มีหลายคนที่รูปร่างผอมเพรียว หุ่นดีสมส่วน แต่พอตรวจสุขภาพขึ้นมากลับพบว่าตัวเองไขมันในเลือดสูงเสียอย่างนั้น นั่นเนื่องมาจากว่าไขมันที่ละลายอยู่ในกระแสเลือดนั้นเป็นคนละส่วนกับไขมันที่สะสมอยู่ใต้ผิวหนังตามส่วนต่างๆ ของร่างกาย ดังนั้น คนที่มีรูปร่างอ้วนท้วนจึงไม่จำเป็นจะต้องมีไขมันในเลือดสูงเสมอไป และคนที่มีรูปร่างผอมก็อาจจะมีไขมันในเลือดสูงก็เป็นได้ ซึ่งไขมันชนิดนี้มีความเสี่ยงทำให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหัวใจขาดเลือด (กล้ามเนื้อหัวใจตาย) โรคหลอดเลือดสมอง ฯลฯ ตามมาได้
ระดับไขมันในเลือดมีได้หลายรูปแบบ ได้แก่
1. ระดับคอเลสเตอรอลรวม (total cholesterol, TC) สูงในเลือด
2. ระดับ low density lipoprotein-cholesterol (LDL-C) สูงในเลือด
3. ระดับ high density lipoprotein cholesterol (HDL-C) ต่ำในเลือด
4. ระดับไตรกลีเซอไรด์ (triglyceride, TG) สูงในเลือด
5. ระดับไขมันผิดปกติแบบใดแบบหนึ่งร่วมกัน 2 อย่างขึ้นไป
ชนิดของไขมันในเลือด
- คอเลสเตอรอล
เป็นไขมันชนิดหนึ่งที่ร่างกายสามารถสังเคราะห์ขึ้นได้เองจากตับและลำไส้ หรือได้รับจากสารอาหารที่รับประทานเข้าไป มักพบมากในไขมันสัตว์ โดยปริมาณไขมันจะขึ้นอยู่กับชนิดของอาหาร คอเลสเตอรอลนั้นมีความสำคัญต่อร่างกาย เป็นส่วนประกอบที่สำคัญของเซลล์ต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเซลล์สมอง แต่หากมีมากจนเกินไปอาจจะทำให้เกิดโทษตามมาได้
คอเลสเตอรอล แบ่งออกเป็น 2 ชนิดหลัก คือ
- High-Density Lipoprotein (HDL) เป็นไขมันชนิดดี ทำหน้าที่ในการนำคอเลสเตอรอลส่วนเกินจากเซลล์กลับไปยังตับ เพื่อทำลายหรือขับออกในรูปของเสียจากร่างกาย ซึ่งการมีไขมัน HDL สูงจะทำให้มีโอกาสเป็นโรคหลอดเลือดลดลง
-Low-Density Lipoprotein (LDL) เป็นไขมันชนิดไม่ดี ทำหน้าที่ขนส่งคอเลสเตอรอลไปยังเซลล์ต่างๆ ในร่างกาย หากมีมากกว่าที่เซลล์ต้องการก็จะไปสะสมที่บริเวณผนังหลอดเลือด เป็นชนิดที่อันตรายและส่งผลร้ายต่อสุขภาพ
ทั้งนี้ คอเลสเตอรอลทั้ง 2 ชนิดนี้ เมื่อรวมกับไขมันชนิดอื่นๆ จะเรียกว่าคอเลสเตอรอลรวม (Total Cholesterol) ซึ่งระดับของคอเลสเตอรอลชนิดดีและชนิดไม่ดีนั้นมีความสำคัญต่อสุขภาพเป็นอย่างมาก หากมีมากเกินไปอาจส่งผลเสียต่อร่างกายได้ โดยค่าคอเลสเตอรอลรวมในร่างกายของคนเราต้องน้อยกว่า 200 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ไขมันชนิดดี (HDL) ควรมีค่ามากกว่า 60 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ส่วนไขมันชนิดไม่ดี (LDL) ควรน้อยกว่า 130 มิลลิกรัม/เดซิลิตร
-ไตรกลีเซอไรด์ (Triglyceride)
เป็นไขมันอีกชนิดที่เป็นสาเหตุให้หลอดเลือดแข็งได้เช่นเดียวกัน โดยเกิดจากตับสร้างขึ้นใหม่ และมาจากการรับประทานอาหารเข้าไปโดยเฉพาะอาหารจำพวกแป้ง หรืออาหารที่มีรสหวาน ไขมันชนิดนี้เป็นแหล่งพลังงานที่ร่างกายสะสมไว้ใช้ ซึ่งไตรกลีเซอไรด์ต้องมีน้อยกว่า 150 มิลลิกรัม/เดซิลิตร เพราะหากมีมากอาจเพิ่มโอกาสให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ และโรคหลอดเลือดสมองสูงขึ้น
