ครั้งที่ 66
ผู้มีใจสูง มีมุทิตาจิต
พระธรรมเสนาบดีสารีบุตรนั้นเป็นผู้มีปกติ สรรเสริญเพื่อนพรหมจารี (ผู้ร่วมประพฤติพรหมจรรย์) ตามคุณที่มีจริงเป็นจริง ปรารถนาสนทนากับพระภิกษุอื่นที่พระศาสดา ทรงยกย่อง ดังเรื่องต่อไปนี้
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ เวฬุวันวิหาร นครราชคฤห์ ครั้งนั้น ภิกษุชาวชาติภูมิประเทศจำนวนมาก จำพรรษาแล้วในชาติภูมิพากันมาเฝ้าพระศาสดา ณ เวฬุวันวิหาร
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสถามว่า 'ภิกษุทั้งหลาย! ในชาติภูมิประเทศ ภิกษุรูปใด ที่เพื่อนพรหมจารีชาวชาติภูมิยกย่องว่า เป็นผู้มักน้อย สันโดษ ชอบสงัด ไม่คลุกคลีด้วยหมู่ มีความเพียรสม่ำเสมอ สมบูรณ์ด้วยศีล ปัญญา วิมุตติ และวิมุตติญาณทัศนะ แล้ว กล่าวพรรณนาคุณของความมักน้อย สันโดษ ความสงัด ความเป็นผู้สมบูรณ์ด้วยปัญญาวิมุตติ และวิมุตติญาณทัศนะแก่ภิกษุทั้งหลาย เป็นผู้โอวาท แนะนำชี้แจงชักชวนให้ภิกษุผู้ร่วมประพฤติพรหมจรรย์ให้อาจหาญร่าเริง?'
ภิกษุทั้งหลายกราบทูลว่า 'ภิกษุผู้ถึงพร้อมด้วยคุณสมบัติดังที่พระองค์ตรัสนั้นคือพระปุณณะ มันตานีบุตร'
ขณะนั้น พระธรรมเสนาบดีสารีบุตร นั่งอยู่ ณ ที่เฝ้าพระบรมศาสดาด้วย ได้ฟังภิกษุ ทั้งหลายสรรเสริญคุณของพระปุณณะ เช่นนั้น จึงดำริว่า
'เป็นลาภของท่านปุณณะ มันตานีบุตรเหลือเกิน ความเป็นมนุษย์อันท่านปุณณะได้ดีแล้ว คือได้มีคุณธรรมอันเป็นสมบัติที่ประเสริฐของมนุษย์ ที่เพื่อนพรหมจารีผู้เป็นวิญญูชนกล่าวยกย่องสรรเสริญพรรณนาคุณเฉพาะพระพักตร์ของพระศาสดา และพระบรมศาสดาก็ทรงอนุโมทนาคำยกย่องนั้น ไฉนหนอเราจะพึงได้พบพระปุณณะ มันตานีบุตรแล้วสนทนาปราศรัยกันสักครั้งหนึ่ง'
ดูเถิด - คนมีใจสูง เมื่อได้ทราบว่าบัณฑิตยกย่องผู้ใดก็ปรารถนาพบและสนทนากับผู้นั้น เพื่อได้ความรู้ความเข้าใจ หรือเพื่อเทียบเคียงความคิดเห็น ส่วนคนใจต่ำ มีจิตใจริษยาเป็นเจ้าเรือน เมื่อได้ฟังคำสรรเสริญผู้ใดก็เกิดมานะและเกิดริษยาขึ้น คิดกำจัดคุณของเขา ทนไม่ได้ต่อลาภ ยศ และสรรเสริญ สุขที่ตกแก่ผู้อื่น
ผู้มีใจสูง มีมุทิตาจิต
พระธรรมเสนาบดีสารีบุตรนั้นเป็นผู้มีปกติ สรรเสริญเพื่อนพรหมจารี (ผู้ร่วมประพฤติพรหมจรรย์) ตามคุณที่มีจริงเป็นจริง ปรารถนาสนทนากับพระภิกษุอื่นที่พระศาสดา ทรงยกย่อง ดังเรื่องต่อไปนี้
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ เวฬุวันวิหาร นครราชคฤห์ ครั้งนั้น ภิกษุชาวชาติภูมิประเทศจำนวนมาก จำพรรษาแล้วในชาติภูมิพากันมาเฝ้าพระศาสดา ณ เวฬุวันวิหาร
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสถามว่า 'ภิกษุทั้งหลาย! ในชาติภูมิประเทศ ภิกษุรูปใด ที่เพื่อนพรหมจารีชาวชาติภูมิยกย่องว่า เป็นผู้มักน้อย สันโดษ ชอบสงัด ไม่คลุกคลีด้วยหมู่ มีความเพียรสม่ำเสมอ สมบูรณ์ด้วยศีล ปัญญา วิมุตติ และวิมุตติญาณทัศนะ แล้ว กล่าวพรรณนาคุณของความมักน้อย สันโดษ ความสงัด ความเป็นผู้สมบูรณ์ด้วยปัญญาวิมุตติ และวิมุตติญาณทัศนะแก่ภิกษุทั้งหลาย เป็นผู้โอวาท แนะนำชี้แจงชักชวนให้ภิกษุผู้ร่วมประพฤติพรหมจรรย์ให้อาจหาญร่าเริง?'
ภิกษุทั้งหลายกราบทูลว่า 'ภิกษุผู้ถึงพร้อมด้วยคุณสมบัติดังที่พระองค์ตรัสนั้นคือพระปุณณะ มันตานีบุตร'
ขณะนั้น พระธรรมเสนาบดีสารีบุตร นั่งอยู่ ณ ที่เฝ้าพระบรมศาสดาด้วย ได้ฟังภิกษุ ทั้งหลายสรรเสริญคุณของพระปุณณะ เช่นนั้น จึงดำริว่า
'เป็นลาภของท่านปุณณะ มันตานีบุตรเหลือเกิน ความเป็นมนุษย์อันท่านปุณณะได้ดีแล้ว คือได้มีคุณธรรมอันเป็นสมบัติที่ประเสริฐของมนุษย์ ที่เพื่อนพรหมจารีผู้เป็นวิญญูชนกล่าวยกย่องสรรเสริญพรรณนาคุณเฉพาะพระพักตร์ของพระศาสดา และพระบรมศาสดาก็ทรงอนุโมทนาคำยกย่องนั้น ไฉนหนอเราจะพึงได้พบพระปุณณะ มันตานีบุตรแล้วสนทนาปราศรัยกันสักครั้งหนึ่ง'
ดูเถิด - คนมีใจสูง เมื่อได้ทราบว่าบัณฑิตยกย่องผู้ใดก็ปรารถนาพบและสนทนากับผู้นั้น เพื่อได้ความรู้ความเข้าใจ หรือเพื่อเทียบเคียงความคิดเห็น ส่วนคนใจต่ำ มีจิตใจริษยาเป็นเจ้าเรือน เมื่อได้ฟังคำสรรเสริญผู้ใดก็เกิดมานะและเกิดริษยาขึ้น คิดกำจัดคุณของเขา ทนไม่ได้ต่อลาภ ยศ และสรรเสริญ สุขที่ตกแก่ผู้อื่น
