เอเอฟพี - เวียดนามเตือนว่าการไร้ความสามารถของชาติเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่จะผนึกกำลังแนวร่วมต่อต้านการเสริมแสนยานุภาพทางทหารของปักกิ่งในทะเลจีนใต้ เป็นบททดสอบของกลุ่มในการเผชิญต่อความท้าทายด้านความมั่นคงที่ยิ่งใหญ่ที่สุด
ความเห็นจากหนึ่งประเทศสำคัญที่อ้างสิทธิในน่านน้ำพิพาทมีขึ้น เมื่อนักการทูตจาก 10 ชาติสมาชิกได้พบกันในลาวเพื่อประชุมหารือกันเป็นครั้งแรกนับตั้งแต่ศาลอนุญาโตตุลาการถาวรมีคำตัดสินปฏิเสธการอ้างกรรมสิทธิของจีนเหนือดินแดนจำนวนมากในน่านน้ำยุทธศาสตร์ดังกล่าว
หลังการหารือของบรรดารัฐมนตรีต่างประเทศที่ติดขัดวานนี้ (24) กระทรวงการต่างประเทศของเวียดนาม ได้ออกคำแถลงในช่วงค่ำเตือนว่า ทะเลจีนใต้ได้กลายเป็นกรณีทดสอบความเป็นเอกภาพ และบทบาทสำคัญของอาเซียน
“รัฐมนตรีหลายคนเน้นย้ำในบริบทนี้ อาเซียนควรส่งเสริมความสามัคคี ความเป็นเอกภาพ และบทบาทสำคัญ” คำแถลงระบุ
บรรดานักการทูตได้พบหารือรอบใหม่ตามคำร้องของลาวในเช้าวันนี้ (25)
รัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศของอินโดนีเซีย ได้แสดงความเห็นในเชิงบวกว่า คำแถลงจะได้รับความเห็นชอบร่วมกัน
กัมพูชา พันธมิตรใกล้ชิดของปักกิ่งถูกกล่าวหาว่า ขัดขวางความพยายามของกลุ่มที่จะออกคำแถลงร่วมในการเรียกร้องให้ปักกิ่งปฏิบัติตามคำตัดสินของศาลอนุญาโตตุลาการถาวร
4 ชาติสมาชิกในอาเซียน คือ เวียดนาม ฟิลิปปินส์ มาเลเซีย และบรูไน ต่างก็อ้างสิทธิเหนือน่านน้ำบางส่วนของทะเลจีนใต้แข่งกับจีนเช่นกัน
สมาชิกส่วนใหญ่ของกลุ่มต้องการที่จะรักษาแรงกดดันต่อจีนเกี่ยวกับการสร้างเกาะเทียมของจีนในน่านน้ำแห่งนี้
แต่อาเซียนดำเนินตามธรรมเนียมของฉันทมติที่เห็นชอบร่วมกัน ซึ่งหมายความว่า หากชาติสมาชิกรายใดไม่เห็นด้วยต่อชาติอื่นๆ ก็สามารถใช้สิทธิยับยั้งได้ ทำให้กลุ่มไม่สามารถออกคำแถลงที่อ้างอิงถึงคำตัดสินของศาล หรือประเด็นความมั่นคงที่สำคัญของภูมิภาค
จีนถูกกล่าวหาว่า ผูกพันธมิตรกับชาติสมาชิกอาเซียนรายเล็กๆ เช่น ลาว และกัมพูชา ผ่านการให้ความช่วยเหลือและการค้า เพื่อแบ่งแยกความเป็นเอกภาพของอาเซียน
ภาวะทางตันที่กำลังเกิดขึ้นในนครหลวงเวียงจันทน์นำไปสู่ความวิตกว่าจะซ้ำรอยเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในการประชุมในกัมพูชาเมื่อปี 2555 ที่กลุ่มไม่สามารถออกคำแถลงร่วมได้เป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ของอาเซียนเพราะความขัดแย้งเกี่ยวกับประเด็นทะเลจีนใต้.