Planes เป็นภาพยนตร์แอนิเมชั่นจากค่าย วอลท์ ดิสนีย์ ซึ่งเติมแต่งจินตนาการและความสนุกสนานใน “โลกของเครื่องบิน”
จุดเริ่มต้นของเรื่องราวสนุกๆ เกิดขึ้นที่ไร่แห่งหนึ่งในชนบทของสหรัฐฯ เมื่อ “ดัสตี้ ครอปฮอปเปอร์” เครื่องบินพ่นยา-พ่นปุ๋ยในไร่ มีความใฝ่ฝันอยากจะเป็นเครื่องบินนักแข่ง จึงพยายามใช้เวลาหลังเลิกงาน ฝึกฝนทักษะการบินเร็วด้วยตัวเอง โลดแล่นไปตามผืนไร่นา บินฉวัดเฉวียน แบบที่ไม่มีเครื่องบินเกษตรกรรมลำใดเคยทำมาก่อน โดยมีเพื่อนซี้ รถเติมน้ำมันอย่าง “ชัค” คอยเป็นทั้งโค้ช และแฟนพันธุ์แท้ที่ให้กำลังใจอยู่เสมอ นอกจากนี้ ยังมี “ด๊อตตี้” รถยกสินค้า ทำหน้าที่เสมือนเป็นช่างซ่อมแซมส่วนตัว
ในที่สุด ดัสตี้ก็ทำตามความฝันของตัวเองจนได้ เมื่อมีโอกาสลงสนามแข่งขันท้องถิ่น เพื่อคัดเลือกเป็นตัวแทนของประเทศ ไปสู่แรลลี่สุดยอดเครื่องบินใบพัดจากนานาชาติ
เมื่อเคลื่อนตัวสู่ลานบิน ดัสตี้โดนหัวเราะเยาะจากเครื่องบินแข่งลำอื่นๆ แต่แล้วดัสตี้ก็ใช้ทักษะการบินที่ฝึกฝนมาอย่างชำนาญ ทำเวลาได้อย่างน่าพอใจ สร้างความตะลึงให้กับเครื่องบินทุกลำ แม้ว่าสุดท้ายจะคว้าตำแหน่งที่ 6 ก็ตาม
แต่ทว่าผ่านไปไม่กี่วันหลังความพ่ายแพ้ ข่าวอันน่าตื่นเต้นก็เกิดขึ้น เมื่อตัวแทนผู้จัดการแข่งขันมาแจ้งว่า เครื่องบินลำที่คว้าอันดับ 5 ทำผิดกติกาด้วยการใช้น้ำมันผิดประเภท ทำให้ดัสตี้ได้สิทธิ์ในการเข้าแข่งขันแรลลี่ไปแทน
อย่างไรก็ตาม การเข้าแข่งขันความเร็วในระดับโลกที่เครื่องบินทุกลำต้องเจอกับสภาพภูมิประเทศ ภูมิอากาศ ทุกรูปแบบ พร้อมด้วยเส้นทางแสนยาวไกลสุดหฤโหด ดัสตี้ก็คงไม่สามารถใช้ทักษะแบบเดิมๆได้อีกต่อไป
เขาจึงไปขอความช่วยเหลือจาก “สกิปเปอร์” อดีตเครื่องบินรบปลดประจำการ ผู้เงียบขรึม และเก็บตัวอยู่ในโกดัง ซึ่งไม่เห็นด้วยกับการลงแข่งของเครื่องบินเกษตรกรรม แต่ด้วยลูกตื๊อและความตั้งใจจริงของดัสตี้ ท้ายที่สุดสกิปเปอร์ก็ยอมเป็นโค้ชฝึกสอนเทคนิคการบินให้
สกิปเปอร์สอนให้ดัสตี้ตระหนักเสมอว่า การแข่งขันแรลลี่ระดับโลกนั้น ความเร็วไม่ใช่ปัจจัยสำคัญที่จะทำให้ชนะได้เสมอไป แต่ทว่าต้องมีเทคนิค และรู้จักปรับรูปแบบการบินไปตามสภาพภูมิประเทศ หรือภูมิอากาศ
