อน ยิ่งต้องทานไอศรีม ตัวนี้ทั้งสีสันและรสชาติสดใส มีผสมโซดา เด็กๆ มักจะซื้อทานตอนเลิกเรียนระหว่างที่เดินกลับบ้าน
* プリン Pudding แม้ว่าจะไม่ใช่หน้าร้อน แต่ Pudding เป็นอาหารที่ทานได้ตลอด คนญี่ปุ่นชอบรับประทานพุดดิ้งมาก ถือเป็นขนมหวานที่อร่อย อุดมไปด้วยครีม ไข่ ถูกปากมาก
* ผลไม้สำหรับฤดูร้อนต่างๆ ที่ต้องซื้อมารับประทาน ไม่ว่าจะเป็นแตงโม スイカ Watermelon หรือลูกพีช モモ Peace หรือข้าวโพดต้ม/ย่าง とうもろこし Corn
