การประกาศลาออกจากตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศของปานปรีย์ พหิทธานุกร ถูกมองว่าเป็นการบาดหมางกันระหว่างบ้านจันทร์ส่องหล้ากับบ้านโยธินพัฒนา เพราะปานปรีย์นั้นเป็นสายตรงของคุณหญิงพจมาน ณ ป้อมเพ็ชร แห่งบ้านจันทร์ส่องหล้า ในขณะที่เศรษฐา ทวีสิน นายกรัฐมนตรีนั้นมีความสนิทสนมกับยิ่งลักษณ์ ชินวัตร แห่งบ้านโยธินพัฒนา สะท้อนความขัดแย้งภายในครอบครัวของตระกูลชินวัตร
พรรคเพื่อไทยนั้นเป็นของตระกูลชินวัตรอย่างไม่ต้องสงสัยหากเป็นคนนอกตระกูลจะเข้ามามีบทบาทในพรรคหรือในรัฐบาล หากพรรคเพื่อไทยเป็นแกนนำแล้วจะต้องได้รับการการันตีจากคนในตระกูล แน่นอนว่าทักษิณจะเป็นคนกำหนดหลักอยู่แล้ว แต่ก็มีคนที่มาจากคุณหญิงพจมาน มาจากเจ๊แดง เยาวภา วงศ์สวัสดิ์ และมาจากยิ่งลักษณ์ ในอนาคตก็คงจะมีคนที่มีเส้นสายมาจากแพทองธาร หรือไม่ก็พานทองแท้
ครั้งที่เจ๊แดง เยาวภา ยังเปิดหน้าเล่นการเมืองนั้นเธอได้ชื่อว่าเป็นเจ้าแม่วังบัวบานที่มีอิทธิพลมากในพรรคไทยรักไทย สส.ภาคเหนือล้วนแล้วแต่อยู่ใต้สังกัดของเจ๊แดง และเป็นผู้ชี้เป็นชี้ตายว่า ใครจะได้เป็นใหญ่ทางการเมืองตอนนั้นใครจะวิ่งเข้าหาเส้นสายทางการเมืองก็ต้องนึกถึงเจ๊แดงเท่านั้น แม้เจ๊แดงจะวางมือทางการเมืองแล้ววันนี้เธอก็ยังมีอิทธิพลในพรรคเพื่อไทยในฐานะน้องสาวของเจ้าของพรรค
กล่าวได้ว่าพรรคเพื่อไทยนั้นเป็นธุรกิจกงสีของตระกูลชินวัตร
ธุรกิจกงสี เป็นธุรกิจที่ตกทอดกันมาในตระกูลจากบรรพบุรุษรุ่นแรกแล้วรับช่วงต่อช่วยกันบริหารระหว่างพี่น้องและลูกหลาน แบบทุกคนในตระกูลร่วมมือร่วมใจกันทำงาน ข้อเสียของธุรกิจกงสีก็คือ เมื่อมีครอบครัวขยายคือพี่น้องแต่ละคนต่างมีครอบครัวของตัวเองหากไม่มีการกำหนดกติกาในครอบครัวหรือธรรมนูญครอบครัวที่ดีต่อมีโอกาสที่จะเกิดความขัดแย้งแย่งชิงอำนาจกันได้ง่าย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีสะใภ้หรือเขยเข้ามาเกี่ยวข้องรวมถึงการดึงคนนอกเข้ามาก็อาจจะแบ่งฝักฝ่ายว่าเป็นคนของใครของมัน
ธุรกิจกงสีในประเทศไทยที่กล่าวกันว่า สามารถบริหารกิจการในครอบครัวได้ดีก็เช่นตระกูลภิรมย์ภักดี และจิราธิวัฒน์ โดยเฉพาะตระกูลจิราธิวัฒน์ ซึ่งมีสมาชิกกว่า 200 คนนั้น มีการจัดตั้งธรรมนูญครอบครัวเพื่อกำหนดบทบาทของแต่ละคน แต่ละรุ่น และผลประโยชน์ที่แต่ละคนจะได้รับ รวมไปถึงการหล่อหลอมคนในตระกูลให้มีเบ้าหลอมเดียวกันเพื่อไม่ให้เกิดความแตกแยก และสามารถพัฒนาลูกหลานแต่ละรุ่นที่มีความสามารถให้เข้ามาช่วยกันบริหารธุรกิจของตระกูลได้อย่างน่าทึ่ง
