เรื่องที่ 41 ทำกุศลเหมือนรวมพวงดอกไม้ ตอนที่ 3/5
วิสาขานั้นเป็นสตรีที่ฉลาด มีญาณเฉียบแหลม คมกล้าประดุจเพชร มีบุญญาธิการมาก แม้จะอายุยังน้อย ทั้งยังเป็นผู้พูดจาไพเราะ และเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ เป็นที่รักที่นิยมของคนทั้งหลาย นอกจากนี้วิสาขายังมีเมตตากรุณาต่อสัตว์เลี้ยงเป็นอย่างยิ่ง
คืนหนึ่ง นางลาแม่ม้าอาชาไนย ตกลูก นางได้ให้หญิงคนใช้ถือประทีปลงไปดูพร้อมกับนาง ให้อาบน้ำอุ่นให้และให้ทาน้ำมันให้
ส่วนมิคารเศรษฐีนั้นเลื่อมใสในพวกชีเปลือย เมื่อทำอาวาหมงคลบุตรเสร็จแล้ว ระลึกถึงชีเปลือย จึงให้นิมนต์มาจำนวนร้อยเลี้ยงอาหารอย่างดี และให้คนไปตามสะใภ้มาว่ามาไหว้พระอรหันต์
พอได้ยิน "อรหันต์" วิสาขาก็ดีใจว่าได้ไหว้พระที่เคารพเพราะตนเองเป็นโสดาบัน แต่พอมาเห็น อรหันต์เปลือยของพ่อผัวเข้าเธอก็กระดาก คิดว่า "คนปราศจากหิริโอตตัปปะเช่นนี้จะเป็นพระอรหันต์ไม่ได้ ทำไมพ่อผัวจึงให้เรียกเรามา" ดังนี้แล้ว ไม่ไหว้ ไม่นั่ง กลับไปเสียเฉยๆ
พวกชีเปลือยเห็นอาการของวิสาขาแล้วติเตียนเศรษฐีเป็นเสียงเดียวกันว่า "หญิงอื่นที่ดีกว่านี้ไม่มีแล้วหรือจึงเอาหญิงกาฬกัณณีอย่างนี้มาเป็นสะใภ้ จงขับไล่นางออกจากเรือนเสียโดยเร็วเถิด"
เศรษฐีคิดว่า "สะใภ้ของเรามาจากตระกูลใหญ่ จะขับไล่นางออกด้วยเหตุเพียงคำพูดของพระคุณเจ้าหาควรไม่" ดังนี้แล้วจึงกล่าวว่า "ท่านทั้งหลายอย่าถือเลย นางเป็นเด็ก ทำไปด้วยรู้บ้าง ไม่รู้บ้าง"
เมื่อพวกชีเปลือยไปแล้ว มิคารเศรษฐี นั่งรับประทานข้าวมธุปายาส (ข้าวต้มน้ำตาล เจือน้ำนม) วิสาขาอยู่ปฏิบัติ ขณะนั้น พระภิกษุผู้ถือบิณฑบาตเป็นปกติรูปหนึ่งมายืนอยู่หน้าเรือน วิสาขาเห็นแล้วคิดว่ายังไม่ควรบอกพ่อผัวก่อน แต่จะทำอย่างใดอย่างหนึ่งให้พ่อผัวเห็นพระจึงเลี่ยงไปยืนเสียข้างหนึ่ง เศรษฐีเห็นพระแล้วก็แกล้วทำเป็นไม่เห็น นั่งก้มหน้าบริโภคเฉย
วิสาขาทราบอาการนั้น จึงบอกพระว่า
"นิมนต์โปรดข้างหน้าเถิด พ่อผัวของดิฉันกำลังบริโภคของเก่า"
เศรษฐีได้ฟังดังนั้นโกรธมาก แม้จะอดกลั้นได้คราวที่นางไม่เคารพชีเปลือย แต่คราวนี้อดทนไม่ไหว บอกคนใช้ให้ยกข้าวมธุปายาสออกไป พร้อมกับให้ไล่วิสาขาออกจากบ้าน เพราะนางกล้าด่าว่าเขาว่า กินของไม่สะอาดในกาลมงคล
วิสาขากล่าวว่า "คุณพ่อ, ดิฉันจะไม่ยอมออกจากบ้านด้วยเหตุเพียงเท่านี้ คุณพ่อดิฉันมาเหมือนนำทาสีมาก็หามิได้ ดิฉันเป็นลูกของตระกูลที่ยังมีมารดาบิดา เมื่อดิฉันมาคุณพ่อของดิฉันได้ให้พราหมณ์ 8 คนมาด้วย เพื่อคอยดูแลชำระโทษของดิฉันหากพึงมี เพราะฉะนั้นขอให้เรียกพราหมณ์ทั้ง 8 คนมาชำระโทษก่อน"
เศรษฐีอนุโลม เมื่อกระฎุมพีทั้ง 8 คนมาแล้ว เศรษฐีจึงเล่าเรื่องให้ฟัง กระฎุมพีถามวิสาขาว่าเป็นความจริงอย่างนั้นหรือไม่ วิสาขาตอบว่า
"ฉันมิได้เจตนาว่า พ่อผัวว่าบริโภคของไม่สะอาด แต่ฉันหมายความว่า พ่อผัวของฉันมั่งมีสีสุกอยู่บัดนี้เพราะบุญเก่า มิต้องทำงานเหนื่อยแรงก็มีกินมีใช้ ฉันจึงว่าท่านบริโภคของเก่า ฉันหมายความอย่างนี้"
กระฎุมพีกล่าวว่า ในเรื่องนี้ ท่านไม่สามารถกล่าวโทษธิดาของพวกเราได้ ธิดาของเรากล่าวชอบแล้ว เหตุไรท่านจึงโกรธ
เศรษฐี ถึงวิสาขาจะพ้นจากโทษอันนี้ก็จริงแต่ยังมีโทษอื่นอีกมาก คืนหนึ่งในมัชฌิมยาม นางวิสาขาและคนใช้หญิงชายหลายคนลงไปหลังเรือน ลงไปทำไม?
