มีคำกล่าวเตือนใจที่ผมระลึกถึงเพื่อให้เกิดตระหนักรู้อยู่เสมอว่า “คนเราเลือกเกิดไม่ได้ แต่เลือกที่จะเป็นได้” และเมื่อถึงวาระสุดท้ายแห่งชีวิต จะมีคนหลั่งน้ำตา หรือถ่มน้ำลาย ก็อยู่ที่คุณค่าแห่งการกระทำและผลดีที่มีต่อสังคมขณะมีชีวิตอยู่ของผู้นั้นเอง
ดังนั้น คนที่มีชื่อเสียง หรือ ได้รับ Peputation อย่างที่ คุณศิริกุล เลากัยกุล ได้เคยให้ความหมายไว้ในหนังสือ “การสร้างแบรนด์อย่างพอเพียง” ว่า...
“ชื่อเสียง คือการเป็นที่ยอมรับนับถือในทางที่ดี เป็นที่กล่าวขวัญยกย่อง และอยู่ในความทรงจำ...”
คำนิยามนี้ย่อมใช้ได้กับ คุณไพบูลย์ วัฒนศิริธรรม อดีตรองนายกรัฐมนตรี ที่ให้ความสำคัญการพัฒนาสังคมด้วยการอุทิศตัว ส่งเสริมความคิดและริเริ่มสร้างกลไกและเครือข่ายเพื่อการพัฒนาชนบทและพัฒนาชุมชนเมืองอย่างต่อเนื่อง
ผมเคยได้รับฟังความคิดเรื่อง “สังคมที่พึงปรารถนา” ซึ่งคุณไพบูลย์ สรุปเป็น 3 ฐานหลัก ที่ประกอบกันและสนับสนุนเกื้อกูลกันและกัน ซึ่งจะเป็นแนวทางทั้งในการดำเนินชีวิต และการทำธุรกิจการงาน
ความดี ก็คือ
ทำสิ่งที่เป็นคุณประโยชน์สร้างสรรค์
ไม่ทำสิ่งที่เป็นโทษ หรือเกิดความเสียหาย
สร้างศักยภาพที่จะทำดีต่อเนื่อง
สร้างทัศนคติต่อต้านสิ่งที่ไม่ดี
ความสุข
ความสุขทางกาย
ความสุขทางใจ
ความสุขทางปัญญา หรือ จิตวิญญาณ
ความสุขทางสังคม และการอยู่ร่วมกัน
ความสามารถ
ความสามารถในการคิด
ความสามารถในการทำ
ความสามารถในการจัดการ
ความสามารถในการปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น
แนวทาง 3 ประการ ทั้งความดี ความสุข และ ความสามารถ เมื่อเริ่มต้นที่ตัวบุคคลก็จะส่งผลดีต่อครอบครัว ดีต่อชุมชน และดีต่อสังคมส่วนรวมแน่นอน
คุณไพบูลย์ จึงให้เห็นความจำเป็นในการสร้าง “จิตอาสา” ในการใฝ่ดีที่เริ่มจากแต่ละคน และขยายบทบาทการทำความดีออกไป
“มูลนิธิหัวใจอาสา” จึงได้เกิดขึ้นเมื่อ 28 เมษายน เมื่อ 4 ปีที่แล้ว โดยคุณไพบูลย์ รับเป็นประธานคณะก่อตั้งและใช้เงินส่วนตัว 1 ล้านบาทเป็นทุนประเดิม
บทบาทของมูลนิธิฯนี้ คือให้คำปรึกษา จัดกระบวนการเรียนรู้ ส่งเสริมหรือดำเนินการเกี่ยวกับการจัดการเชิงระบบเป็นกระบวนการในงานพัฒนาสังคมที่รวมถึงการพัฒนางานอาสาสมัคร การส่งเสริมการทำความดี การสร้างเสริมสุขภาพ การพัฒนาชุมชนท้องถิ่น การพัฒนาประชาสังคม
กลยุทธ์ที่กำหนดไว้ คือเลือกทำเรื่องสำคัญ และคาดว่าจะเกิดผลลัพธ์ (Outcome) และผลกระทบ (Impact) ที่มีคุณค่าสูงต่อสังคม ซึ่งปัจจุบันมูลนิธิหัวใจอาสา มี “แผนงาน” สำคัญพร้อมทั้ง “กองทุน” สนับสนุนทุกแผนงาน ได้แก่
1) แผนงานส่งเสริมการมีหัวใจอาสาและการแบ่งปันในสังคม
2) แผนงานส่งเสริมสันติวิธีเพื่อสังคม
3) แผนงานส่งเสริมชุมชนเข้มแข็งเป็นสุข
4) แผนงานส่งเสริมการป้องกันโรคมะเร็งและโรคหัวใจ
ช่วงหลายปีที่ผ่านมา แม้ต้องต่อสู้ รักษากับโรคมะเร็งที่เกิดขึ้นที่ช่องท้อง แต่ด้วยการเจริญมรณานุสติเยี่ยงผู้เรียนรู้ความตายอย่างไม่ประมาท ด้วยกายและใจที่ใฝ่ดี ทำดีมาตลอดชีวิตอย่างเรียบง่ายแต่มีคุณค่าให้คนรุ่นต่อไประลึกถึง
ช่วงหลังนี้ คุณไพบูลย์ได้ลาออกจากตำแหน่งกรรมการในองค์กร เหลือไว้แต่การเป็นประธานมูลนิธิหัวใจอาสา ซึ่งเป็นเรื่องที่ท่านอยากทำในช่วงสุดท้ายของชีวิต จึงอาจจะกล่าวได้ว่าเป็นมรดกงานเพื่อสังคมชิ้นสุดท้ายที่จุดประกายให้เกิดการสานต่อและขยายผลจากผู้มีจิตอาสาเพื่อสร้างสรรค์สังคมให้ดีงามต่อไป
(จาก นิตยสารธรรมลีลา ฉบับที่ 137 พฤษภาคม 2555 โดย สุวัฒน์ ทองธนากุล)
