สิ้น ‘ปูชนียาจารย์ของคณะสงฆ์’ สมเด็จพระพุทธปาพจนบดี

“..การพิมพ์หนังสือธรรมะ แม้จะไม่เป็นที่ชอบใจ อำนวยประโยชน์แก่คนบางคน ก็คงเป็นที่ชอบใจ อำนวยประโยชน์แก่คนบางหมู่ แม้ผู้ไม่เคยชอบใจ และไม่รู้สึกเป็นประโยชน์ ในเมื่อได้รับหนังสือธรรมะไปอ่านในวัยหนึ่ง แต่ล่วงกาลนานมาอีกวัยหนึ่ง ก็ชอบใจ รู้สึกได้รับประโยชน์จากการได้อ่านหนังสือธรรมะก็ มี ข้าพเจ้าเคยอ่านหนังสือธรรมะบางเล่มแล้ว ต้องกราบลงไปกับหนังสือ เพราะรู้สึกถึงบุญคุณของผู้เรียบเรียงและพิมพ์ขึ้นไว้ให้แพร่หลาย ข้าพเจ้าเห็นดีเช่นนี้ จึงเลือกหนังสือธรรมะขึ้นพิมพ์แจก..”

คำปรารภที่ พระจินดากรมุนี ได้พิมพ์ไว้ในหนังสือที่ระลึกเล่มหนึ่ง เมื่อวันที่ ๑๐ กุมภาพันธ์ ๒๔๙๘ ได้แสดงจริยาวัตรแห่งความใฝ่หาความรู้ของท่าน ท่านได้เรียนรู้และเข้าใจในวิทยาการทางโลกและธรรม มีความ พร้อมสามารถสนองงานคณะสงฆ์ได้แต่ยังเป็นนวกภิกษุ และเป็นพระธรรมกถึกที่ได้รับการยอมรับจากชนทุกชั้น การมรณภาพของท่านเมื่อวันเสาร์ที่ ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๕๑ เป็นการสูญเสียปูชนียาจารย์ของคณะสงฆ์ กองบรรณาธิการหนังสือพิมพ์ธรรมลีลา ขอนำเสนอประวัติและผลงานของท่าน เพื่อเป็นมาลัยดอกไม้บูชาพระเดชพระคุณ มา ณ โอกาสนี้

ประวัติสมเด็จพระพุทธปาพจนบดี (ทองเจือ จินฺตากรมหาเถร) เจ้าอาวาสวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม

• ชาติภูมิ

นามเดิม ทองเจือ นามสกุล สายเมือง เกิดเมื่อวัน ที่ ๒ มีนาคม พ.ศ.๒๔๕๑ ตรงกับวันอังคารขึ้น ๑๑ ค่ำ เดือน ๔ ปีวอก เวลา ๐๐.๓๐ น. ณ บ้านเลขที่ ๑๒ หมู่ที่ ๑๘ ปากคลองบางเขน ตำบลบางซ่อน อำเภอบางซื่อ(ปัจจุบันคือเขตดุสิต) จังหวัดพระนคร(กรุงเทพมหานคร) เป็นบุตรของรองอำมาตย์ตรี ขุนศุภผลภาษี(สงวน สายเมือง)-นางแส สายเมือง มีพี่น้องร่วมบิดามารดาดังนี้ ๑.นายทองดี สายเมือง ๒.นางทองคำ สายเมือง ๓.สมเด็จพระพุทธปาพจนบดี (ทองเจือ จินฺตากรมหาเถร สายเมือง) ๔.นางสาวทองห่อ สายเมือง ๕.พระครูวินัยธรธงชัย ปจินฺตาคโม สายเมือง ๖.พระครูปลัดสัมพิพัฒนวราจารย์(สุจินต์ สุจินฺตามโย สายเมือง) สัญชาติไทย เชื้อชาติไทย

• การศึกษาเมื่อปฐมวัย

เจ้าประคุณสมเด็จฯ เรียนอักษรสมัย ตามความนิยมในสมัยนั้นจากโยมบิดาของท่านจนพออ่านออก เขียนได้ แล้วเข้าโรงเรียนศึกษาจนจบชั้นประถมศึกษา

บรรพชา เมื่อวันที่ ๒๘ พฤษภาคม พ.ศ.๒๔๖๗ ตรงกับวันพุธ แรม ๑๑ ค่ำ เดือน ๖ ปีชวด ณ วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ตำบลวัดราชบพิธ อำเภอพระนคร จังหวัดพระนคร

โดยมีพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า ทรงเป็นพระอุปัชฌาย์ พระมหาคณิศร(ภา ภาณกเถระ) เป็นพระศีลาจารย์

อุปสมบท เมื่อวันที่ ๒ มิถุนายน พ.ศ.๒๔๗๒ ตรง กับวันอาทิตย์ แรม ๑๑ ค่ำ เดือน ๖ ปีมะเส็ง เวลา ๑๖.๐๐ น. ณ มหาพัทธสีมาวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม

โดยมีพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า ทรงเป็นพระอุปัชฌาย์ พระวินัยมุนี(แปลก วุฑฺฒิณาโณ) เป็นพระกรรมวาจาจารย์ พระจุลคณิศร(จรัส สุตธโน) เป็นพระอนุสาวนาจารย์

