นักวิชาการญี่ปุ่น ประเมินว่า จีนจะมีบทบาทในการขับเคลื่อนระบบเศรษฐกิจทุนนิยมของโลก แทนที่สหรัฐฯซึ่งว่าที่ประธานาธิบดี โดนัลด์ ทรัมป์ ผลักดันนโยบายปกป้องการค้า
“โลกกำลังเผชิญกับความไม่แน่นอนที่มากขึ้น เช่น การก่อการร้ายและวิกฤตผู้อพยพ ทว่า ไม่ควรโทษโลกาภิวัตน์ว่าเป็นต้นเหตุของทุกปัญหา รวมทั้งวิกฤตการเงินโลกด้วย”
“นโยบายปกป้องการค้าและการโดดเดี่ยวตัวเองจะไม่เกิดประโยชน์กับทุกฝ่าย”
“ประเทศใหญ่พึงปฏิบัติต่อประเทศที่เล็กกว่าอย่างเท่าเทียม ไม่ใช่วางอำนาจบาตรใหญ่หรือบังคับขู่เข็ญ”
หากไม่บอกว่านี่คือสุนทรพจน์ของประธานาธิบดี สี จิ้นผิง แห่งจีน บนเวทีประชุมเวทีเศรษฐกิจโลกที่เมืองดาวอส ของสวิตเซอร์แลนด์ คงจะแยกไม่ออกว่าถ้อยคำเหล่านี้ล้วนเป็นแนวทางที่ประเทศทุนนิยมอย่างสหรัฐฯ และยุโรป ยึดถือ และป่าวประกาศมาตลอด แต่ทุกวันนี้ดูเหมือนว่าจีน ซึ่งปกครองด้วยระบอบคอมมิวนิสต์กลับเชิดชูวิถีทางเศรษฐกิจแบบทุนนิยมเต็มตัว
ประธานาธิบดี สี จิ้นผิง เป็นผู้นำจีนคนแรกที่เข้าร่วมการประชุมประจำปีที่เมืองดาวอส พร้อมกล่าวส่งเสริมการค้าเสรีและคัดค้านการปกป้องการค้า สวนทางกับผู้นำโลกทุนนิยมอย่างสหรัฐอเมริกา ที่กำลังจะอยู่ภายใต้การนำของว่าที่ประธานาธิบดี โดนัลด์ ทรัมป์
นักวิชาการชาวญี่ปุ่นระบุกับสถานีโทรทัศน์ NHK ว่า ประธานาธิบดี สี จิ้นผิง แห่งจีนกำลังตอบโต้นโยบาย “อเมริกาต้องมาก่อน” ของนายโดนัลด์ ทรัมป์ และน่าจะได้เห็นความขัดแย้งระหว่างประเทศมหาอำนาจทั้งสองประเทศนี้
จีนพยายามจะแผ่อิทธิพลต่อบรรดาประเทศที่เศรษฐกิจใหม่ และประเทศที่อุดมด้วยทรัพยากรธรรมชาติ ในขณะที่เศรษฐกิจของสหรัฐฯ และยุโรป กำลังถดถอย บทบาทของจีนในการเป็นผู้นำสร้างพันธมิตรทางเศรษฐกิจท่ามกลางโลกาภิวัตน์จะเด่นชัดยิ่งขึ้น
อย่างไรก็ตาม เศรษฐกิจจีนในปัจจุบันไม่ได้เติบโตอย่างแข็งแกร่ง ภาคที่มีการเติบโตได้แก่ ธุรกรรมและการชำระเงินทางอินเทอร์เน็ต แต่จีนประสบความล้มเหลวในการแก้ปัญหาการสร้างโรงงานเกินความจำเป็นในกลุ่มอุตสาหกรรมหนัก เช่น ผลิตภัณฑ์จากเหล็กและน้ำมัน เป้าหมายที่แท้จริงของจีนในการส่งเสริมการค้าเสรี ก็คือ ช่วยเหลือเศรษฐกิจโลกเพื่อปกป้องเศรษฐกิจของตนเอง
นอกจากนี้ จีนหวังที่จะสร้างการเติบโตในด้านใหม่ๆ โดยขยายเขตการค้าเสรีควบคู่ไปกับการทำให้มาตรฐานของจีนกลายเป็นมาตรฐานของโลก ชิ้นส่วน และการผลิตโทรศัพท์มือถือทั่วโลกล้วนแต่ผลิตที่เมืองจีน และจีนกำลังพยายามที่จะขยายไปถึงซอฟต์แวร์ เช่น บริการที่เกี่ยวข้องกับอินเทอร์เน็ตอีกด้วย
นักวิชาการชาวญี่ปุ่น วิเคราะห์ว่า วันนี้จีนและสหรัฐฯ เหมือนจะสลับบทบาทกันเล่น จีนจะพิสูจน์ว่าตนเองสามารถเล่นตามกติกาทุนนิยมได้อย่างชำนาญ และจะค่อยๆ เรียกร้องให้มีกฎเกณฑ์ที่เป็นประโยชน์กับตนเอง ขณะที่รัฐบาลของนายทรัมป์จะตอบโต้เพื่อปกป้องประโยชน์ของสหรัฐฯ เช่นเดียวกัน
สถานการณ์เช่นนี้ทำให้ญี่ปุ่นต้องเผชิญกับความเสี่ยง โดยเฉพาะรัฐบาลของนายกฯ ชินโซ อะเบะ ที่ยืนยันนโยบายเคียงข้างสหรัฐฯ ทั้งๆ ที่ นายโดนัลด์ ทรัมป์ ประกาศอย่างชัดเจนว่า จะให้สหรัฐฯถอนตัวออกจากความตกลงหุ้นส่วนยุทธศาสตร์ทางเศรษฐกิจแห่งภาคพื้นแปซิฟิก หรือ TPP ในวันแรกที่ทำหน้าที่ประธานาธิบดีสหรัฐฯ