แต่ประเทศไทยของเราไปไกลกว่านั้น ไม่เพียงแต่จะมีธุรกิจในครอบครัวที่เป็นลักษณะกงสีเท่านั้น แต่พรรคการเมืองก็มีลักษณะเป็นกงสีของตระกูลด้วย เช่น พรรคชาติไทยเป็นของตระกูลศิลปอาชา พรรคภูมิใจไทยเป็นของตระกูลชิดชอบ และแน่นอนที่กล่าวมาแล้วข้างต้นก็คือ พรรคเพื่อไทยเป็นของตระกูลชินวัตร
และการเมืองในระบบบ้านใหญ่ในหลายจังหวัดก็ล้วนแล้วแต่เป็นการเมืองแบบสืบสายเลือดหรือเป็นธุรกิจกงสีการเมืองในครอบครัวแทบทั้งสิ้น
ทักษิณนั้นร่ำรวยธุรกิจและมาเล่นการเมือง ในทางธุรกิจนั้นไม่ใช่เรื่องแปลกที่ทักษิณจะตกทอดมาสู่รุ่นลูกหรือจัดตั้งคนในตระกูลเครือญาติเข้าไปเป็นผู้บริหาร แต่พรรคของทักษิณตั้งแต่พรรคไทยรักไทย พรรคพลังประชาชน และพรรคเพื่อไทยในปัจจุบันก็มีคนในตระกูลชินวัตรเข้ามามีบทบาทสำคัญในพรรคมาโดยตลอด ใครจะเป็นใหญ่เป็นโตใครจะมีตำแหน่งทางการเมืองก็ขึ้นอยู่กับว่าเป็นคนของใครในตระกูลชินวัตร แม้พรรคนี้จะพยายามเรียกตัวเองว่าฝ่ายประชาธิปไตยก็ตาม
กล่าวได้ว่าสำหรับทักษิณแล้วการลงทุนทางการเมืองเป็นธุรกิจอย่างหนึ่ง ดังนั้นเมื่อเขามีอำนาจเขาจึงแปรนโยบายทางการเมืองให้เป็นประโยชน์กับธุรกิจในตระกูลของเขา จนต่อมาศาลฎีกาแผนกคดีอาญานักการเมืองได้อ่านคำพิพากษาแจกแจงว่าเขาได้กระทำการทุจริตเชิงนโยบายมีผลประโยชน์ทับซ้อน ทำให้ธุรกิจของตัวเองได้ประโยชน์จากอำนาจอย่างไรบ้างจนมีคำสั่งให้ยึดทรัพย์กลับมาเป็นของแผ่นดินกว่า 40,000 ล้านบาท
วันนี้การที่แพทองธาร สามารถขึ้นมาเป็นหัวหน้าพรรคและเป็นแคนดิเดตนายกรัฐมนตรีก็เพราะคุณสมบัติข้อเดียวเลยคือเป็นลูกของทักษิณเจ้าของพรรค หรือการขึ้นมาเป็นนายกรัฐมนตรีของนายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ก็เพราะเป็นน้องเขยของทักษิณ เช่นเดียวกับยิ่งลักษณ์ สามารถเป็นนายกรัฐมนตรีได้ก็เพราะคุณสมบัติที่เป็นน้องสาวของทักษิณ
หากในการเลือกตั้งครั้งหน้าทักษิณสามารถผลักดันให้แพทองธารเป็นนายกรัฐมนตรีได้สำเร็จเราก็จะมีคนในตระกูลชินวัตรขึ้นมาเป็นนายกรัฐมนตรีถึง 4 คน เรียกได้ว่า เป็นการสืบสายเลือดทางการเมืองหรือธุรกิจกงสีการเมืองนั่นเอง