วิสาขาชี้แจงว่า "นางลา แม่ม้าอาชาไนยตัวหนึ่งตกลูก ฉันจึงให้คนใช้ถือประทีปลงไปดูช่วยเหลือมันเท่าที่พอช่วยเหลือได้ ฉันจะมีความผิดอย่างไรในเรื่องนี้
เศรษฐีได้กล่าวโทษอื่นอีก เกี่ยวกับโอวาท 10 ข้อ ที่บิดาของวิสาขาได้กล่าวสอนเธอในคืนหนึ่งก่อนส่งตัวมายังสกุลของสามี เศรษฐีมิคารกล่าวว่าการให้โอวาทแก่บุตรีเช่นนั้นไม่ควร เช่นข้อที่หนึ่งว่า "ไฟในอย่านำออก" ก็เมื่อไฟที่บ้านของคนอื่นดับ เขามาขอไฟเราจะใจแคบอย่างไรถึงกับไม่ยอมให้ไฟภายในเรือนของเราออกไปภายนอก "ส่วนภายนอกอย่านำเข้า" ก็เหมือนกับเมื่อไฟภายในเรือนของเราดับ เราก็ต้องขอไฟจากภายนอก โอวาทของธนัญชัยบิดาของวิสาขาเป็นโอวาทที่ปิดบังซ่อนเร้น เราไม่สามารถเข้าใจความหมายได้ นี่เป็นความผิดของวิสาขาเหมือนกัน
(อ่านต่อวันจันทร์หน้า/
ความหมายโอวาท 10)
วิสาขานั้นเป็นสตรีที่ฉลาด มีญาณเฉียบแหลม คมกล้าประดุจเพชร มีบุญญาธิการมาก แม้จะอายุยังน้อย ทั้งยังเป็นผู้พูดจาไพเราะ และเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ เป็นที่รักที่นิยมของคนทั้งหลาย นอกจากนี้วิสาขายังมีเมตตากรุณาต่อสัตว์เลี้ยงเป็นอย่างยิ่ง
คืนหนึ่ง นางลาแม่ม้าอาชาไนย ตกลูก นางได้ให้หญิงคนใช้ถือประทีปลงไปดูพร้อมกับนาง ให้อาบน้ำอุ่นให้และให้ทาน้ำมันให้
ส่วนมิคารเศรษฐีนั้นเลื่อมใสในพวกชีเปลือย เมื่อทำอาวาหมงคลบุตรเสร็จแล้ว ระลึกถึงชีเปลือย จึงให้นิมนต์มาจำนวนร้อยเลี้ยงอาหารอย่างดี และให้คนไปตามสะใภ้มาว่ามาไหว้พระอรหันต์
พอได้ยิน "อรหันต์" วิสาขาก็ดีใจว่าได้ไหว้พระที่เคารพเพราะตนเองเป็นโสดาบัน แต่พอมาเห็น อรหันต์เปลือยของพ่อผัวเข้าเธอก็กระดาก คิดว่า "คนปราศจากหิริโอตตัปปะเช่นนี้จะเป็นพระอรหันต์ไม่ได้ ทำไมพ่อผัวจึงให้เรียกเรามา" ดังนี้แล้ว ไม่ไหว้ ไม่นั่ง กลับไปเสียเฉยๆ
พวกชีเปลือยเห็นอาการของวิสาขาแล้วติเตียนเศรษฐีเป็นเสียงเดียวกันว่า "หญิงอื่นที่ดีกว่านี้ไม่มีแล้วหรือจึงเอาหญิงกาฬกัณณีอย่างนี้มาเป็นสะใภ้ จงขับไล่นางออกจากเรือนเสียโดยเร็วเถิด"
เศรษฐีคิดว่า "สะใภ้ของเรามาจากตระกูลใหญ่ จะขับไล่นางออกด้วยเหตุเพียงคำพูดของพระคุณเจ้าหาควรไม่" ดังนี้แล้วจึงกล่าวว่า "ท่านทั้งหลายอย่าถือเลย นางเป็นเด็ก ทำไปด้วยรู้บ้าง ไม่รู้บ้าง"
