‘แฮอินซา’ อารามแห่งสมาธิอันลึกล้ำ ที่เก็บพระไตรปิฎกไม้ชุดแรกของโลก

พุทธสถานหลายแห่งในเอเซียต่างมีประวัติความเป็นมาที่น่าสนใจ และเปี่ยมไปด้วยแรงดึงดูดให้ผู้คนหาหนทางไปเยือน ดังเช่น ‘แฮอินซา’ อารามแห่งเกาหลีใต้ ซึ่งมีอายุอานามกว่า 1,200 ปีมาแล้ว

แฮอินซา มีความหมายว่า ‘อารามแห่งพระสมาธิอันล้ำลึกดั่งนที’ ตั้งอยู่ในพื้นที่ของอุทยานแห่งชาติเขาคายาซาน เมืองฮับชอน จังหวัดเกียงซังนัม-โด สร้างขึ้นเมื่อ ค.ศ.802 โดยพระภิกษุสองรูป คือ ซูเนียง และอิชอง ในสมัยอาณาจักรซิลลา ที่กล่าวกันว่าเป็นยุคทองแห่งพระพุทธศาสนาและศิลปวัฒนธรรมของเกาหลี โดยเฉพาะด้านพุทธศิลป์ ต่อมาพระเจ้าแตโช ผู้ก่อตั้งราชวงศ์กอริโยได้กำหนดให้แฮอินซา เป็นอารามแห่งแผ่นดิน

สถาปัตยกรรมของวัดแฮอินซาเป็นรูปแบบของยุคสมัยซิลลา ประกอบด้วยอิฐและไม้ มีวิหารราย 75 วิหาร และมีกุฏิอีก 14 หลัง ขั้นบันได ประตู และหลังคา เต็มไปด้วยรายละเอียดและความหมายอันลุ่มลึก ภายในวัดมีงานแกะสลักไม้ ภาพเขียน เจดีย์หิน โคมไฟหิน กลอง ฆ้อง ระฆังที่บอกเล่าตำนานและสัญญลักษณ์มากมายทางพุทธศาสนา

นอกจากความเก่าแก่และสงบงามแล้ว อีกหนึ่งแรงดึงดูดที่ทำให้พุทธศาสนิกชนทั่วโลกตั้งใจไปเยือนวัดแฮอินซา นั่นก็คือสถานที่แห่งนี้เป็นที่เก็บรักษาแผ่นไม้แกะสลักสำหรับพิมพ์พระไตรปิฎกฉบับเกาหลี ซึ่งมีอายุกว่า 700 ปี ซึ่งได้รวบรวมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าที่สมบูรณ์ที่สุดในเอเซียตะวันออก

มีบันทึกว่า ปลายรัชสมัยของราชวงศ์กอริโย เกาหลีถูกกองทัพมงโกเลียรุกราน พระเจ้าโกชองเสด็จลี้ภัยไปประทับที่เกาะกังฮวาโด และทรงรับสั่งให้มีการจารึกพระไตรปิฎกบนแผ่นไม้ ด้วยเชื่อมั่นในอำนาจอันวิเศษแห่งพุทธศาสนาที่จะช่วยปัดเป่าภัยอันตรายทั้งปวง

ไม้นานาชนิดถูกนำมาจากเกาะแก่งต่างๆ ทางฝั่งทะเลด้านใต้ ผ่านกรรมวิธีนานัปการเพื่อให้ทนทานต่ออากาศ แมลง ความชื้นและการผุกร่อน นับตั้งแต่แช่ไม้ในน้ำทะเลนานสามปี แล้วตัดเป็นแผ่นต้มในน้ำเกลือเพื่อสลายยางไม้ จากนั้นผึ่งลมไว้ในที่ร่มอีกสามปี จนกระทั่งผิวไม้แห้งสนิทและราบเรียบ จึงได้เริ่มกระบวนการประดิษฐ์ด้วยการเขียนและแกะสลัก

การจารึกพระไตรปิฎกลงบนแผ่นไม้ใช้เวลาถึง 16 ปี (ค.ศ.1236-1251) มีจำนวนทั้งสิ้น 81,258 แผ่น แบ่งเป็น 6,791 ชุด มีตัวอักษรจีนทั้งหมด 52, 382, 960 ตัว เป็นการแกะสลักกลับหลังเพื่อที่จะสามารถพิมพ์จากไม้ลงบนกระดาษในด้านที่ถูกต้องได้ทันที

ครั้งแรกแผ่นไม้ทั้งหมดถูกเก็บไว้ในวัดซอนวอนซา บนเกาะกังฮวาโด ต่อมา ได้ถูกย้ายไปเก็บไว้ที่วัดจิซอนซา ก่อนจะเคลื่อนย้ายครั้งสุดท้ายมาเก็บรวบรวม ที่วัดแฮอินซา ซึ่งถือว่าเป็นสถานที่เหมาะสมที่สุด

วัดแฮอินซามีห้องใหญ่ 2 ห้อง เรียกว่า ห้องแห่งพระสูตร และห้องแห่งพระธรรม แต่ละห้องมีขนาด 12 x 90 ฟุต มีระบบการระบายอากาศ อุณหภูมิและความชื้นที่เหมาะสมสำหรับการเป็นที่เก็บรักษาแผ่นพิมพ์ไม้พระไตรปิฎก

ตลอดระยะเวลากว่า 700 ปี ที่ขุมทรัพย์บนแผ่นไม้ได้รับการดูแลรักษาให้อยู่ ในสภาพที่สมบูรณ์ ทักษะการประดิษฐ์ที่ปรากฏในความเที่ยงตรงงดงามของตัวอักษร แสดงถึงความเชี่ยวชาญในการแกะสลัก รวมทั้งปริมาณมหาศาลที่แสดงถึงความวิริยะอุตสาหะ ทำให้พระไตรปิฎกไม้ชุดนี้ถือเป็นชุดที่สมบูรณ์ที่สุดในโลก

องค์การยูเนสโกได้ขึ้นทะเบียนแผ่นพิมพ์ไม้พระไตรปิฎกของเกาหลี และห้องเก็บรักษา ให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของโลก เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ.1995

(จากหนังสือธรรมลีลา ฉบับที่ 84 พ.ย. 50 โดย นันท์ธนัตถ์)