ไขมันในเลือดสูงเกิดจากปัจจัยต่างๆ ดังนี้
-การรับประทานอาหารที่มีไขมันสูง โดยเฉพาะไขมันจากสัตว์
-กรรมพันธุ์ ผู้มีคนในครอบครัวโดยเฉพาะครอบครัวสายตรง (พ่อ แม่ พี่ น้อง) เป็นโรคไขมันในเลือดสูง มักมีโอกาสมีไขมันในเลือดสูงกว่าคนที่ไม่มีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคดังกล่าว
-อายุก็มีผล ผู้สูงอายุมักมีไขมันในเลือดสูงกว่าคนวัยอื่น
-การดื่มแอลกอฮอล์
-ขาดการออกกำลังกาย
-มีน้ำหนักตัวเกิน
-ผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน โรคตับ โรคไตบางชนิด เป็นต้น
ไขมันในเลือดสูง ควรทำอย่างไร?
-หลีกเลี่ยงหรือลดอาหารจำพวกที่มีคอเลสเตอรอลสูง เช่น ไขมันสัตว์ เครื่องในสัตว์ หนังสัตว์ ไข่แดง อาหารทะเล อาหารที่มีกะทิ
-ถ้าหากมีระดับไตรกลีเซอไรด์สูงด้วย ควรระวังอาหารพวกแป้ง น้ำตาล เครื่องดื่มที่มีรสหวาน ผลไม้รสหวานจัด และหันมารับแป้งไม่ขัดสีแทนแป้งขัดขาว เช่น ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีต เป็นต้น แต่ควรรับประทานในปริมาณที่เหมาะสมด้วย
-หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ เพราะมีฤทธิ์สะสมไขมันตามเนื้อเยื่อ
-หลีกเลี่ยงหรือลดไขมันทรานส์ ซึ่งไขมันชนิดพบมากในเบเกอรี ขนมกรุบกรอบ อาหารฟาสต์ฟูด เนยเทียม ครีมเทียม ฯลฯ
-เปลี่ยนการบริโภคนมหรือผลิตภัณฑ์จากนม เป็นนมไขมันต่ำ (low fat) หรือนมไม่มีไขมัน (nonfat)
-งดสูบบุหรี่ เพราะจะทำให้ HDL ในเลือดต่ำลง เสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจขาดเลือด
-รับประทานผักผลไม้ที่มีไฟเบอร์สูง เพราะถ้าร่างกายได้รับกากใยมากขึ้นจะช่วยในการดูดซึมของไขมันสู่ร่างกายน้อยลง
-รับประทานเนื้อสัตว์ที่ไม่ติดมัน เช่น อกไก่ ปลา เป็นต้น
-ออกกำลังกาย สัปดาห์ละ 3-4 ครั้ง ครั้งละ 30 นาที เพราะจะช่วยลดระดับไขมันชนิดต่างๆ และช่วยเพิ่มระดับไขมัน ดี (HDL) อีกทั้งยังลดความเสี่ยงต่อการเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหัวใจขาดเลือดได้
-สุดท้ายกินยาลดไขมันตามแพทย์แนะนำ พบแพทย์ตามนัดอย่างสม่ำเสมอ
โดยคนปกติจะต้องมีค่าคอเลสเตอรอลรวมน้อยกว่า 200 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ไตรกลีเซอไรด์น้อยกว่า 150 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ไขมันชนิดดี (HDL) ควรมีค่ามากกว่า 60 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ส่วนไขมันชนิดไม่ดี (LDL) ควรน้อยกว่า 130 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ทั้งนี้ทั้งนั้นทางที่ดีหมั่นตรวจสุขภาพเป็นประจำอย่างสม่ำเสมอเพื่อสุขภาพที่ดีของตัวคุณเอง
ข้อมูลอ้างอิงประกอบ
www.pharmacy.mahidol.ac.th
www.pobpad.com
http://paolohospital.com
ระดับไขมันในเลือดมีได้หลายรูปแบบ ได้แก่
1. ระดับคอเลสเตอรอลรวม (total cholesterol, TC) สูงในเลือด
