เมื่อวันที่ ๖ กันยายน ๒๕๖๕ หม่อมราชวงศ์จิยากร อาภากร เสสะเวช ประธานกรรมการ มูลนิธิราชสกุลอาภากร ในพลเรือเอกพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ได้มอบหนังสือ “ตำราหมอพร เล่มที่ ๑ พระคัมภีร์อติสาระวรรค โบราณะกรรมแลปัจจุบันนะกรรม ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์”
การทำหนังสือครั้งนี้ เนื่องด้วยในวาระครบรอบ ๙๙ ปี แห่งวันสิ้นพระชนม์ของพลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ วันที่ ๑๙ พฤษภาคม ๒๕๖๕ “วันอาภากร” โดยมูลนิธิราชสกุลอาภากร ในพลเรือเอกพระเจ้าบรวมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ในฐานะ (หมอพร) ซึ่งเป็นตำรายาแผนไทย ที่พระองค์ทรงศึกษารวบรวมตำรายาพระคัมภีร์อติสาระวรรคฯ นิพนธ์ไว้ในรูปสมุดไทยขาว เขียนด้วยลายพระหัตถ์พร้อมรูปประกอบงดงาม มีคุณค่ายิ่ง
มูลนิธิฯ จึงร่วมกับกรมศิลปากร กองทัพเรือ ในการจัดพิมพ์ และเผยแพร่ตำรายาหมอพรสู่สาธารณชน เพื่อการศึกษา เรียนรู้วัฒนธรรมภูมิปัญญาไทย ในด้านการแพทย์แผนไทย และพัฒนาต่อยอดเพื่อประโยชน์ต่อไปในอนาคต
“พระคัมภีร์อติสาระวรรค โบราณะกรรมแลปัจจุบันนะกรรม” เป็นตำราเล่มหนึ่งในจำนวนทั้งสิ้น ๑๕ เล่ม สมุดไทยที่พลเรือเอกพระเจ้าบรมวงศ์เธอพระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ทรงรวบรวมและเรียบเรียงขึ้นเป็นตำราการใช้สมุนไพรเป็นยาป้องกันและรักษาโรคซึ่งเรียกกันว่าตำรายาหมอพร
“คัมภีร์อติสาระวรรค โบราณะกรรมแลปัจจุบันนะกรรม” เป็นสมุดไทยขาวซึ่งมีลักษณะสำคัญที่โดดเด่นกว่าตำรายาหมอพรเล่มอื่น ๆ เนื่องจากบันทึกด้วยฝีพระหัตถ์ของพระองค์ทั้งตัวอักษารวมถึงภาพประกอบอันประณีตงดงามยิ่ง
ตำรา “พระคัมภีร์อติสาระวรรค โบราณะกรรมแลปัจจุบันนะกรรม” ที่มูลนิธิราชสกุลอาภากรฯ จัดพิมพ์ขึ้นนี้ ได้นำภาพต้นฉบับสมุดไทย มาพิมพ์ไว้ตลอดทั้งเล่ม เพื่อให้อนุชนได้ประจักษ์ถึงคุณค่าของตำราดังกล่าว และเป็นการรักษาต้นฉบับไว้ให้คงอยู่ยั่งยืนสืบไป
พลเรือเอกพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ในพระสถานะ “หมอพร” เป็นหนึ่งในพระกรณียกิจสำคัญที่ผู้คนต่างกล่าวขานมาจนถึงยุคปัจจุบัน ไม่ว่าในด้านน้ำพระทัยที่กว้างขวางโดยทรงออกรักษาคนเจ็บตามชุมชนอย่างไม่เลือกชั้นวรรณะ และไม่ทรงเรียกร้องค่าตอบแทน
อีกทั้งยังทรงศึกษาการแพทย์ทั้งแผนไทยและแผนตะวันตกสำหรับใช้ควบคู่กัน ประหนึ่งทรงเป็น “บิดาแห่งการแพทย์บูรณาการ” โดยเมื่อทรงศึกษาวิชาแพทย์นั้น ได้ทรงฝากตัวเป็นศิษย์กับพระยาพิษณุประสาทเวช (คง ถาวรเวช) แพทย์หลวงแผนไทย รวมทั้งแพทย์แผนใหม่แบบตะวันตกท่านอื่น ๆ ทั้งนายแพทย์ชาวอิตาเลียน และชาวญี่ปุ่น
เมื่อศึกษาจนเชี่ยวชาญแล้ว ได้ทรงออกรักษาโรคภัยไข้เจ็บให้กับคนทั่วไป ไม่เลือกยากดีมีจน โดยไม่คิดค่ารักษาหรือค่ายา หากมารักษาเองไม่ได้ก็ให้มารับส่ง บางครั้งก็เสด็จออกแวะเยี่ยมคนไข้ โดยมีพระโอรสธิดาช่วยถือกระเป๋าและเครื่องมือตามไปด้วย
ในโอกาสนี้จึงเป็นเรื่องที่น่ายินดีที่ตำรายาหมอพร “ต้นฉบับ” ได้ถูกจัดพิมพ์เผยแพร่แล้ว เพราะจะได้ทำให้ตำรายาดีได้กลายเป็นมรดกภูมิปัญญาให้กับคนในชาติต่อไป