เมื่อเวลาสำคัญมาถึง ดัสตี้ได้พบกับเครื่องบินใบพัดดังๆจากทั่วโลก ไม่ว่าจะเป็นแชมป์เก่าอย่าง “ริปสลิงเกอร์” เครื่องบินใบพัดทันสมัย ผู้เย่อหยิ่ง มั่นใจในตัวเอง และมักเหยียดหยามดัสตี้อยู่เสมอ, “เอล ชูปาคาบรา” เครื่องบินตำแหน่งแชมป์จากเม็กซิโก ผู้รักเสียงเพลง อารมณ์ดี, “บุลด๊อก” เครื่องบินสัญชาติอังกฤษที่มีบุคลิกตามสไตล์ผู้ดีอังกฤษ, “อิชานิ” เครื่องบินแสนสวยจากอินเดีย ที่แสนจะป๊อปปูลาร์ เป็นต้น
เมื่อการแข่งขันเริ่มต้น สถานการณ์ที่แสนจะคุ้นชินของดัสตี้ ก็เริ่มขึ้น นั่นคือ เสียงหัวเราะเยาะเย้ย ที่เครื่องบินเกษตรกรรมบ้านนอก กล้าดีมาแข่งขันความเร็ว
การแข่งขันเส้นทางแรกที่ต้องบินผ่านเขตหนาวเย็นทางตอนเหนือ ดัสตี้บินมาถึงเส้นชัยเป็นลำสุดท้าย ส่วนเส้นทางต่อมาในเยอรมนี เครื่อง “บุลด๊อก” เกิดขัดข้อง น้ำมันรั่วออกมาปิดทัศนวิสัยการมองเห็น และกำลังจะชนสิ่งกีดขวาง แต่ดัสตี้เข้ามาช่วยบินประคองตามหลัง และบอกทิศทาง จนกระทั่งเข้าถึงเส้นชัยอย่างปลอดภัย แม้ว่าดัสตี้จะเข้าเส้นชัยเป็นที่โหล่อีกครั้งก็ตาม
ดัสตี้จึงเริ่มถูกกล่าวถึงมากขึ้น ในความมีน้ำใจที่มีต่อเพื่อนผู้ร่วมแข่งขัน แต่ไม่เพียงเท่านั้น เมื่อเส้นทางการแข่งขันถัดมา เริ่มเป็นไปตามที่สกิปเปอร์เคยบอกไว้ว่า ความเร็วไม่ใช่ทักษะที่เหนือกว่าเสมอไป เพราะสภาพอากาศ และความภูมิประเทศที่คดเคี้ยว ต่างระดับ ทำให้เครื่องบินเล็กบินต่ำได้ชำนาญกว่าอย่างดัสตี้ อาศัยความคล่องแคล่ว ทำอันดับได้ดีขึ้น
เมื่อเครื่องบินบ้านนอกกลายเป็นที่จับตามองจากสื่อและเครื่องบินทั่วโลก ริปสลิงเกอร์เครื่องบินเจ้าเล่ห์แชมป์เก่า จึงใช้เล่ห์อุบายให้อิชานิหลอกล่อให้ดัสตี้บินลัดเข้าไปในอุโมงค์รถไฟใต้เขาหิมาลัยที่สนามแข่งขันในอินเดีย โดยหวังจะให้บินไปชนกับรถไฟ
แต่ทว่าโชคยังเข้าข้าง เพราะดัสตี้รอดพ้นจากการชนอย่างหวุดหวิด แถมเส้นทางลัดตามรางรถไฟนั้น ทำให้เขาบินเข้าเส้นชัยของสนามนี้ได้เป็นลำแรก ฉุดกระแสความโด่งดังขึ้นไปอีก
เมื่อถึงสนามแข่งขันที่เซี่ยงไฮ้ ดัสตี้ยังได้ใจเพื่อนรักอย่าง เอล ชูปาคาบรา เพราะเขาแนะวิธีให้ชูปาคาบรา ใช้เพลงเม็กซิกันหวานๆจีบเครื่องบินสาวแคนาเดียนที่แอบปิ๊งจนสำเร็จ
ถัดไปที่เส้นทางข้ามมหาสมุทร ดาวรุ่งอย่างดัสตี้ก็โดนสกัด เมื่อเครื่องบินพรรคพวกของริปสลิงเกอร์ แกล้งบินเฉี่ยวให้เครื่องนำร่องทิศทางของดัสตี้เสียหาย จนกระทั่งบินหลงออกนอกเส้นทางไปไกล
แต่ที่นั่นดัสตี้ได้พบกับกองบินทหารเรือ หน่วยรบที่สกิปเปอร์เคยประจำการ เครื่องบินรบทุกลำจึงให้ความช่วยเหลือ และซ่อมแซมระบบนำทางให้เข้าแข่งขันต่อไปได้