• วิทยฐานะ

นักธรรมชั้นเอก เปรียญธรรม ๖ ประโยค

• สมณศักดิ์

พ.ศ.๒๔๗๗ เป็นพระครูฐานานุกรม ในพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า ที่ พระครูวิจิตรธรรมคุณ พ.ศ.๒๔๘๙ ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญ ที่ พระจินดากรมุนี พ.ศ.๒๔๙๕ ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นราช ในราชทินนามเดิม พ.ศ.๒๔๙๘ ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นเทพ ในราชทินนามเดิม พ.ศ.๒๕๐๑ ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นธรรม ที่ พระธรรมจินดาภรณ์ พ.ศ.๒๕๑๕ ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เทียบเท่า รองสมเด็จพระราชาคณะ ที่ พระมหารัชชมังคลาจารย์ พ.ศ.๒๕๑๖ ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นรองสมเด็จพระราชาคณะ ที่ พระพุทธพจนวราภรณ์ พ.ศ. ๒๕๓๒ ได้รับพระราชทานสถาปนา เป็นสมเด็จพระราชาคณะ ที่ สมเด็จพระพุทธปาพจนบดี

• ผลงานทางการคณะสงฆ์

๑.งานปกครอง เป็นเจ้าอาวาสวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม กรุงเทพมหานคร เป็นกรรมการมหาเถรสมาคม เป็นกรรมการมหามกุฎราชวิทยาลัย เป็นประธานกรรมการ ร่างกฎหมายมหาเถรสมาคม เป็นประธานคณะกรรมการคณะธรรมยุต เป็นเจ้าคณะภาค ๑๔-๑๕ (ธ) เป็นกรรมการอำนวยการจัดสร้างพุทธมณฑลฝ่ายสงฆ์ เป็นประธานกรรมการพิจารณายกวัดราษฎร์เป็นพระอารามหลวง เป็นกรรมการพิจารณางบประมาณศาสนสมบัติกลาง เป็นกรรมการควบคุมการเรี่ยไรของคณะสงฆ์ เป็นสังฆมนตรี ช่วยว่าการองค์การเผยแผ่(๑๒ พฤษภาคม ๒๕๐๓) เป็นพระวินัยธรชั้นฎีกา ตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. ๒๔๘๔ เป็นพระอุปัชฌาย์

๒.งานด้านการศึกษา เป็นกรรมการสังคีติการกสงฆ์ สังคายนาพระธรรมวินัยตรวจชำระพระไตรปิฎก ฉบับมหามงคลสมัยเฉลิมพระชนมพรรษา ๕ รอบ เป็นกรรมการจัดการสอนศีลธรรม เป็นกรรมการสภาการ ศึกษามหามกุฎราชวิทยาลัย เป็นเจ้าสำนักเรียนวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม เป็นครูสอนพระปริยัติธรรม สำนักเรียนวัดราชบพิธฯ

๓.งานสาธารณูปการ เป็นองค์อุปถัมภ์และดำเนินการก่อสร้าง วัดไกรลาศ อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เป็นกรรมการมูลนิธิโรงพยาบาลสงฆ์ เป็นกรรมการมหามกุฎราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์ เป็นกรรมการพิจารณาปรับปรุงตลาดเฉลิมโลก

๔.งานเผยแผ่ เป็นแม่กองงานพระธรรมทูต เป็นผู้บรรยายสวดมนต์มีคำนำแบบมคธ ณ สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เป็นผู้แสดงพระธรรมเทศนากัณฑ์เช้า วันพระ แรม ๘ ค่ำ ณ พระอุโบสถวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม

๕.งานพัฒนาสังคม เป็นกรรมการจัดตั้งทุนสาธารณสุขสงเคราะห์ และศึกษาสงเคราะห์

๖.กิจกรรมพิเศษ พ.ศ.๒๔๙๙ ร่วมเป็นคณะสงฆ์ ทำทัฬหิกรรมในการทรงผนวช พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ณ พระพุทธรัตนสถาน สวนศิวาลัย ในพระบรมมหาราชวัง พ.ศ.๒๕๒๑ ร่วมเป็นคณะสงฆ์ในการทรงผนวชและทำทัฬหิกรรมสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฏราชกุมาร พ.ศ.๒๕๓๕ รัฐบาลสหภาพเมียนมาร์(พม่า) ถวายตำแหน่งอัครบัณฑิตทางพระพุทธศาสนา ชื่อว่า AGGA MAHA PANDITA BADDANTA(อัครมหาบัณฑิตภัททันตะ) พ.ศ.๒๕๔๑ ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้ปฏิบัติหน้าที่แทนสมเด็จพระสังฆราช ในระหว่างที่พระองค์เสด็จปฏิบัติศาสนกิจเป็นประธานเปิดการประชุม The World Buddhist Propagation Conference ณ เมืองเกียวโต ญี่ปุ่น

สมเด็จพระพุทธปาพจนบดี มรณภาพเมื่อวันที่ ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๕๑ เวลา ๑๑.๐๕ น. ด้วยโรคปอดติดเชื้อ ณ โรงพยาบาลศิริราช สิริอายุได้ ๙๙ ปี ๔ เดือน ๑๗ วัน

(จากหนังสือธรรมลีลา ฉบับที่ 93 ส.ค. 51 โดย กองบรรณาธิการ)