2. ระดับ low density lipoprotein-cholesterol (LDL-C) สูงในเลือด
3. ระดับ high density lipoprotein cholesterol (HDL-C) ต่ำในเลือด
4. ระดับไตรกลีเซอไรด์ (triglyceride, TG) สูงในเลือด
5. ระดับไขมันผิดปกติแบบใดแบบหนึ่งร่วมกัน 2 อย่างขึ้นไป
ชนิดของไขมันในเลือด
- คอเลสเตอรอล
เป็นไขมันชนิดหนึ่งที่ร่างกายสามารถสังเคราะห์ขึ้นได้เองจากตับและลำไส้ หรือได้รับจากสารอาหารที่รับประทานเข้าไป มักพบมากในไขมันสัตว์ โดยปริมาณไขมันจะขึ้นอยู่กับชนิดของอาหาร คอเลสเตอรอลนั้นมีความสำคัญต่อร่างกาย เป็นส่วนประกอบที่สำคัญของเซลล์ต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเซลล์สมอง แต่หากมีมากจนเกินไปอาจจะทำให้เกิดโทษตามมาได้
คอเลสเตอรอล แบ่งออกเป็น 2 ชนิดหลัก คือ
- High-Density Lipoprotein (HDL) เป็นไขมันชนิดดี ทำหน้าที่ในการนำคอเลสเตอรอลส่วนเกินจากเซลล์กลับไปยังตับ เพื่อทำลายหรือขับออกในรูปของเสียจากร่างกาย ซึ่งการมีไขมัน HDL สูงจะทำให้มีโอกาสเป็นโรคหลอดเลือดลดลง
-Low-Density Lipoprotein (LDL) เป็นไขมันชนิดไม่ดี ทำหน้าที่ขนส่งคอเลสเตอรอลไปยังเซลล์ต่างๆ ในร่างกาย หากมีมากกว่าที่เซลล์ต้องการก็จะไปสะสมที่บริเวณผนังหลอดเลือด เป็นชนิดที่อันตรายและส่งผลร้ายต่อสุขภาพ
ทั้งนี้ คอเลสเตอรอลทั้ง 2 ชนิดนี้ เมื่อรวมกับไขมันชนิดอื่นๆ จะเรียกว่าคอเลสเตอรอลรวม (Total Cholesterol) ซึ่งระดับของคอเลสเตอรอลชนิดดีและชนิดไม่ดีนั้นมีความสำคัญต่อสุขภาพเป็นอย่างมาก หากมีมากเกินไปอาจส่งผลเสียต่อร่างกายได้ โดยค่าคอเลสเตอรอลรวมในร่างกายของคนเราต้องน้อยกว่า 200 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ไขมันชนิดดี (HDL) ควรมีค่ามากกว่า 60 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ส่วนไขมันชนิดไม่ดี (LDL) ควรน้อยกว่า 130 มิลลิกรัม/เดซิลิตร
-ไตรกลีเซอไรด์ (Triglyceride)
เป็นไขมันอีกชนิดที่เป็นสาเหตุให้หลอดเลือดแข็งได้เช่นเดียวกัน โดยเกิดจากตับสร้างขึ้นใหม่ และมาจากการรับประทานอาหารเข้าไปโดยเฉพาะอาหารจำพวกแป้ง หรืออาหารที่มีรสหวาน ไขมันชนิดนี้เป็นแหล่งพลังงานที่ร่างกายสะสมไว้ใช้ ซึ่งไตรกลีเซอไรด์ต้องมีน้อยกว่า 150 มิลลิกรัม/เดซิลิตร เพราะหากมีมากอาจเพิ่มโอกาสให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ และโรคหลอดเลือดสมองสูงขึ้น
ไขมันในเลือดสูงเกิดจากปัจจัยต่างๆ ดังนี้
-การรับประทานอาหารที่มีไขมันสูง โดยเฉพาะไขมันจากสัตว์
-กรรมพันธุ์ ผู้มีคนในครอบครัวโดยเฉพาะครอบครัวสายตรง (พ่อ แม่ พี่ น้อง) เป็นโรคไขมันในเลือดสูง มักมีโอกาสมีไขมันในเลือดสูงกว่าคนที่ไม่มีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคดังกล่าว
-อายุก็มีผล ผู้สูงอายุมักมีไขมันในเลือดสูงกว่าคนวัยอื่น
-การดื่มแอลกอฮอล์
-ขาดการออกกำลังกาย
-มีน้ำหนักตัวเกิน
-ผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน โรคตับ โรคไตบางชนิด เป็นต้น
ไขมันในเลือดสูง ควรทำอย่างไร?