ด้วยความปรารถนาดี
ปานเทพ พัวพงษ์พันธ์
คณบดีสถาบันแพทย์แผนบูรณาการและเวชศาสตร์ชะลอวัย มหาวิทยาลัยรังสิต
การทำหนังสือครั้งนี้ เนื่องด้วยในวาระครบรอบ ๙๙ ปี แห่งวันสิ้นพระชนม์ของพลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ วันที่ ๑๙ พฤษภาคม ๒๕๖๕ “วันอาภากร” โดยมูลนิธิราชสกุลอาภากร ในพลเรือเอกพระเจ้าบรวมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ในฐานะ (หมอพร) ซึ่งเป็นตำรายาแผนไทย ที่พระองค์ทรงศึกษารวบรวมตำรายาพระคัมภีร์อติสาระวรรคฯ นิพนธ์ไว้ในรูปสมุดไทยขาว เขียนด้วยลายพระหัตถ์พร้อมรูปประกอบงดงาม มีคุณค่ายิ่ง
มูลนิธิฯ จึงร่วมกับกรมศิลปากร กองทัพเรือ ในการจัดพิมพ์ และเผยแพร่ตำรายาหมอพรสู่สาธารณชน เพื่อการศึกษา เรียนรู้วัฒนธรรมภูมิปัญญาไทย ในด้านการแพทย์แผนไทย และพัฒนาต่อยอดเพื่อประโยชน์ต่อไปในอนาคต
“พระคัมภีร์อติสาระวรรค โบราณะกรรมแลปัจจุบันนะกรรม” เป็นตำราเล่มหนึ่งในจำนวนทั้งสิ้น ๑๕ เล่ม สมุดไทยที่พลเรือเอกพระเจ้าบรมวงศ์เธอพระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ทรงรวบรวมและเรียบเรียงขึ้นเป็นตำราการใช้สมุนไพรเป็นยาป้องกันและรักษาโรคซึ่งเรียกกันว่าตำรายาหมอพร
“คัมภีร์อติสาระวรรค โบราณะกรรมแลปัจจุบันนะกรรม” เป็นสมุดไทยขาวซึ่งมีลักษณะสำคัญที่โดดเด่นกว่าตำรายาหมอพรเล่มอื่น ๆ เนื่องจากบันทึกด้วยฝีพระหัตถ์ของพระองค์ทั้งตัวอักษารวมถึงภาพประกอบอันประณีตงดงามยิ่ง
ตำรา “พระคัมภีร์อติสาระวรรค โบราณะกรรมแลปัจจุบันนะกรรม” ที่มูลนิธิราชสกุลอาภากรฯ จัดพิมพ์ขึ้นนี้ ได้นำภาพต้นฉบับสมุดไทย มาพิมพ์ไว้ตลอดทั้งเล่ม เพื่อให้อนุชนได้ประจักษ์ถึงคุณค่าของตำราดังกล่าว และเป็นการรักษาต้นฉบับไว้ให้คงอยู่ยั่งยืนสืบไป
พลเรือเอกพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ในพระสถานะ “หมอพร” เป็นหนึ่งในพระกรณียกิจสำคัญที่ผู้คนต่างกล่าวขานมาจนถึงยุคปัจจุบัน ไม่ว่าในด้านน้ำพระทัยที่กว้างขวางโดยทรงออกรักษาคนเจ็บตามชุมชนอย่างไม่เลือกชั้นวรรณะ และไม่ทรงเรียกร้องค่าตอบแทน
อีกทั้งยังทรงศึกษาการแพทย์ทั้งแผนไทยและแผนตะวันตกสำหรับใช้ควบคู่กัน ประหนึ่งทรงเป็น “บิดาแห่งการแพทย์บูรณาการ” โดยเมื่อทรงศึกษาวิชาแพทย์นั้น ได้ทรงฝากตัวเป็นศิษย์กับพระยาพิษณุประสาทเวช (คง ถาวรเวช) แพทย์หลวงแผนไทย รวมทั้งแพทย์แผนใหม่แบบตะวันตกท่านอื่น ๆ ทั้งนายแพทย์ชาวอิตาเลียน และชาวญี่ปุ่น
เมื่อศึกษาจนเชี่ยวชาญแล้ว ได้ทรงออกรักษาโรคภัยไข้เจ็บให้กับคนทั่วไป ไม่เลือกยากดีมีจน โดยไม่คิดค่ารักษาหรือค่ายา หากมารักษาเองไม่ได้ก็ให้มารับส่ง บางครั้งก็เสด็จออกแวะเยี่ยมคนไข้ โดยมีพระโอรสธิดาช่วยถือกระเป๋าและเครื่องมือตามไปด้วย
ในโอกาสนี้จึงเป็นเรื่องที่น่ายินดีที่ตำรายาหมอพร “ต้นฉบับ” ได้ถูกจัดพิมพ์เผยแพร่แล้ว เพราะจะได้ทำให้ตำรายาดีได้กลายเป็นมรดกภูมิปัญญาให้กับคนในชาติต่อไป
ด้วยความปรารถนาดี
ปานเทพ พัวพงษ์พันธ์
คณบดีสถาบันแพทย์แผนบูรณาการและเวชศาสตร์ชะลอวัย มหาวิทยาลัยรังสิต
