ศาสตราจารย์ ดร.ศิวัช พงษ์เพียจันทร์
ในการแจ้งเตือนภัยพิบัติที่ต้องการความรวดเร็วและครอบคลุมประชาชนจำนวนมาก ระบบ CBS ถือเป็นทางเลือกที่มีประสิทธิภาพมากกว่า Short Message Service (SMS) อย่างชัดเจน เพราะ CBS สามารถส่งข้อความไปยังโทรศัพท์มือถือทุกเครื่องที่อยู่ในพื้นที่เป้าหมายได้พร้อมกันทันที โดยไม่ต้องระบุหมายเลขโทรศัพท์แต่ละราย ต่างจาก SMS ซึ่งต้องอาศัยการส่งแบบรายบุคคล ทำให้เกิดความล่าช้าและมีโอกาสส่งไม่ครบในช่วงเวลาวิกฤต นอกจากนี้ CBS ยังไม่พึ่งพาฐานข้อมูลผู้ใช้งาน จึงลดภาระเรื่องการจัดเก็บข้อมูลส่วนบุคคลและสามารถใช้งานได้โดยไม่ต้องสมัครหรือติดตั้งแอปพลิเคชันใด ๆ
CBS ยังมีข้อได้เปรียบด้านความเสถียรของเครือข่าย เนื่องจากใช้ช่องสัญญาณเฉพาะที่แยกออกจากการให้บริการโทรศัพท์และ SMS ทั่วไป จึงสามารถทำงานได้แม้ในสถานการณ์ที่เครือข่ายโทรศัพท์ล่มหรือมีการใช้งานสูง เช่น ในช่วงเกิดแผ่นดินไหว น้ำท่วม หรือเหตุฉุกเฉินอื่น ๆ นอกจากนี้ CBS ยังสามารถระบุพื้นที่ส่งข้อความได้อย่างแม่นยำ เช่น เฉพาะตำบลหรืออำเภอที่อยู่ในเขตเสี่ยงภัย โดยไม่จำเป็นต้องเข้าถึงตำแหน่ง GPS ของผู้ใช้หรือใช้ฐานข้อมูลเบอร์โทรศัพท์ ส่งผลให้เกิดความเป็นส่วนตัวและปลอดภัยต่อข้อมูลของประชาชน
สรุปข้อได้เปรียบของระบบ CBS เมื่อเทียบกับ SMS ในบริบทของการแจ้งเตือนภัยพิบัติ
เข้าถึงประชาชนในพื้นที่เสี่ยงได้อย่างครอบคลุมและรวดเร็ว
CBS เป็นระบบ การกระจายข้อความแบบกระจายเสียง (broadcast) ที่สามารถส่งข้อความไปยัง โทรศัพท์มือถือทุกเครื่องที่อยู่ในพื้นที่เป้าหมายทันที โดยไม่จำเป็นต้องรู้เบอร์โทรศัพท์ของผู้รับ ในขณะที่ SMS เป็นการส่งแบบ รายบุคคล ซึ่งแม้จะใช้ระบบส่งแบบกลุ่ม ก็ยังต้องอาศัยการประมวลผลทีละหมายเลข จึงอาจทำให้เกิดความล่าช้า และไม่สามารถรับประกันได้ว่าข้อความจะถึงทุกคนในเวลาจำกัด
📌 เชิงคุณภาพ: CBS จึงสามารถ แจ้งเตือนทันเวลา ช่วยชีวิต และลดความเสียหายได้อย่างมีประสิทธิภาพยิ่งกว่า
ไม่พึ่งพาฐานข้อมูลส่วนบุคคลและไม่ละเมิดความเป็นส่วนตัว
CBS ไม่จำเป็นต้องเก็บข้อมูลของผู้ใช้งาน เช่น เบอร์โทรศัพท์ ชื่อ หรือตำแหน่ง GPS ต่างจาก SMS ที่ต้องพึ่งฐานข้อมูลของผู้ให้บริการ หรือหน่วยงานที่เก็บรายชื่อผู้รับ ในบริบทของภัยพิบัติ การทำงานแบบไม่ขึ้นกับข้อมูลส่วนบุคคลถือว่าเป็นข้อได้เปรียบ เพราะลดภาระด้าน ความปลอดภัยของข้อมูล (data privacy) และทำให้สามารถ ส่งข้อความได้ทันทีโดยไม่มีขั้นตอนซับซ้อน
