“ต้นไชยา” หรือ “ต้นคะน้าเม็กซิกัน” จัดเป็นไม้พุ่มหลายชนิดหนึ่งอยู่ในวงศ์เดียวกับยางพาราและสบู่ดำ เชื่อว่ามีถิ่นกำเนิดในคาบสมุทรยูกาตันของประเทศเม็กซิโก มีลำต้นอวบน้ำซึ่งจะคายน้ำยางขาวออกมาเมื่อถูกตัด ทรงพุ่มมีขนาดใหญ่ โตเร็ว สามารถสูงได้ถึง 6 เมตร ใบกว้าง มีแฉกตั้งแต่ 3 แฉกขึ้นไป ผักไชยาเป็นผักกินใบยอดนิยมชนิดหนึ่งในตำรับอาหารเม็กซิโก กัวเตมาลา และอเมริกากลาง
นอกจากเรื่องรสชาติที่ถูกปากสามารถทำได้หลากหลายเมนูที่สำคัญแล้ว “ผักไชยา” ยังเป็นผักชูรสสามารถใช้แทนผงชูรสทำให้รสชาติอาหารอร่อยยิ่งขึ้น แต่ไม่เป็นอันตรายแก่ร่างกาย ด้วยปริมาณโซเดียมที่ต่ำ มีรสหวานเฉพาะตัวโดยไม่ต้องพึ่งน้ำตาล จึงเหมาะแก่คนไข้โดยเฉพาะคนไข้ที่เป็นโรคไตที่เสพติดการรับประทานผงชูรส การใช้ผักไชยาแทนจึงช่วยทำให้ได้รับปริมาณโซเดียมลดลง ค่าไตดีขึ้น
คุณสมบัติของผักไชยาที่สถาบันโภชนาการแห่งชาติ ประเทศเม็กซิโก ระบุไว้ว่ายังเต็มไปด้วยแคลเซียมที่สูงกว่าผักโขมเกือบ 10 เท่า และเป็นแหล่งของสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย เช่น โปรตีน, วิตามิน, แคลเซียม, โพแทสเซียม, เหล็ก, เส้นใย และสารต้านอนุมูลอิสระ และยังมีสรรพคุณทางยาที่ช่วยให้โลหิตหมุนเวียนได้ดี
ช่วยให้ระบบขับถ่ายเป็นปกติ ช่วยบำรุงสายตา บรรเทาอาการของโรคริดสีดวงทวาร ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลในร่างกาย ใช้ควบคุมน้ำหนัก ทำให้กระดูกแข็งแรง ช่วยฆ่าเชื้อในปอด ป้องกันการไอ ป้องกันการเกิดภาวะโลหิตจาง บำรุงสมองให้ทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ ป้องกันการเกิดโรคไขข้ออักเสบ และโรคเบาหวานอีกด้วย
แต่อย่างไรก็ตาม ใบผักไชยาดิบนั้นมีพิษ เนื่องจากมีสารกลูโคไซด์ซึ่งจะปลดปล่อยสารพิษจำพวกไซยาไนด์ออกมา จึงจำเป็นต้องทำให้สุกก่อนรับประทาน สามารถทำได้หลากหลายเมนูทั้งผัดและต้ม ตามแต่ความชอบส่วนบุคคล
นอกจากเรื่องรสชาติที่ถูกปากสามารถทำได้หลากหลายเมนูที่สำคัญแล้ว “ผักไชยา” ยังเป็นผักชูรสสามารถใช้แทนผงชูรสทำให้รสชาติอาหารอร่อยยิ่งขึ้น แต่ไม่เป็นอันตรายแก่ร่างกาย ด้วยปริมาณโซเดียมที่ต่ำ มีรสหวานเฉพาะตัวโดยไม่ต้องพึ่งน้ำตาล จึงเหมาะแก่คนไข้โดยเฉพาะคนไข้ที่เป็นโรคไตที่เสพติดการรับประทานผงชูรส การใช้ผักไชยาแทนจึงช่วยทำให้ได้รับปริมาณโซเดียมลดลง ค่าไตดีขึ้น
คุณสมบัติของผักไชยาที่สถาบันโภชนาการแห่งชาติ ประเทศเม็กซิโก ระบุไว้ว่ายังเต็มไปด้วยแคลเซียมที่สูงกว่าผักโขมเกือบ 10 เท่า และเป็นแหล่งของสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย เช่น โปรตีน, วิตามิน, แคลเซียม, โพแทสเซียม, เหล็ก, เส้นใย และสารต้านอนุมูลอิสระ และยังมีสรรพคุณทางยาที่ช่วยให้โลหิตหมุนเวียนได้ดี
ช่วยให้ระบบขับถ่ายเป็นปกติ ช่วยบำรุงสายตา บรรเทาอาการของโรคริดสีดวงทวาร ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลในร่างกาย ใช้ควบคุมน้ำหนัก ทำให้กระดูกแข็งแรง ช่วยฆ่าเชื้อในปอด ป้องกันการไอ ป้องกันการเกิดภาวะโลหิตจาง บำรุงสมองให้ทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ ป้องกันการเกิดโรคไขข้ออักเสบ และโรคเบาหวานอีกด้วย
แต่อย่างไรก็ตาม ใบผักไชยาดิบนั้นมีพิษ เนื่องจากมีสารกลูโคไซด์ซึ่งจะปลดปล่อยสารพิษจำพวกไซยาไนด์ออกมา จึงจำเป็นต้องทำให้สุกก่อนรับประทาน สามารถทำได้หลากหลายเมนูทั้งผัดและต้ม ตามแต่ความชอบส่วนบุคคล