เมื่อพวกชีเปลือยไปแล้ว มิคารเศรษฐี นั่งรับประทานข้าวมธุปายาส (ข้าวต้มน้ำตาล เจือน้ำนม) วิสาขาอยู่ปฏิบัติ ขณะนั้น พระภิกษุผู้ถือบิณฑบาตเป็นปกติรูปหนึ่งมายืนอยู่หน้าเรือน วิสาขาเห็นแล้วคิดว่ายังไม่ควรบอกพ่อผัวก่อน แต่จะทำอย่างใดอย่างหนึ่งให้พ่อผัวเห็นพระจึงเลี่ยงไปยืนเสียข้างหนึ่ง เศรษฐีเห็นพระแล้วก็แกล้วทำเป็นไม่เห็น นั่งก้มหน้าบริโภคเฉย
วิสาขาทราบอาการนั้น จึงบอกพระว่า
"นิมนต์โปรดข้างหน้าเถิด พ่อผัวของดิฉันกำลังบริโภคของเก่า"
เศรษฐีได้ฟังดังนั้นโกรธมาก แม้จะอดกลั้นได้คราวที่นางไม่เคารพชีเปลือย แต่คราวนี้อดทนไม่ไหว บอกคนใช้ให้ยกข้าวมธุปายาสออกไป พร้อมกับให้ไล่วิสาขาออกจากบ้าน เพราะนางกล้าด่าว่าเขาว่า กินของไม่สะอาดในกาลมงคล
วิสาขากล่าวว่า "คุณพ่อ, ดิฉันจะไม่ยอมออกจากบ้านด้วยเหตุเพียงเท่านี้ คุณพ่อดิฉันมาเหมือนนำทาสีมาก็หามิได้ ดิฉันเป็นลูกของตระกูลที่ยังมีมารดาบิดา เมื่อดิฉันมาคุณพ่อของดิฉันได้ให้พราหมณ์ 8 คนมาด้วย เพื่อคอยดูแลชำระโทษของดิฉันหากพึงมี เพราะฉะนั้นขอให้เรียกพราหมณ์ทั้ง 8 คนมาชำระโทษก่อน"
เศรษฐีอนุโลม เมื่อกระฎุมพีทั้ง 8 คนมาแล้ว เศรษฐีจึงเล่าเรื่องให้ฟัง กระฎุมพีถามวิสาขาว่าเป็นความจริงอย่างนั้นหรือไม่ วิสาขาตอบว่า
"ฉันมิได้เจตนาว่า พ่อผัวว่าบริโภคของไม่สะอาด แต่ฉันหมายความว่า พ่อผัวของฉันมั่งมีสีสุกอยู่บัดนี้เพราะบุญเก่า มิต้องทำงานเหนื่อยแรงก็มีกินมีใช้ ฉันจึงว่าท่านบริโภคของเก่า ฉันหมายความอย่างนี้"
กระฎุมพีกล่าวว่า ในเรื่องนี้ ท่านไม่สามารถกล่าวโทษธิดาของพวกเราได้ ธิดาของเรากล่าวชอบแล้ว เหตุไรท่านจึงโกรธ
เศรษฐี ถึงวิสาขาจะพ้นจากโทษอันนี้ก็จริงแต่ยังมีโทษอื่นอีกมาก คืนหนึ่งในมัชฌิมยาม นางวิสาขาและคนใช้หญิงชายหลายคนลงไปหลังเรือน ลงไปทำไม?
วิสาขาชี้แจงว่า "นางลา แม่ม้าอาชาไนยตัวหนึ่งตกลูก ฉันจึงให้คนใช้ถือประทีปลงไปดูช่วยเหลือมันเท่าที่พอช่วยเหลือได้ ฉันจะมีความผิดอย่างไรในเรื่องนี้
เศรษฐีได้กล่าวโทษอื่นอีก เกี่ยวกับโอวาท 10 ข้อ ที่บิดาของวิสาขาได้กล่าวสอนเธอในคืนหนึ่งก่อนส่งตัวมายังสกุลของสามี เศรษฐีมิคารกล่าวว่าการให้โอวาทแก่บุตรีเช่นนั้นไม่ควร เช่นข้อที่หนึ่งว่า "ไฟในอย่านำออก" ก็เมื่อไฟที่บ้านของคนอื่นดับ เขามาขอไฟเราจะใจแคบอย่างไรถึงกับไม่ยอมให้ไฟภายในเรือนของเราออกไปภายนอก "ส่วนภายนอกอย่านำเข้า" ก็เหมือนกับเมื่อไฟภายในเรือนของเราดับ เราก็ต้องขอไฟจากภายนอก โอวาทของธนัญชัยบิดาของวิสาขาเป็นโอวาทที่ปิดบังซ่อนเร้น เราไม่สามารถเข้าใจความหมายได้ นี่เป็นความผิดของวิสาขาเหมือนกัน
(อ่านต่อวันจันทร์หน้า/
ความหมายโอวาท 10)