📌 เชิงคุณภาพ: CBS จึง ตอบสนองต่อภาวะฉุกเฉินได้อย่างมีประสิทธิภาพและเคารพสิทธิส่วนบุคคล
ทนทานต่อความแออัดของเครือข่าย
เมื่อเกิดภัยพิบัติ เครือข่ายโทรศัพท์มักจะ แออัดหรือล่ม เนื่องจากประชาชนจำนวนมากโทรออกหรือส่งข้อความพร้อมกัน CBS สามารถทำงานผ่าน ช่องทางสื่อสารเฉพาะของระบบกระจายเสียง ที่แยกออกจากบริการเสียงและ SMS ทั่วไป ทำให้ยังคง ส่งข้อความเตือนภัยได้แม้ในสภาพเครือข่ายล่มบางส่วน
📌 เชิงคุณภาพ: CBS มี ความเสถียรสูงกว่า เหมาะกับสถานการณ์ที่เครือข่ายมีข้อจำกัด
ไม่ต้องสมัคร ไม่ต้องติดตั้งแอป
SMS ต้องอาศัยการสมัครสมาชิกหรือเปิดใช้บริการจากผู้ให้บริการ และในบางกรณีต้องดาวน์โหลดแอปหรือกรอกข้อมูลก่อนจึงจะรับการแจ้งเตือนได้
ในทางกลับกัน CBS สามารถทำงานได้กับ โทรศัพท์มือถือที่รองรับอยู่แล้วโดยอัตโนมัติ โดยไม่ต้องติดตั้งแอป ไม่ต้องลงทะเบียน และไม่ต้องเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ต
📌 เชิงคุณภาพ: CBS จึง เข้าถึงได้ง่าย ครอบคลุมกลุ่มเปราะบาง เช่น ผู้สูงอายุ หรือผู้ไม่มีทักษะดิจิทัล
สื่อสารอย่างสม่ำเสมอและเป็นทางการ
CBS สามารถกำหนดให้ข้อความมีลักษณะเด่นชัด เช่น เสียงเตือนเฉพาะ, ข้อความใหญ่, หรือแสดงขึ้นทันทีแม้หน้าจอจะล็อกอยู่ ซึ่งช่วยให้ประชาชน สังเกตเห็นได้ชัดเจน และไม่พลาดการแจ้งเตือนในขณะที่ SMS อาจแสดงในรูปแบบข้อความทั่วไป ซึ่งอาจถูกมองข้ามหรือเข้าใจผิดได้ง่าย
📌 เชิงคุณภาพ: CBS จึงสามารถ สร้างความเชื่อมั่นและความตื่นตัวในหมู่ประชาชน ได้ดีกว่า
แล้วทำไมประเทศไทยจึงยังไม่มีระบบ CBS? เท่าที่ค้นข้อมูลมาการจะใช้ระบบ CBS ได้ต้องประกอบด้วย CBC (Cell Broadcast Center) ซึ่งในกรณีนี้คือบริษัทเอกชนที่ให้บริการสัญญาณมือถือและ CBE (Cell Broadcast Entity) ซึ่งในกรณีนี้คือหน่วยงานรัฐหรือกรมป้องกันบรรเทาสาธารณภัย ในส่วนความรับผิดชอบของเอกชนหรือ CBC พร้อมแล้วแต่หน่วยงานของรัฐที่รับผิดชอบในส่วน CBE ยังไม่แล้วเสร็จ ระบบ CBS จึงยังไม่สามารถใช้งานได้ในประเทศไทย
อย่าลืมนะครับ ภัยพิบัติ ไม่ได้มีเพียงแค่มาจากธรรมชาติอย่างเดียวเช่น อุทกภัย วาตภัย สึนามิ หรือ แผ่นดินไหว หากแต่ยังรวมถึง การก่อการร้าย การกราดยิง สารเคมีรั่วไหลจากอุบัติเหตุ ฯลฯ
สำหรับประเทศไทย ภาคเอกชนพร้อมแล้ว คำถามคือภาครัฐ เมื่อไหร่จะพร้อม?