ในหลายประเทศที่มีการสืบสายเลือดทางการเมืองโดยส่งทายาทเข้ามาบริหารประเทศต่อเช่นกัมพูชา ที่ฮุนเซนส่งเก้าอี้นายกรัฐมนตรีต่อให้ลูกชายฮุน มาเนตเข้ามารับช่วงต่อ จนเรียกได้ว่าเป็น “การปกครองของครอบครัว” เช่นเดียวกับเกาหลีเหนือเป็นตัวอย่างที่สำคัญของประเทศที่การปกครองมีศูนย์กลางอยู่ที่ครอบครัวเดียวโดยมีอำนาจสืบทอดมาภายในตระกูลคิม อิลซุงผู้ก่อตั้งเกาหลีเหนือสืบทอดต่อจากลูกชายของเขาคิม จองอิลและต่อมาโดยหลานชายของเขาคิม จอง-อึน
ในซีเรียตระกูลอัสซาดครองอำนาจมานานหลายทศวรรษฮาเฟซ อัล-อัสซาดปกครองเป็นประธานาธิบดีตั้งแต่ปี 1971 จนกระทั่งเสียชีวิตในปี 2000 และสืบทอดตำแหน่งต่อจากลูกชายของเขาบาชาร์ อัล-อัสซาด ซึ่งอยู่ในอำนาจตั้งแต่นั้นมาหรืออาเซอร์ไบจานถูกปกครองโดยตระกูลอาลีเยฟนับตั้งแต่เฮย์ดาร์อาลิเยฟขึ้นสู่อำนาจในปี1993 เฮย์ดาร์ อาลิเยฟ สืบทอดตำแหน่งต่อจากลูกชายของเขาอิลฮัม อาลิเยฟ ซึ่งดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีของอาเซอร์ไบจานมาตั้งแต่ปี 2003
นักการเมืองที่สังกัดพรรคมีเจ้าของแบบพรรคเพื่อไทยนั้น อาจจะไม่ต้องเกรงใจประชาชนมากไปกว่าการหาแหล่งพักพิงในพรรคจากคนในตระกูลชินวัตร อยู่ให้เป็นว่าเป็นคนของใครที่มีอำนาจในพรรคเท่านั้นก็จะมีฐานะที่มั่นคง และอาจได้รับการผลักดันให้มีตำแหน่งแห่งหนทางการเมือง เว้นเสียแต่ว่าจะยอมรับสภาพเป็นเพียงลูกจ้างทางการเมืองของตระกูลชินวัตรเจ้าของพรรคโดยหวังเพียงร่มเงาให้ได้เข้ามาเป็น สส.เท่านั้นแล้วรอคอยว่าเขาจะหยิบยื่นวาสนามาให้เมื่อไหร่
คนในพรรคเพื่อไทยหลายคนที่เคยเข้าป่าจับปืนกับพรรคคอมมิวนิสต์เพื่อล้มระบอบของรัฐอยู่ในพรรคการเมืองนี้ได้ง่าย เพราะชอบกลไกแบบรวมศูนย์การสั่งการจากบนลงล่างอยู่แล้ว คนเหล่านี้จึงพอใจกับการสั่งการแบบรวมศูนย์ของทักษิณยอมรับการให้ผู้นำพรรคเท่านั้นที่มีอำนาจตัดสินใจ เราจะเห็นว่าคนเหล่านี้จะไม่แตกแถวทำตัวเป็นลูกพรรคที่มีวินัยลองดูจาตุรนต์ ฉายแสง หรือภูมิธรรม เวชยชัย
แม้ว่าวันนี้พลังของทักษิณจะอ่อนแรงลงแล้ว แต่ความทะยานอยากของเขายังเต็มเปี่ยม และดูเหมือนเราจะไม่มีทางเลือกมากไปกว่าการยอมจำนนต่อสภาพการเมืองที่เป็นอยู่มากนัก
ติดตามผู้เขียนได้ที่ https://www.facebook.com/surawich.verawan