แต่แล้วดัสตี้ก็พบความจริงว่า สกิปเปอร์ซึ่งเป็นครูฝึกบิน ไม่ได้เป็นเครื่องบินรบในตำนานดังคำร่ำลือ ผ่านภารกิจแค่สมรภูมิเดียวเท่านั้น ทำให้ดัสตี้มัวครุ่นคิดจนใจลอย และบินไปปะทะคลื่นยักษ์จนตกทะเล
เมื่อทีมกู้ภัยช่วยขึ้นมาได้ แต่สภาพเครื่องยนต์อะไหล่ของดัสตี้ ก็เกินกว่าจะเยียวยาเข้าสู่การแข่งขันได้อีก แล้วปรากฏการณ์ของ “กัณยาณมิตร” ก็เกิดขึ้น เมื่อเครื่องบินหลายลำที่ร่วมเข้าแข่งขัน ซึ่งชื่นชอบในน้ำใจ รวมถึงเป็นหนี้บุญคุณของดัสตี้ ต่างแวะมาบริจาคอะไหล่ เพื่อช่วยซ่อมแซมเครื่องบินชาวไร่ ให้กลายเป็นเครื่องบินใบพัดที่ลงแข่งขันได้อย่างสง่างาม
กระทั่งในสนามแข่งขันสุดท้าย ดัสตี้ก็พิสูจน์ให้เห็นว่า ชัยชนะที่ได้มานั้น ส่วนหนึ่งที่สำคัญ คือการมีเพื่อนแท้มากมายคอยเป็นกำลังขับเคลื่อนไปสู่ความสำเร็จนั่นเอง
Planes เป็นเรื่องราวที่เด่นชัดมากในเรื่องการมีเพื่อนที่ดี คอยช่วยเหลือเกื้อกูล ให้ชีวิตไปสู่ความสำเร็จ ซึ่งตามหลักพุทธศาสนา เรียกว่า “กัณยาณมิตร” ซึ่งมาจาก “กัลยาณ” คือ ความดีงาม ส่วน “มิตร” คือ เพื่อนที่สนิทคุ้นเคย หมายถึงเพื่อนผู้มีคุณธรรม มีความตั้งใจ และนำพาไปสู่สิ่งที่ดีงามถูกต้อง
ผู้ชมสามารถพิจารณาความเป็นกัลยาณมิตรจากบุคลิกนิสัยของตัวละครต่างๆในเรื่อง โดยใช้หลักพุทธศาสนาที่เรียกว่า “กัลยาณมิตรธรรม 7” ซึ่งประกอบด้วย
“ปิโย” มีความน่ารักชวนให้อยากเข้าไปปรึกษา อยากเข้าไปสนิทสนม, “ครุ” น่าเคารพในฐานประพฤติสมควรแก่ฐานะเป็นที่พึ่งใจและปลอดภัย, “ภาวนีโย” น่าเจริญใจหรือน่ายกย่องในฐานะทรงคุณ คือความรู้และภูมิปัญญาแท้จริง ทั้งเป็นผู้ฝึกอบรมและปรับปรุงตนอยู่เสมอ ควรเอาอย่าง
“วตฺตาจ” รู้จักพูดให้ได้ผล รู้จักชี้แจงให้เข้าใจ รู้ว่าเมื่อไรควรพูดอะไรอย่างไร คอยให้คำแนะนำว่ากล่าวตักเตือน, “วจนกฺขโม” อดทนต่อถ้อยคำ พร้อมรับฟังคำปรึกษาวิพากษ์วิจารณ์อดทนฟังได้ไม่เบื่อไม่ฉุนเฉียว, “คมฺภีรญฺจกถํกตฺตา” แถลงเรื่องล้ำลึกได้ สามารถอธิบายเรื่องยุ่งยากซับซ้อนให้เข้าใจและ “โนจฏฐาเนนิโยชเย” ไม่แนะนำในเรื่องเหลวไหลหรือชักจูงไปในทางเสื่อมเสีย
Planes มิตรภาพทั่วน่านฟ้า เป็นภาพยนตร์ที่จะบอกกับผู้ชมทั้งเด็กและผู้ใหญ่ว่า พึงสร้าง “กัลยาณมิตร” เพื่อชีวิตที่อบอุ่นงดงาม และประสบความสำเร็จตลอดไป
(จาก นิตยสารธรรมลีลา ฉบับที่ 155 พฤศจิกายน 2556 โดย ชยวรรศ มานะศิริ)
