เมื่อคนใกล้ตัวป่วยด้วยโรคซึมเศร้า เราหลายคนอาจรู้สึกสับสน ไม่รู้จะทำอย่างไรดี เพราะความปรารถนาดีที่เรามี อาจกลายเป็นดาบสองคมที่ไปทำร้ายความรู้สึกของเขาโดยไม่ตั้งใจ
ชวนคุณมาทำความเข้าใจว่ามีคำพูดอะไรบ้างที่ไม่ควรใช้ เมื่อต้องเผชิญหน้ากับโรคซึมเศร้าของคนสำคัญ เพื่อที่เราจะได้ดูแลพวกเขาได้อย่างถูกต้องและเหมาะสมที่สุด
1. “คิดบวกเข้าไว้สิ” หรือ “ทำไมต้องเศร้าขนาดนี้”
การบอกให้ผู้ป่วย “คิดบวก” หรือ “ยิ้มเข้าไว้” เป็นประโยคที่ทำร้ายจิตใจมากที่สุด เพราะโรคซึมเศร้าไม่ใช่แค่ความรู้สึกเศร้าชั่วคราว แต่เป็นความเจ็บป่วยทางสมองที่ควบคุมไม่ได้ มันเหมือนกับการบอกคนเป็นไข้หวัดใหญ่ให้ “เลิกป่วย” ดังนั้น คำพูดเหล่านี้จึงเป็นการเพิกเฉยต่อความเจ็บปวดที่พวกเขากำลังเผชิญอยู่
2. “เดี๋ยวก็หายเอง” หรือ “แค่ออกไปเที่ยวบ้างก็ดีขึ้นแล้ว”
หลายคนมักคิดว่าโรคซึมเศร้าจะหายไปเองเมื่อเวลาผ่านไป หรือแค่เปลี่ยนบรรยากาศก็พอ แต่ความจริงแล้ว โรคนี้ต้องการการรักษาที่จริงจัง ไม่ว่าจะเป็นการบำบัดทางจิตหรือการใช้ยา การผลักดันให้เขา “ออกไปข้างนอก” หรือ “ทำกิจกรรม” อาจทำให้พวกเขารู้สึกกดดันและไร้ค่ามากขึ้นไปอีก
3. “อย่าคิดมากเลย”
ประโยคนี้อาจฟังดูเหมือนปลอบใจ แต่กลับเป็นการบอกให้เขารู้สึกว่าสิ่งที่เขากำลังคิดหรือรู้สึกอยู่นั้น “ไม่สำคัญ” และ “ไร้สาระ” ซึ่งจะยิ่งทำให้เขารู้สึกโดดเดี่ยวและไม่เป็นที่เข้าใจ การรับฟังอย่างตั้งใจโดยไม่ตัดสินจะช่วยให้เขารู้สึกว่ายังมีใครบางคนที่พร้อมจะอยู่เคียงข้าง
4. “คนอื่นลำบากกว่าเธอตั้งเยอะ”
การเปรียบเทียบปัญหาของเขาเข้ากับคนอื่นไม่ได้ช่วยให้เขารู้สึกดีขึ้นเลย ตรงกันข้าม มันจะยิ่งตอกย้ำความรู้สึกผิดและความละอายที่ว่า “ทำไมฉันถึงอ่อนแอขนาดนี้” ทุกความเจ็บปวดมีความเฉพาะตัว การยอมรับและเข้าใจความรู้สึกของเขาคือสิ่งสำคัญที่สุด
5. “เมื่อไหร่จะดีขึ้นซักที”
ความอดทนเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งในการดูแลผู้ป่วยโรคซึมเศร้า การตั้งคำถามว่า “เมื่อไหร่จะหาย” เป็นการเร่งรัดกระบวนการฟื้นตัวที่ต้องใช้เวลา และอาจทำให้ผู้ป่วยรู้สึกกดดันว่าเขากำลังเป็นภาระให้กับคนรอบข้าง
6. “คุณเป็นคนเห็นแก่ตัว”
โรคซึมเศร้าทำให้ผู้ป่วยสูญเสียพลังงานและความสนใจในสิ่งต่าง ๆ รวมถึงการปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น พวกเขาอาจจะหลีกเลี่ยงการเจอผู้คน หรือยกเลิกนัดกะทันหัน ซึ่งอาจทำให้คนรอบข้างรู้สึกโกรธหรือผิดหวัง แต่โปรดจำไว้ว่าพฤติกรรมเหล่านี้ไม่ได้เกิดจากความเห็นแก่ตัว แต่เกิดจากความเจ็บป่วยที่ควบคุมไม่ได้
7. “แค่หางานอดิเรกทำก็พอ”
การหาอะไรทำเป็นสิ่งที่ดี แต่ไม่ใช่ “ทางออก” ที่จะรักษาโรคซึมเศร้าได้ มันเหมือนกับการบอกให้คนเป็นโรคเบาหวานกินผลไม้เพื่อรักษาให้หายขาด ความเจ็บป่วยทางจิตใจจำเป็นต้องได้รับการรักษาจากผู้เชี่ยวชาญ ไม่ใช่แค่การหางานอดิเรกทำแก้เบื่อ
8. “ฉันเข้าใจความรู้สึกคุณนะ” (ถ้าคุณไม่เคยเป็น)
หากคุณไม่เคยเผชิญกับโรคซึมเศร้าโดยตรง การพูดว่า “ฉันเข้าใจ” อาจฟังดูไม่จริงใจและทำให้ผู้ป่วยรู้สึกว่าคุณกำลังพูดเพื่อหวังให้สถานการณ์ดีขึ้น การพูดว่า “ฉันอาจจะไม่ได้เข้าใจทั้งหมด แต่ฉันอยากจะรับฟังคุณนะ” จะช่วยสร้างความไว้วางใจได้มากกว่า
9. การให้คำแนะนำหรือสั่งสอนมากเกินไป
แทนที่จะบอกว่า “ควรทำอย่างนั้นอย่างนี้” ลองเปลี่ยนเป็นคำถามปลายเปิดที่ช่วยให้เขาได้ระบายความรู้สึกออกมา เช่น “วันนี้เป็นอย่างไรบ้าง” หรือ “มีอะไรที่ฉันช่วยได้ไหม” การเป็นผู้ฟังที่ดีจะทำให้เขารู้สึกปลอดภัยที่จะแบ่งปันความรู้สึกของตัวเอง
10. การตัดสินว่าอาการของเขา “ไม่ร้ายแรง”
อย่าลดทอนความสำคัญของอาการที่ผู้ป่วยแสดงออก การมองข้ามสัญญาณเตือน เช่น การพูดถึงความตายหรือการทำร้ายตัวเอง อาจนำไปสู่โศกนาฏกรรมที่ไม่คาดคิด หากคุณรู้สึกว่าอาการของเขารุนแรงขึ้น ควรแนะนำให้เขาไปพบแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญโดยเร็วที่สุด
การดูแลผู้ป่วยโรคซึมเศร้าต้องอาศัยความเข้าใจ ความอดทน และความเห็นอกเห็นใจอย่างแท้จริง การรู้ว่าสิ่งไหนที่ควรทำและไม่ควรทำ คำไหนควรพูดไม่ควรพูด จะช่วยให้คุณเป็นส่วนหนึ่งที่สร้างสรรค์และเป็นกำลังใจที่แข็งแกร่งให้กับพวกเขาได้
