“เซโรงัง” ยาแก้ท้องเสียที่ขายดีที่สุดในญี่ปุ่น และเป็นที่นิยมในหลายประเทศทั้งจีน ไต้หวัน ชาติอาเซียน รวมทั้งประเทศไทย ยาตำรับนี้มีต้นกำเนิดจากยาสารพัดประโยชน์ที่ใช้ในกองทัพญี่ปุ่นสมัยสงคราม และชื่อเดิมของ “เซโรงัง” ก็แปลว่า “ยาพิชิตรัสเซีย”
เพจที่ใช้ชื่อว่า "บูรพาไม่แพ้" ได้บอกเล่าเรื่องราวของ “เซโรงัง” ยาแก้ท้องเสียชื่อดังของญี่ปุ่น โดยระบุว่ายาเม็ดสีดำ กลิ่นรุนแรง เพราะมีส่วนประกอบหลักคือ น้ำมันสน (เป็นน้ำมันสกัดจากไม้สน ไม่ใช่น้ำมันสนที่ใช้ในอุตสาหกรรมซึ่งบริโภคไม่ได้) คิดค้นขึ้นโดย “มิชิโทะโมะ โทซุกะ” แพทย์ประจำกองทัพญี่ปุ่นในช่วงสงครามปี 1903 เพื่อรักษาโรคท้องร่วงของเหล่าทหารที่เกิดจากอาหารและน้ำในสมรภูมิต่างแดน ยาชนิดนี้ไม่เพียงช่วยบรรเทาอาการท้องร่วง อาหารและน้ำเป็นพิษ ความผิดปกติของลำไส้ แต่ยังสามารถบรรเทาอาการปวดฟันด้วย จึงถูกจัดให้เป็นยาสามัญประจำกองทัพญี่ปุ่น
กองทัพญี่ปุ่นในช่วงนั้นถึงกับเชื่อว่า ยานี้เป็นยาวิเศษ รักษาสารพัดโรครวมทั้งวัณโรคและโรคเหน็บชา ซึ่งไม่เป็นความจริงแต่อย่างใด ทหารญี่ปุ่นถูกสั่งให้ทานยานี้เป็นประจำ แต่กลิ่นที่รุนแรงของยาทำให้ทหารจำนวนไม่น้อยพะอืดพะอม ทางกองทัพจึงใช้เสียงแตรซึ่งจะเป่าตอนรวมพลทานอาหารเป็นสัญญาณให้ทหารกลืนยาโดยพร้อมเพรียงกัน พร้อมอ้างว่าการทานยานี้เป็นพระประสงค์ของสมเด็จพระจักรพรรดิ ต่อมาเสียงแตรนี้ได้ถูกใช้ในโฆษณาของ “เซโรงัง” และสัญลักษณ์แตรก็ถูกใช้เป็นเครื่องหมายการค้าของยาที่ผลิตโดยบริษัทไทโคของญี่ปุ่น
ยาชนิดนี้มีส่วนทำให้ทหารญี่ปุ่นไม่ล้มป่วยในสนามรบ และยกพลไปทั่วเอเชียและยุโรป จนบริษัทยาต่าง ๆ แข่งกันผลิตอย่างแพร่หลาย และใช้ชื่อทางการตลาดว่า “เซโรงัง” 征露丸 ซึ่งมีความหมายว่า “ยาพิชิตรัสเซีย”
หลังสงครามสิ้นสุด “เซโรงัง” เปลี่ยนบทบาทจากยาประจำกองทัพมาเป็นยาสามัญประจำบ้านทั้งในญี่ปุ่นและอีกหลายประเทศอดีตสมรภูมิ ทุกวันนี้นักท่องเที่ยวชาวจีนและไต้หวันยังนิยมซื้อ “เซโรงัง” ติดไม้ติดมือกลับไป และเมื่อกองกำลังป้องกันตนเองของญี่ปุ่นต้องไปปฏิบัติภารกิจในต่างแดนร่วมกับสหประชาชาติ “เซโรงัง” ก็ยังถูกแจกจ่ายให้เหล่าเจ้าหน้าที่ทั้งหลาย
อย่างไรก็ตาม เพื่อความเหมาะสม ตัวอักษรคันจิที่ใช้ในชื่อยาได้ถูกเปลี่ยนจาก 征 ที่แปลว่า “พิชิต” เป็น 正 ที่แปลว่า “ตรง” แต่ยังอ่านออกเสียงว่า “เซโรงัง” เหมือนเดิม
30 บริษัทยาเปิดศึกชิงชื่อ “เซโรงัง”
ชื่อเสียงของ “เซโรงัง” ทำให้บริษัทยาน้อยใหญ่ของญี่ปุ่นผลิตยาตำรับเดียวกันออกมาอย่างแพร่หลาย โดยบริษัทไทโคอ้างว่าเป็นผู้ใช้ชื่อ “เซโรงัง” ในทางการตลาดเป็นรายแรก และได้ยื่นจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าในปี 1954 แต่บริษัทยาอื่น ๆ อีกกว่า 30 แห่งยื่นคัดค้าน
ศึกชิงชื่อ “เซโรงัง” ฟ้องร้องกันตั้งแต่ศาลช้นต้นจนถึงศาลสูงแห่งญี่ปุ่น จนปี 1974 ศาลสูงได้มีคำพิพากษาว่า ชื่อ “เซโรงัง” ได้กลายเป็นชื่อสามัญที่รู้จักกันทั่วไปแล้ว ไม่สามารถจดทะเบียนเป็นเครื่องหมายการค้า บริษัทต่าง ๆ จึงสามารถใช้ชื่อ “เซโรงัง” ได้โดยไม่ถือเป็นการละเมิดทรัพย์สินทางปัญญา ทุกวันนี้ในญี่ปุ่นจึงมียา “เซโรงัง” ที่ผลิตโดยหลากหลายบริษัท โดยมีตำรับยาและรูปร่างหน้าตาแทบจะไม่แตกต่างกัน
ในสมัยสงคราม “เซโรงัง” คือ “ยาพิชิตรัสเซีย” และอาจเป็นส่วนหนึ่งของความเจ็บช้ำของหลายประเทศในสมรภูมิ แต่ทุกวันนี้ “เซโรงัง” ได้ข้ามผ่านจากสงครามสู่สันติภาพ และกลายเป็นยาสามัญประจำบ้านที่ “พิชิตโรค” ให้กับผู้คนจำนวนมาก.