-หลีกเลี่ยงหรือลดอาหารจำพวกที่มีคอเลสเตอรอลสูง เช่น ไขมันสัตว์ เครื่องในสัตว์ หนังสัตว์ ไข่แดง อาหารทะเล อาหารที่มีกะทิ
-ถ้าหากมีระดับไตรกลีเซอไรด์สูงด้วย ควรระวังอาหารพวกแป้ง น้ำตาล เครื่องดื่มที่มีรสหวาน ผลไม้รสหวานจัด และหันมารับแป้งไม่ขัดสีแทนแป้งขัดขาว เช่น ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีต เป็นต้น แต่ควรรับประทานในปริมาณที่เหมาะสมด้วย
-หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ เพราะมีฤทธิ์สะสมไขมันตามเนื้อเยื่อ
-หลีกเลี่ยงหรือลดไขมันทรานส์ ซึ่งไขมันชนิดพบมากในเบเกอรี ขนมกรุบกรอบ อาหารฟาสต์ฟูด เนยเทียม ครีมเทียม ฯลฯ
-เปลี่ยนการบริโภคนมหรือผลิตภัณฑ์จากนม เป็นนมไขมันต่ำ (low fat) หรือนมไม่มีไขมัน (nonfat)
-งดสูบบุหรี่ เพราะจะทำให้ HDL ในเลือดต่ำลง เสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจขาดเลือด
-รับประทานผักผลไม้ที่มีไฟเบอร์สูง เพราะถ้าร่างกายได้รับกากใยมากขึ้นจะช่วยในการดูดซึมของไขมันสู่ร่างกายน้อยลง
-รับประทานเนื้อสัตว์ที่ไม่ติดมัน เช่น อกไก่ ปลา เป็นต้น
-ออกกำลังกาย สัปดาห์ละ 3-4 ครั้ง ครั้งละ 30 นาที เพราะจะช่วยลดระดับไขมันชนิดต่างๆ และช่วยเพิ่มระดับไขมัน ดี (HDL) อีกทั้งยังลดความเสี่ยงต่อการเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหัวใจขาดเลือดได้
-สุดท้ายกินยาลดไขมันตามแพทย์แนะนำ พบแพทย์ตามนัดอย่างสม่ำเสมอ
โดยคนปกติจะต้องมีค่าคอเลสเตอรอลรวมน้อยกว่า 200 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ไตรกลีเซอไรด์น้อยกว่า 150 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ไขมันชนิดดี (HDL) ควรมีค่ามากกว่า 60 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ส่วนไขมันชนิดไม่ดี (LDL) ควรน้อยกว่า 130 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ทั้งนี้ทั้งนั้นทางที่ดีหมั่นตรวจสุขภาพเป็นประจำอย่างสม่ำเสมอเพื่อสุขภาพที่ดีของตัวคุณเอง
ข้อมูลอ้างอิงประกอบ
www.pharmacy.mahidol.ac.th
www.pobpad.com
http://paolohospital.com
