เมื่อพูดถึงเกมแนวสร้างเมืองยุคแรกๆแล้ว นอกจาก "ซิมซิตี้" ยังมีอีกเกมหนึ่งที่เน้นการสร้างและทำสงครามไปพร้อมๆกัน ให้ผู้เล่นรับบทเทพเจ้าใช้พลังอภินิหารควบคุมโลกมนุษย์ใน "โพพิวลัส"
"โพพิวลัส" เป็นผลงานสร้างชื่อชิ้นแรกๆของนักออกแบบเกมคนดัง "Peter Molyneux" และสตูดิโอ "บุลฟร็อก" ที่ทำลงพีซีในปี 1989 ก่อนจะถูกซื้อไปแปลงลงซุปเปอร์แฟมิคอมฝั่งญี่ปุ่นในปีถัดมา และยังจัดเป็นเกมแรกๆของเครื่องที่แสดงประสิทธิภาพการประมวลผลได้อย่างดี
รูปแบบการเล่นของโพพิวลัสจะให้เรารับบทเป็นเทพเจ้าต่อสู้กันผ่านมนุษย์สองฝ่าย ใช้พลังอำนาจเพิ่มจำนวนประชาชนฝั่งที่ศรัทธาในตัวเรา เพื่อทำสงครามกำจัดคนที่นับถือเทพเจ้าอีกฝั่งให้หมด คล้ายกับเกมแนว RTS ในปัจจุบันแต่จะเน้นการสร้างมากกว่า
วิธีการเล่นเกมจะไม่ให้เราควบคุมยูนิตโดยตรง แต่จะใช้วิธีออกคำสั่งแบบกว้างๆอย่างเช่น เน้นโจมตีศัตรู, เน้นสร้างที่อยู่ก่อน,ไปรวมตัวกันที่ผู้นำ ส่วนตัวเราก็จะคอยสะสมแถบพลังจิตจากมนุษย์ที่เพิ่มจำนวนขึ้น เพื่อเอาไปใช้พลังพิเศษช่วยในการต่อสู้ทั้งหมด 8 ชนิด
พลังขั้นพื้นฐานที่สุดของผู้เล่นจะเริ่มจากการสร้างและลบพื้นดิน สามารถโปะให้สูงเป็นภูเขาหรือจะเจาะลงไปถึงทะเลก็ได้ แต่จะมีอำนาจเฉพาะในบริเวณที่คนของเราอยู่ด้วยเท่านั้น โดยหลักๆจะใช้เพื่อสร้างพื้นราบให้ประชาชนสร้างที่อยู่อาศัย และยิ่งพื้นที่มากจะยิ่งได้สิ่งปลูกสร้างขนาดใหญ่ตามไปด้วย
สำหรับพลังขั้นสูงขึ้นไปจะเป็นการควบคุมธรรมชาติ อย่างเช่นแผ่นดินไหวทำให้พื้นที่ตะปุ่มตะป่ำ ,เรียกภูเขาไฟขึ้นมา, สร้างบึงทำให้พื้นที่ราบเสียหาย ไปจนถึงขั้นน้ำท่วมล้างบางทั้งแผนที่ โดยส่วนใหญ่จะมีไว้เพื่อก่อกวนดินแดนของศัตรู แต่บางอันก็ต้องระวังโดนฝั่งเราด้วยเช่นกัน
พลังพิเศษส่วนที่เหลือจะเป็นการควบคุมคน ได้แก่ไม้เท้าสัญลักษณ์ที่ใช้เป็นจุดรวมตัวและสร้างยูนิตผู้นำ, พลังการสร้างยูนิตโจมตีจากตัวผู้นำไว้ใช้บุกเข้าดินแดนศัตรู และพลังสูงสุด "อาร์มาเกดดอน" ที่จะลบสิ่งปลูกสร้างหมดทั้งสองฝั่ง แล้วเรียกคนมารวมตัวกันสู้เพื่อจบฉากอย่างรวดเร็ว
เนื้อเรื่องโดยรวมจะให้เราสู้กับเทพเจ้าศัตรูทีละด่านทั้งหมดกว่า 900 ด่าน แต่จริงๆก็คือฉากที่สร้างขึ้นด้วยค่าตัวเลขพร้อมกำหนดเงื่อนไขความยากง่ายให้แตกต่างกันไปเท่านั้น อย่างเช่นความเร็วในการคิดของคอม, จำนวนคนตอนเริ่มของทั้งสองฝั่ง หรือพลังพิเศษที่ห้ามและอนุญาตให้ใช้ได้
แผนที่และยูนิตในเกมยังมีการเปลี่ยนหน้าตาไปตามฉากเรื่อยๆ โดยที่อัตราการเติบโตและความอึดของประชาชนจะต่างกันไปด้วย ตั้งแต่ทุ่งหญ้ากับปราสาทและอัศวิน, ทะเลทราย, ดินแดนหิมะ ไปจนถึงฉากแปลกๆออกแนวญี่ปุ่นที่ใช้ซามูไรเป็นยูนิตโจมตี หรือโลกคอมพิวเตอร์ที่สิ่งก่อสร้างกลายเป็นรูปเครื่องเกมแทน
เมื่อจบแต่ละฉากด้วยการกำจัดประชากรของอีกฝ่ายจนหมดสิ้น เกมจะคิดคะแนนตามอัตราการต่อสู้และสิ่งปลูกสร้างที่เหลืออยู่ ซึ่งถ้าผลงานดีเราจะข้ามไปแบบก้าวกระโดดครั้งละ 4-5 ด่านเลย และจะใช้ระบบพาสเวิร์ดให้กลับมาเล่นต่อที่เดิมได้
โดยรวมแล้วความยากของเกมจะเปลี่ยนไปตามฉาก ขึ้นอยู่กับการตั้งค่าฝั่งคอมพิวเตอร์ว่าใช้เวลาโต้ตอบนานแต่ไหนหรือห้ามเราใช้พลังอะไรบ้าง แต่ปัญหาคือการควบคุมที่ไม่สามารถสั่งยูนิตตรงๆได้ รวมทั้งการติดตามสถานการณ์บนฉากให้ทันท่วงทีก็ค่อนข้างลำบากพอสมควร ต้องคอยหยุดเกมเพื่อเช็คดูตลอด
หลังจากภาคนี้ "โพพิวลัส" ก็มีตอนต่อออกมาอีกสองเกมก่อนจะเงียบหายไปเป็นเวลานาน จนล่าสุดก็ได้กลับมาอีกครั้งบนเครื่อง DS โดยย้อนกลับไปใช้ระบบการเล่นตามแบบภาคแรกนี่เอง
Populous
เครื่อง: Super Famicom /SNES
ภาษา: ญี่ปุ่น 1990 /อังกฤษ 1991
บริษัท: Imagineer /Acclaim
แนวเกม: Simulation
จำนวนผู้เล่น: 1 คน